Het katholicisme is geschiedenis
6
Juist in het ooit zo katholieke Zeeuws-
Vlaanderen is de kerk als sociaal
bindmiddel op z'n retour. In het
kerkdorpje Graauw lijkt men prima
zonder te kunnen: de kerk is gesloten,
maar het verenigingsleven bloeit.
'Het opbouwwerk
dat wij doen is
eigenlijk een
kunstmatig
bindmiddel. Het
geloof is anders'
MICHIEL VAN DE KAMP
Als er verdwaalde toe
risten of liefhebbers
van kerken langsko
men in Graauw, doet
koster Jac de Baar (75)
zijn geliefde kerk, de oude Maria
ten Hemelopnemingkerk, nog wel
eens open. Voor hem is het geen
straf- hij toont graag zijn kerk aan
mensen van buiten. Soepel tasten
zijn vingers de houten kerkdeur af
om het sleutelgat te zoeken, waarna
hij de deur met een grote zwaai
opengooit. Langzaam openbaart
zich een pracht en praal van schil
deringen, beelden en vaandels.
,,Als je de kerk van buitenaf ziet,
zou je dit niet verwachten hè?",
lacht De Baar. „Iedereen die hier
voor het eerst komt, klinkt ver
baasd. Het is alsof je honderd jaar
teruggaat in de tijd." Zelf kan de
koster de binnenkant van de kerk
niet goed meer zien, hij heeft nog
slechts dertig procent zicht. De
Baar zag het katholieke geloof lang
zaam afzwakken en afsterven, tot
het moment dat de Maria ten He
melopneming in 2016 aan de ere
dienst werd onttrokken en de deu
ren moest sluiten. ,,Er was een mil
joen euro nodig om het achterstal
lig onderhoud aan te pakken. Daar
had het parochiebestuur geen geld
meer voor."
De kerksluiting in Graauw is
geen uitzondering in Zeeuws-
Vlaanderen. Uit onderzoek van
voormalig PZC-journalist Willem
Staat blijkt dat het aantal rooms-
katholieke kerken in Zeeuws-
Vlaanderen tussen 1 januari 2001 en
1 juli 2019 meer dan halveerde, van
45 naar 19.
Streekparochie
Pastoor Wiel Wiertz uit Hulst reist
als de enige pastoor van Zeeuws-
Vlaanderen veel tussen de dorpen.
Volgens hem hebben de kerkslui
tingen ertoe geleid dat de vorm van
de parochie is veranderd: ,,Wij zijn
een streekparochie geworden. Dat
betekent dat wij niet meer heel ac
tief aanwezig kunnen zijn in alle
dorpen, maar mensen moeten zelf
naar plaatsen gaan waar de kerken
nog open zijn."
In Graauw probeerde de parochie
nog aanwezig te zijn door een
maandelijkse woord- en commu
nieviering in het dorpshuis in
Graauw te houden. Maar onlangs
werd ook die door bezuinigingen
getroffen: nu is het nog een twee
maandelijkse viering. Wiertz ver
telt met spijt in zijn stem dat het
moeilijk was om tot deze beslissing
te komen. Maar hij wil ook realis
tisch blijven: ,,Ik denk niet dat het
beter zou zijn wanneer de kerk
open was gebleven. Nee, mensen in
Graauw hebben gewoon minder
behoefte aan religie. De vrijwilli
gers zijn gestopt, en de parochianen
gaan niet meer naar de kerk."
Eenzaamheid
Opbouwwerker Ellen Verstraten
van stichting Hulst voor Elkaar be
aamt dit: ,,De kerk is inderdaad na
genoeg verdwenen hier." Zij is ge
boren en getogen in Zeeuws-
Vlaanderen en werkt al 21 jaar als
opbouwwerker in de regio. In de af
gelopen jaren zag zij hoe dorpen in
hoog tempo veranderden. Katho
lieke tradities verdwenen, jongeren
trokken weg en mensen werden
individualistischer. Door de grote
afstanden tussen dorpen, het
slechte openbaar vervoer, de ver
grijzing en het verdwijnen van ba
sisvoorzieningen, zag zij ook hoe
de dorpen steeds geïsoleerder raak
ten en hoe de eenzaamheid onder
de Zeeuws-Vlamingen toenam.
In de laatste jaren zag Ellen Ver-
ZATERDAG 11 JANUARI 2020 GO
Graauw blijft leefoaar,
ook met gesloten kerk
Koster Jac de Baar voor de gesloten dorpskerk van Graauw. fotos katholiek nieuwsblad - michiel van de kamp
