7
'Schrijven over slavernij
was indrukwekkendst'
Anna de Bruyckere neemt na twee jaar afscheid als stadsdichter
van Middelburg. ,,Een poëzie-atlas over de wijken en dorpen van
Middelburg zit nog in mijn hoofd. Die wil ik alsnog maken."
STADSDICHTER MIDDELBURG ANNA DE BRUYCKERE NEEMT AFSCHEID
KETI KOTI
Zestien gedichten schreef
Anna de Bruyckere in twee
jaar over Middelburg. Het ze
ventiende en laatste ver
schijnt komende donderdag
tijdens haar afscheid in De Drvkkery.
,,Het wordt een boekenlegger, die gratis
te krijgen is in de boekwinkel, in de bi
bliotheek en op het stadskantoor."
Dan bereikt ze heel veel mensen, meer
wellicht dan als stadsdichter, lacht ze.
Haar voorganger Karel Leeftink pleitte al
voor een groter podium voor de stads
dichters van Middelburg en Anna de
Bruyckere deelt dat gevoel als ze terug
kijkt. ,,Het is inderdaad soms moeilijk
om mensen te bereiken. Vaak sta je er op
de geijkte momenten en bereik je alleen
de mensen die daar zijn. Buiten die mo
menten om heb ik me wel eens afge
vraagd: zit er iemand op mij te wachten?
Daar kunnen gemeente en stadsdichter
samen nog veel winst boeken."
,,Heel goed. Ik mocht mijn perspectief
delen op momenten dat er tijd en ruimte
voor was, een aanleiding. Dodenherden
king bijvoorbeeld. Dat maakt dichten
minder eenzaam en dan zie je waarvoor
je het doet."
,,Maar de tijd is voorbij gevlogen. Waar
ik spijt van heb, is dat ik niks heb gedaan
aan de dorpen in de gemeente. Dan denk
ik bij mezelf: hoe moeilijk was het nou
geweest om vier gedichten te schrijven
over Arnemuiden, Kleverskerke, Nieuw
en Sint Joosland en Arnemuiden?"
,,O zeker. Ik heb nog steeds heel veel
ideeën in mijn hoofd."
,,Daar ben ik wel serieus mee bezig ge
weest. Ik ben ook op veel plekken ge
weest en heb de vele gezichten van Mid
delburg leren kennen. Maar de tijd ging
zo snel. Dus ook dat idee zit nog in mijn
hoofd. Dat wil ik alsnog maken."
,,Omdat ik dan standpunten moet inne
men. Ik verdwaal vlot in meningen en
observaties en denk al snel: daar zit wat
in, maar de ander heeft ook een punt. Als
ik het over mocht doen, zou ik wel wat
anders werken. Dat ik sommige politieke
kwesties niet heb aangepakt, vind ik wel
een gemis."
,,Van de andere kant, ik zet als dichter
Ik heb de afgelopen twee
jaar meer zelfvertrouwen
gekregen
ook liever het menselijke op de voor
grond, dat is meer mijn aard. Ik zei twee
jaar geleden dat ik me op de mensen in
Middelburg wilde richten en dat is zeker
gelukt."
,,Ik heb het menselijke verhaal nodig. De
onderlinge verhoudingen, de gebreken,
de pijn van het falen, het plezier van wat
er wel lukt. Paradoxaal genoeg ben ik als
stadsdichter de stad zelf meer en meer
kwijtgeraakt als focus. Ik ben misschien
geen typische stadsdichter. Een ode aan
het Bolwerk schrijven, dat kan ik eigen
lijk niet."
,,Daarvoor had ik mijn oma van vaders
kant in gedachten. Zij deed veel vrijwilli
gerswerk. Als jongere sta je er niet zo bij
stil hoe belangrijk dat is. In mijn hoofd
ontstond het beeld van vrijwilligers die
als bijen over de stad uitzwermen. Poë
tisch klinkt dat wat afgezaagd, maar het
beeld van de bij ben ik gaan uitwerken.
Het gedicht is een ode aan al die men
sen."
,,Ik heb de afgelopen twee jaar meer zelf
vertrouwen gekregen. Dit jaar komt mijn
debuutbundel uit: Brievenbusblues. Die
verschijnt in augustus of september. Hij
is bijna af."
zaterdag 11 januari 2020
GO
'Het dichten was minder eenzaam'
Anna de Bruyckere, stadsdichter Middelburg
(2018/2019):
„Schrijven over de wake bij het slavernijmonu-
ment in Middelburg aan de vooravond van Keti
Koti vond ik het indrukwekkendst. Ik was al
maanden daarvoor met het onderwerp bezig om
de context te leren begrijpen. Hoe belangrijk dat
is voor de zwarte gemeenschap, maar ook voor
de stad als geheel. Tegelijkertijd onderzocht ik de
gevoeligheden. Mijn perspectief als witte vrouw
is anders dan dat van de nazaten van slaven. In
het eerste deel van het gedicht probeer ik me in
te leven in een 'we' dat, historisch gezien, mijn
'we' niet is. In het tweede deel schrijf ik vanuit
een onderliggende gemeenschappelijkheid van
mensen die zich allemaal tot dat gedeelde verle
den en heden moeten verhouden. Zeker bij dit
gedicht heb ik gezocht naar het samenkomen
van mensen, naar begrip voor elkaar."
Mensenlessen
(gedicht ter gelegenheid van Keti Koti 2019)
Van wie over het water verdween
vernam niemand nog iets. Dat was de eerste les.
Eenmaal aan de andere kant leerden we dat we
nodig hadden
een ministerie van dromen. Een ministerie van
dromen,
belast met de drievoudige taak het vervolg
van de stilte te raden,
de ergste demonen in te tomen
en de wakkere uren te beschermen door ze een
wereld
die gewoon doorgaat, die doet alsof dit gewoon
is, te besparen.
's Nachts vergeet
niemand: donker likt wonden, tijd tikt
op schouders tot je je omdraait naar die stra
lende vlakte
die in ieder van ons en enkel van ons is.
Sindsdien leerden we
van velden en werkplaatsen met onrechtmatig
verkregen zweet bevloeid,
eigenaars met afgedwongen zorgen omringd.
We leerden dat, blijkbaar, vrijheid iets is om te
maken
en menselijkheid niet afdwingbaar. Later leerden
we dat vrijgemaakt
nog niet het halve verhaal was en we leren van
daag dat tot slaaf maken
een misdaad is waarvan wetten ons slechts som
mige vormen ontzeggen.
We hebben niets geleerd, nee
we hebben geleerd
wat we nooit hadden moeten leren. We zijn
nog niet uitgeleerd. Soms leren we, soms leven
we. Soms tegelijk, soms geen van beide.
We zijn nog lang niet uitgeleerd.
We hebben nog te weinig geleerd om te kunnen
vergeten,
te veel om te kunnen vergeven, of andersom.
We leren telkens om ons weerspiegeld te zien:
in de zon, in winkelramen, in de ketenen en hun
einde
dat maar blijft duren en dus ook hun bestaan. In
schoenen dragen, in nieuwe namen maken.
We leren telkens opnieuw over vrijheid een taak
die we elke dag moeten blijven aanvaarden.
Anna de Bruyckere: ,,Ik heb het menselijke verhaal nodig. De onderlinge verhoudingen, de gebreken, de pijn van het
falen, het plezier van wat er wel lukt." foto lex de meester
Maurits Sep
Middelburg
Twee jaar geleden begon je met veel
ambities. Hoe is het bevallen?
Kan dat alsnog?
Toen je begon, was je van plan de wij
ken in te gaan, mensen op te zoeken
en een soort atlas van de wijken te
maken, in dichtvorm. Die is er nog niet.
Waarom heb je niet geschreven over
actuele politieke onderwerpen?
- Anna de Bruyckere
In al je gedichten komt het menselijk
handelen naar voren, en vooral het
zoeken naar hoe je een beter mens
kunt zijn.
Je hebt een mooi gedicht geschreven
over vrijwilligerswerk: Apis vrijwillige-
ria.
Ben je als dichter veranderd?
