De norm
—'De stijflifig
van de zeespiegel
zie ik als
Als het in een verspakketje zit,
willen we wel groenten eten
16 ECONOMIE
PSYCHOLOGELD
]m
Iensen geloven graag dat ze uniek zijn.
Maar eigenlijk hebben we een diepge
worteld verlangen om ons aan de norm
te houden. Het ene jaar dragen we een jeans die
bijna tot onze oksels komt; het jaar daarna piept
bij iedereen een randje onderbroek boven de
spijkerbroek uit. Dat heet mode. Ook eten we
vaak hetzelfde als de mensen om ons heen. Dat
de gemiddelde Nederlander zo'n 77 kilo vlees
per jaar verorbert, komt mede doordat de ge
middelde Nederlander zo'n 77 kilo vlees per jaar
verorbert. Volgens gedragseconoom Henriëtte
Prast is het mogelijk dat patroon te doorbreken:
door van vegetarisch eten de norm te maken.
Prast pleit er al vele jaren voor dat niet vege
tariërs maar vleeseters hun dieetwensen moe
ten doorgeven bij etentjes. En het gaat de goede
kant op: bij de meeste universiteiten zijn de di
ners en recepties standaard vegetarisch. Ook tij
dens bijeenkomsten en feesten van de ge
meente Amsterdam wordt sinds 1 januari vege
tarisch eten geserveerd. Je mag als doorgewin
terde carnivoor best vlees of vis eten. Alleen
moet je daar dan even apart om vragen. Net zo
als vegetariërs altijd moeten.
De mens heeft van nature
de neiging om de standaard
optie te kiezen. Dat komt
niet alleen door kuddege
drag maar ook doordat we
graag de gemakkelijkste
weg kiezen. Een voorbeeld:
toen DUO de 'maximaal le
nen' optie voor studenten
niet meer standaard aange
vinkt liet staan, halveerde
het aantal maximale leners
van 69 naar 34 procent. Ik
Als vega de
standaard
is, zal het te
veel moeite
zijn apart
naar vlees
te vragen
verwacht dat het voor veel
vleeseters te veel moeite is om apart te vragen
naar een hamburger. Dan morgen maar weer.
voelt opborrelen: goed nadenken over de stan
daardoptie is niet hetzelfde als betutteling.
Mensen standaard vlees voorschotelen is niet
minder bevoogdend dan ze, zonder tegenbe
richt, vleesloos eten aan te bieden. Vaak staan
we er gewoon niet bij stil wat de norm is. Die is
zo gegroeid. Het kan geen kwaad om daar af en
toe eens over na te denken, in plaats van klakke
loos achter de kudde aan te lopen.
Dat geldt ook voor alcohol. Wat zou er gebeu
ren als je standaard alcoholvrij bier zou krijgen
als je een pilsje in de kroeg bestelt? Dat je dus
moet vragen naar een biertje mét alcohol. Ik
weet zeker dat dat verschil maakt. Voor mij zou
het niet verkeerd zijn. Als ik na het middaguur
in een café kom, bestel ik in de regel een wijntje.
De toevoeging 'met alcohol' zou toch even een
seintje naar mijn hersenen sturen: pas op, niet
gezond.
En wie weet, als alcoholvrij de norm wordt,
spreek ik met vriendinnen niet meer af om te
borrelen maar om thee te drinken - alcohol
vrije wijn is echt niet te doen. Ik ben tenslotte
ook maar een kuddedier.
TomTom
ASR
Unilever
Unibail
1^
INTERVIEW PETER BERDOWSKI
Het is een roerig klimaat waarin Boskalis-topman Peter Berdowski moet
opereren, letterlijk en figuurlijk. Het winnen van fossiele brandstoffen is in het
verdomhoekje beland, maar aan windparken verdient zijn bedrijf nog
steeds weinig. Toch is Berdowski optimistisch over de toekomst.
ertien jaar staat
Peter Berdow-
ski al aan het
roer van bagge
raar en offshore
dienstverlener
Boskalis. Jaren
waarin het bedrijf onstuimig
groeide, maar ook hard werd ge
raakt door de val van de olieprijs.
De prijs van een aandeel in Bos
kalis is gehalveerd ten opzichte
van 2015. Verduurzaming vormt
de nieuwste uitdaging voor de
baggeraar.
,,Er worden weinig windparken op
zee gebouwd en er zijn veel bedrij
ven mee bezig. Door tal van on
voorspelbare factoren, zoals het
weer, is het ongelooflijk uitdagend
om projecten op zee te realiseren.
We zien tegelijkertijd de subsidies
voor windmolenparken op zee naar
nul gaan en dat alle risico's bij de
bouwers worden neergelegd. Dat is
geen duurzaam verdienmodel.''
,,We weten nog te weinig van
windparken op zee. Veel betrok
ken bedrijven zie je kopje-onder
gaan, dan bouw je geen kennis op.
En we bouwen nu nog op de ge
makkelijke plaatsen. De grote mo
lens zullen straks in dieper en
woester water komen te staan. Dat
De overheid heeft vo
rig jaar het btw-tarief
van groenten en fruit
verhoogd van 6 naar 9
procent. Dat heeft de
verkopen niet doen da
len, merken de onder
zoekers op. Fruit werd
vorig jaar uiteindelijk
zelfs iets goedkoper,
met name omdat de
prijs van appels omlaag
ging. Nederlanders be
taalden 4 procent meer
voor een kilo groenten.
Dat kwam vooral door
dat ze vaker de duur
dere gesneden groenten
kochten. ,,De consu
ment is bereid om te
betalen voor gemak",
verklaren de onderzoe
kers.
Nederlandse telers
produceerden in 2019
alles bij elkaar voor 3,7
miljard euro aan groen
ten en fruit, 7 procent
meer dan een jaar eer
der. De waarde van de
export was veel groter,
namelijk 12 miljard
euro. Duitsland is de
grootste afnemer, ge
volgd door het Verenigd
Koninkrijk en België.
Neem plaats op
m
de sofa van Irene
jfl
van den Berg. Zij
analyseert iedere
week ons econo
misch gedrag.
En ja, dat is een drempel.
Voor iedereen die een enorme weerstand
Reageren? economie@persgroep.nl
O
4%
Het bedrijf gaat
kaarten leveren
voor de nieuwe
Alfa Romeo.
donderdag 9 januari 2020
4J%
ABN Amro riep
ASR uit tot favo
riet aandeel van
2020, en beleg
gers namen dat
serieus.
Unilever kwak
kelt al sinds half
december, toen
het met een om-
zetalarm kwam.
Binnen de AEX
was Unibail-
Rodamco veruit
de grootste
daler.
a>
E
o
GO
Peet Vogels
Papendrecht
Boskalis zit in de aanleg van
windparken op zee. Dat loopt
goed, toch verdient Boskalis
niets. Doen jullie iets fout?
Zijn windmolenparken structu
reel verlieslatend?
In 2019 namen de ver
kopen van groenten
en fruit toe met 2 pro
cent ten opzichte van
een jaar eerder. Con
sumenten kopen vooral
meer pakketten met
een recept en de daar
voor benodigde ingre
diënten. Supermarkten
verkochten 40 procent
meer van die pakketten.
PAK JE CEMAK
SQEWfW
POMPOEN
SOEP
