Evacuatie blauwhelmen kwam al
lang voor val enclave ter sprake
1994 Affaire Srebrenica
5
*1986 Afl
Playboy/VVD
Toenmalig Defensieminister Joris
Voorhoeve spreekt in de minister
raad van 'een klein dal waar
44.000 moslims bijeengedreven
zitten' en noemt de situatie
'kwetsbaar'. Tegelijkertijd zijn de
Nederlandse militairen in Srebre
nica 'zeer gemotiveerd om door te
gaan'. Dat blijkt uit de notulen van
de ministerraad uit 1994 die giste
ren werden vrijgegeven door het
Nationaal Archief. Wat de evacua
tiescenario's zijn, blijft een myste
rie. Wel wordt door Voorhoeven
voorgesteld de geschetste scena
rio's geheim te houden. Dat laatste
deel is later gecorrigeerd naar 'niet
in het openbaar te bespreken'. De
reden voor de heimelijkheid is dat
men familieleden van de blauw
helmen in Bosnië 'niet onnodig
ongerust' wil maken.
Die ongerustheid is er in het ka
binet duidelijk wel. Voorhoeve be
nadrukt dat 'een eventueel vertrek
uit de moslimenclave niet eenvou
dig zal zijn'. Wel is hij blij met de
De reden voor de
geheimhouding: men
wil familieleden niet
ongerust maken
steun van de Verenigde Staten, die
zeggen troepen te willen leveren
bij een eventuele evacuatie van de
Nederlandse blauwhelmen. Maar
Voorhoeve 'verwacht niet dat het
zover zal komen'.
Diverse landen, waaronder Ca
nada en België, zinspelen op een
terugtrekking van de VN-macht in
voormalig Joegoslavië. Voorhoeve
zegt dat de deelnemende landen
in toenemende mate 'de moed
verliezen' nu de politieke, mili
taire en humanitaire situatie
steeds ingewikkelder wordt. De
ministerraad spreekt schande van
dit 'negatieve effect'. Maar ook in
Nederland ligt de vertrekvraag op
tafel, maar deze wordt nooit seri
eus besproken. In plaats daarvan
wordt gewezen op de 2,4 miljoen
Bosnische moslims die afhankelijk
zijn van hulp en de invallende
winter. De risico's zijn groter ge
worden, erkent Voorhoeve, maar
'ethisch is het niet aanvaardbaar
om Bosnië te verlaten'.
Voorhoeve stelt dat Nederland
een cruciale rol speelt bij het voed-
seltransport en de bescherming
van Srebrenica. Het kabinet voelt
zich duidelijk verantwoordelijk
voor Srebrenica. Volgens Hans van
Mierlo, op dat moment minister
van Buitenlandse Zalen, worden
daar 40.000 mensen 'in morele
gijzeling' gehouden.Volgens hem
weegt de humanitaire taak op dat
moment zwaarder dan de princi
piële vraag of het zinvol is dat Ne
derland daar blijft. ,,Als de andere
Europese landen hun troepen te
rugtrekken, zal Nederland ook zijn
mensen moeten terughalen. Dan
blijft alleen het probleem van Sre
brenica over. Er zal moeten wor
den nagegaan of de beveiligings-
taak kan worden opgegeven.''
Maar later in het jaar wordt dui
delijk dat de situatie in het land uit
de hand loopt: bij de aflossing van
Canadese militairen zijn er pro
blemen omdat de Bosnische Ser
viërs de soldaten niet willen laten
gaan en Nederlandse waarnemers
worden gegijzeld. Van andere lan
den hoeft Nederland weinig steun
te verwachten.
De Amerikaanse regering wil
stoppen met de controle op het
wapenembargo. Voorhoeve vreest
'dreigende' situaties. De Britten en
Fransen willen hun troepen terug
trekken als een nieuw vredesplan
niet wordt aanvaard.
Van Mierlo vraagt zijn Britse
ambtsgenoot om steun bij de mos
limenclave Bihac. Tegen de
Tweede Kamer zegt Van Mierlo
dat dit verzoek wordt afgewezen
'vanwege logistieke problemen',
maar dat is niet de hele waarheid.
Minister Douglas Hurd stelde vol
gens de notulen namelijk dat de
Britse stafchef de situatie in Bihac
veel gevaarlijker inschat dan de
Nederlandse regering. Dat houdt
Van Mierlo achter 'omdat hij op
grond van andere gegevens die
mededeling misleidend en veront
rustend vond'.
vrijdag 3 januari 2020
Minister van Defensie Joris Voorhoeve (m) met luitenant-generaal
Couzy (l) en commandant Karremans (r) in 1995. foto hollandse hoogte
Het kabinet besprak in decem
ber 1994 al evacuatiescenario's
voor de Nederlandse blauwhel
men in Srebrenica. Het besef
dat de enclave kwetsbaar was,
was er toen al - zeven maanden
vóór de val van Srebrenica.
Hanneke Keultjes
Tonny van der Mee
Den Haag
„Vunzig. Verwaand. Dom.'' Zo ty
peert een partijlid de VVD. Een
pikante fotosessie van twee me
dewerkers van de VVD-fractie in
de Tweede Kamer, afgedrukt in
het tijdschrift Playboy, leidt in
1986 tot een berg aan boze brie
ven. VVD-leden spreken mas
saal hun afkeuring uit over de
erotische beelden van Arnoud
Cevaal en Lorette Welter. De af
faire van het Vrijmoedig Vrijend
Duo kost de partij leden.
