'i.T
welkom op DEÏ»«*?V
III///////
4
Tractorfiles, schoolstakingen, scholieren die 'help het klimaat,
de wereld vergaat' scanderen. 2019 was onmiskenbaar het jaar van
de demonstraties. Maar lijkt het ook op 1968, dat ene historische
protestjaar? 'Nu staan links én rechts op de barricades'.
PROTESTEN TOENAME
Gevangenis
vaker uitgekamd
Sprinkhanen
teisteren India
Inwonertal
Rusland daalt
p vi\w rot
coro w v/ost tor
a**;? K
- TT V J
rVwii:
V
maakt zich weleens zorgen. Of de
demonstraties - nu nog vaak lu
diek en vreedzaam - wel geweld
loos blijven. ,,Bij de boeren staat al
een harde kern op die zich feller
opstelt dan de rest.''
Dat ene beroemde protestjaar
1968, vooral bekend om zijn love,
peace and happiness, is voor De
Jong een onheilspellend voor
beeld. ,,Er ontsproten vanuit die
wereldwijde pacifistische bewe
ging toen links-extremistische
gewelddadige groepen als de Rote
Armee Fraktion en soms vrees ik
dat dit hier ook kan.'' Ja, De Jong
ziet weleens een op het oog on
schuldige leus die hem angst in
boezemt.
Klimaatmarsen, de straatblok
kade van Extinction Rebellion,
het boerenprotest, de stakingen
van leraren en zorgpersoneel, de
bouwers met hun 'Grond in Ver
zet', de Schipholbezetting en ga
zo maar door. Ook historicus
Sjaak van der Velden, gespeciali
seerd in stakingen (Internationaal
Instituut voor Sociale Geschiede
nis), keek er dit jaar van op. Dat
Nederland eerst zo rustig leek en
dat er 'opeens van alles opbor
relde'.
Geleidelijk
Maar was het wel zo abrupt, zo
plotseling? Volgens Jacquelien
van Stekelenburg, hoogleraar so
ciale verandering (VU), ging het
eigenlijk om een 'heel geleide
lijke stijging' van het aantal pro
testen. Ze wijst op cijfers uit Am
sterdam, die het aantal demon
straties door de jaren heen bij
hield: 220 in 2014, 565 in 2016, 789
in 2017, 1081 in 2018 en 1360 in
2109 tot en met november. ,,Er
zijn er ieder jaar zo'n tweehon
derd bijgekomen.''
Volgens hoogleraar sociale psy
chologie Tom Postmes, die mee
schreef aan het rapport 'Sociale
Onrust in Nederland', heeft 2019
in feite een lange, lange voorge
schiedenis. Het begon allemaal
ver weg, in het Midden-Oosten,
in Iran, waar na de verkiezingen
in 2009 bewoners tegen het dic
tatoriale regime opstonden. Toen
volgden de Arabische Lente en,
tijdens de crisisjaren, protesten
in Zuid-Europese landen als
Spanje en Griekenland. ,,Beetje
bij beetje werd demonstreren een
trend.''
Protestbewegingen laten zich
volgens Van Stekelenburg vaak
door elkaar inspireren. ,,Internati-
onaal vormt het protest in Catalo-
nië een inspiratiebron voor acti
visten in Hongkong en nationaal
waren de boeren met hun trek
kers weer een voorbeeld voor de
bouwers die met groot materieel
naar het Malieveld gingen.''
In Nederland zat er één grote ge
meenschappelijke deler in alle de
monstraties: het gevoel dat beslui
ten te lang op zich laten wachten.
De Jong: ,,Mensen krijgen genoeg
van de 'convenantcultuur'. Dat er
eindeloos gepraat en gepolderd
wordt zonder dat er iets concreets
gebeurt.'' Van Stekelenburg: ,,On-
derwerpen waarvoor mensen nu
de straat op gaan, zoals het kli
maat, stonden allang op de agenda,
maar voelen nu pas acuut. Daarom
eisen mensen ook acuut actie.''
Het is daarom ook niet zo raar
dat de protesten afgelopen jaar
vaak niet geleid werden door
'meepolderende' belangenorgani-
Mensen krijgen
genoeg van het
eindeloos praten
en polderen
saties als vakbonden, milieukoe
pels en een boerenorganisatie als
LTO, maar door heel andere clubs.
De Jong: ,,Een nieuw lerarenver-
bond als PO in Actie kan via soci
ale media veel sneller mensen op
de been krijgen.''
Staatsbemoeienis
Wat de meeste Nederlandse actie
voerders ook gemeen hebben: ze
willen liever méér dan minder
staatsbemoeienis. Hoogleraar va
derlandse geschiedenis Henk te
Velde (Universiteit Leiden): ,,Een
tijdje leek het alsof het 'neolibera-
lisme' het enige model was dat Eu
ropa restte. Alles moest zo veel
mogelijk aan de vrije markt wor
den overgelaten. Nu willen boe
ren, leraren, verpleegkundigen en
jongeren dat de overheid wél voor
hen opkomt.''
Het is volgens Sjaak van der Vel
den geen toeval dat het derde ka
binet van VVD-premier Mark
Rutte - in zijn eentje zo'n beetje
het symbool van het neolibera-
lisme - afgelopen jaar 'wat sleets'
voelde, 'alsof het op zijn laatste be
nen liep'. Maar of Rutte echt uit is?
Voor die conclusie is het volgens
Henk te Velde te vroeg. ,,Er is wél
een tegenbeweging. Van links én
rechts. Links wil dat de overheid
strenger ingrijpt waar het om het
klimaat gaat, en rechts keert zich
tegen een internationale markt
zaterdag 28 december 2019
GO
DEN HAAG Justitie zet
steeds vaker zwaar ge
schut in bij zoekacties in
gevangenissen. De inzet
van het landelijk bijstands
team, dat doorgaans wordt
opgeroepen voor opstan
den of grote zoekacties, is
in drie jaar tijd meer dan
verdrievoudigd. Dat blijkt
uit cijfers die de NOS heeft
opgevraagd. Bij zoekacties
worden cellen vaak onder
steboven gekeerd om tele
foons of drugs op te spo
ren. Volgens Justitie is het
niet zo dat er vaker opstan
den binnen de muren van
gevangenissen zijn.
NEW DELHI Een enorme
zwerm sprinkhanen heeft
in het noordwesten van
India de gewassen op dui
zenden hectaren land
bouwgebied vernietigd.
Volgens autoriteiten is het
de ergste plaag sinds 25
jaar in het land. De over
heid probeert de dieren
met pesticiden te bestrij
den. De boeren hebben
ook trommelaars inge
huurd om de sprinkhanen
te verdrijven. De regionale
overheid meldt dat onge
veer een kwart van de
plaag al is bestreden. Naar
verwachting duurt het nog
vier tot vijf dagen voordat
alle overlast voorbij is. Hoe
groot de schade is voor de
voedselvoorziening, is nog
onbekend.
MOSKOU De bevolking van
Rusland krimpt de ko
mende vijftien jaar, mogelijk
zelfs met 12 miljoen men
sen. Dat blijkt uit het jaar
rapport van het Russische
bureau voor de statistiek.
Dit jaar neemt het aantal
Russen ten opzichte van
een jaar eerder af met
100.000. Het inwonertal
komt hiermee op 146,7 mi l-
joen. De daling wordt
vooral veroorzaakt door
een afname van het aantal
immigranten en het aantal
geboorten. Volgens het
meest pessimistische sce
nario telt Rusland in 2035
nog 134,2 miljoen inwoners.
V|VMGG
i
van het
SPANDOEK
*n J
OHARS
Eefje Oomen
im de Jong,
onderzoeker
politieke ge
schiedenis
(Open Uni
versiteit),
Rotterdam
W
-Wim de Jong, onderzoeker
politieke geschiedenis
