Exoskelet moet Christjan
heel houden tot zijn 67 ste
12 NIEUWS
Tekort van 16 miljard dreigt
3
iiHii
Nederland vergrijst in rap tempo,
en daar blijkt de verzorgingsstaat
niet klaar voor. De nieuwe vergrij
zingsstudie van het Centraal Plan
bureau bevat vooral tegenvallers.
De titel is dan ook simpelweg som
ber: Zorgen om morgen. Ouderen
gebruiken bijvoorbeeld meer zorg
dan verwacht, terwijl dit kabinet de
uitgaven opschroeft op een manier
die het zich niet kan permitteren.
CPB-directeur Laura van Geest
zal het nooit hardop zeggen, maar
tussen de regels door valt een ste
vige conclusie te ontwaren: dit ka
binet is aan het verjubelen gesla
gen. De financiële ruimte die het
vorige kabinet na zeer pijnlijke in
grepen naliet, is in rook opgegaan:
de maatregelen uit het regeerak
koord, pensioenakkoord en de las
tenverlichting die Nederland vol
gend jaar wordt voorgeschoteld,
slaan op lange termijn een bres van
16 miljard euro in de overheids
financiën. Per jaar.
Uitgaven
Schuld
Tekenend is de wijze waarop Rutte
III vlak voor de zomer is omge
sprongen met een tussentijdse
CPB-publicatie over de ontwikke
ling van het arbeidsaanbod. Van
Geest werd als reddende engel be
schouwd, omdat haar instituut had
becijferd dat er in de toekomst meer
mensen aan het werk zijn dan ge
dacht.
De extra belastingen die daardoor
zouden binnenkomen, zorgden op
termijn voor een miljardenmeeval
ler, die het kabinet prompt voor een
groot deel inzette om de verhoging
van de AOW-leeftijd in de toe
komst te vertragen. Van Geest
waarschuwde toen al dat de kans
groot was dat er ook tegenvallers
zouden opduiken, bijvoorbeeld in
de zorg. Het verlangen naar een
pensioenakkoord gafvoor het kabi
net echter de doorslag.
Pijnlijke keuzes
Volgende kabinetten worden met
pijnlijke keuzes opgezadeld. Hele
maal niets doen lijkt geen optie.
Doordat de overheidsuitgaven de
belastinginkomsten overstijgen,
loopt de overheidsschuld zonder
ingrijpen op van minder dan
50 procent nu tot ruim 150 procent
van het bruto binnenlands product
in 2080. Om het scherp te zeggen:
Italiaanse toestanden.
Volgens Europese spelregels mag
de overheidsschuld maximaal
60 procent bedragen. Nederland zit
daar nu nog ruim onder en ook ko
mend jaren zal de zogenoemde
schuldquote verder dalen. Maar na
2025 volgt de omslag. Dit betekent
concreet dat de regering nu nog niet
onmiddellijk hoeft in te grijpen,
maar op lange termijn niet aan
maatregelen lijkt te ontkomen.
Daarbij heeft een kabinet twee
smaken: bezuinigen of de belastin
gen verhogen.
Die laatste optie ligt bijzonder
gevoelig, nadat het vorige kabinet
de lasten al flink had verhoogd. Bo
vendien laat de huidige regerings
ploeg een lijk in de kast achter: na
2021 gaan de belastingen sowieso
omhoog, doordat bijvoorbeeld de
hypotheekrenteaftrek verder wordt
afgebouwd. De lastenverlichting
die daar tegenover stond, is naar vo
ren gehaald en wordt nu al uitgege
ven.
Een andere optie is evenmin po
pulair: bezuinigen. Toch stijgen
met name de zorgkosten in een
tempo dat amper vol te houden
lijkt. In 2025 gaat er 100 miljard euro
naar de zorg, ofwel 10 cent op elke
euro die in Nederland wordt ver
diend, zo becijferde het CPB eerder.
Gemakkelijke keuzes zijn er niet.
Tegelijkertijd zal moeten blijken of
de voorspellingen uitkomen. Want
ook het CPB kan de toekomst niet
precies voorspellen, benadrukt Van
Geest keer op keer.
Je zou het niet zeggen als je erlangs
rijdt, maar op een doorsnee bouw
plaats in Veenendaal wordt mo
menteel een futuristisch experi
ment gehouden. Stukadoor
Christjan Franken (52) is er druk
bezig met zijn werkzaamheden en
heeft hierbij een bijzonder hulp
middel tot zijn beschikking. Bo
venop zijn witte werkkleding
draagt hij een exoskelet, een
zwarte constructie van staal en
sensoren die als een soort body
warmer om zijn armen, schouders
en middel is vastgeklikt. Elke keer
als zijn armen omhoog en omlaag
gaan, bewegen de veren in het exo
skelet mee. Zo wordt de repetitieve
beweging wat gemakkelijker.
Die hulp kan hij goed gebruiken,
weet TNO-onderzoeksleider Mi-
chiel de Looze. ,,Stukadoor is een
zwaar en risicovol beroep. Net als
een monteur in de autobranche, of
een magazijnmedewerker werkt
een stukadoor veel met zijn armen
omhoog. Dat is een pittige hou
ding. Probeer maar eens twee mi
nuten je armen boven je hoofd te
houden. Datzelfde gevoel, alleen
dan de hele dag door.''
Repetitief, zwaar werk sloopt
het lichaam. Veel werknemers in
dit soort beroepen lopen dan ook
chronische klachten op. Stukadoor
Franken kan erover meepraten.
,,Dit is niet het werk wat je tot je
65ste kunt doen. Ik ben nu 52 en
mijn ruggenwervel is eigenlijk al
versleten.''
De stukadoor gaat rustig door
met zijn werkzaamheden, terwijl
het team van onderzoeksinstituut
TNO en bouwbedrijf Knauf zijn
spieractiviteit meet. Het exoskelet
moet zorgen voor minder belas-
W De spieractiviteit
kan de helft omlaag,
zodat iemand langer
kan doorwerken
ting van de armen en schouders.
De Looze: ,,Het zou een afname
van 50 procent van de spieractivi-
teit kunnen betekenen, bij een
armhouding van 90 graden of
meer. Daardoor ben je minder ver
moeid en kun je langer doorwer
ken. Ook op de lange termijn.''
De grootste uitdaging in het
ontwikkelen van het hulpmiddel
is dat het effectief en handelbaar
moet zijn. ,,Zo'n tien jaar geleden
zagen we de eerste varianten ver
schijnen. Daar moest je van je en
kels tot j e polsen in.'' Met al die on
derdelen en motoren waar zware
accu's voor nodig waren, was het
dragen van zo'n pak al een inspan
ning op zich. Het exoskelet dat
TNO test, is een stuk lichter en
handzamer. ,,Dit apparaat is enkel
gericht op de ondersteuning van
een gedeelte van het lichaam, in
dit geval de armen en schouders.
Het werkt niet met motoren maar
met een veersysteem. Dat scheelt
weer gewicht.''
Lichter of niet, Franken moest in
het begin wennen aan zijn nieuwe
hulpje. ,,Het is best een flink appa
raat. De eerste keer had ik kramp
door de kracht die ik moest leveren
bij het naar beneden bewegen van
mijn arm.'' Desalniettemin is hij te
spreken over het exoskelet. ,,Een-
maal gewend, vind ik het comfor
tabel. Het voelt echt alsof ik min
der spierkracht hoef te gebruiken.''
Het skelet kost 3000 tot 5000 euro,
voor een zzp'er als Franken een
flinke kostenpost. Zou hij het aan
schaffen? ,,Ik denk dat ik het er wel
voor over zou hebben.''
De onderzoekers verwachten
dat het hulpmiddel binnenkort
steeds vaker te zien is in de bouw.
De Looze: ,,De auto-industrie, met
name Ford en Audi, loopt voorop.
Daar dragen monteurs er al een.''
EEN MENS IS NIET TE KOOP. HELP DE 25 MILJOEN SLACHTOFFERS VAN MENSENHANDEL.
woensdag 18 december 2019
GO
Overheid
'verjubelt'
te veel geld
Zonder ingrijpen van de regering
komt de overheid op termijn
jaarlijks 16 miljard euro tekort
om dezelfde voorzieningen te
kunnen blijven betalen. Vooral
de stijgende zorgkosten dwin
gen toekomstige kabinetten tot
bezuinigingen, belastingverho
ging of het laten oplopen van de
overheidsschuld.
Laurens Kok
Den Haag
Aan jongeren en ouderen geeft
de overheid het meeste geld uit.
Leeftijd
Zonder extra inkomsten (of een
daling van de uitgaven) loopt de
overheidsschuld op.
Houdbare EMU-schuld
2020 2030 2040 2050 2060 2070 2080
Jaren
1 I
Een medewerker controleert of het exoskelet zijn werk doet bij Christjan Franken. foto koen verheijden
De pensioenleeftijd gaat om
hoog en dat valt werknemers
met een fysiek veeleisend be
roep zoals stukadoors, extra
zwaar. Velen halen de eind
streep niet zonder kleerscheu
ren. Misschien is het exoskelet
een uitkomst.
Marie-Louise Hoogendoorn
Veenendaal
WWW.3FM.nl of scan de
OR CODE OM TE DONEREN
Mill IIII Illlllll I lllll llllllllllllll lllllllllllllllllll
liiil-l.
iifóiSjj
18 T/M 24 DECEMBER 2019
liriiif i
lliii1'
60
40
20
0
Uitgaven in euro (x 1000)
80
In bbp
150
EMU-schuld
