nog niet onderzocht Wat zegt de wetenschap
Bij de onstuimige puber
werkt het brein nog niet
Eureka! Aan de leugendetector
O
'Pleziergebied
wordt geactiveerd
als ze aardig
worden gevonden
23
Elektromagnetisch spectrum
106
me; 'ik zet mijn telefoon altijd op
gsm, want dan heb ik minder stra
ling'. Als die persoon gewoon 5G
zou gebruiken, dan zou de bloot
stelling een. stuk lager zijn."
Studies
Het is overigens niet zo dat er geen
onderzoek wordt gedaan. In een
vijftal grote Europese landen lopen
al geruime tijd studies naar ons
mobiele telefoongebruik en de ef
fecten van elektromagnetische
straling. „Dergelijk onderzoek is
belangrijk, maar kost veel tijd. Wil
je de langetermijneffecten achter
halen, dan moet je een groep men
sen minstens twintig jaar volgen",
aldus de epidemioloog.
Dat de technologische ontwikke
lingen doorrazen, maakt het niet
makkelijker. Hoogleraar Smolders
werkt al aan de technologie voor
6G, dat rond 2030 moet verschij
nen. Daarmee moeten datasnelhe-
den van 1 terabit per seconde moge
lijk worden, ofwel een miljoen me
gabit. „We onderzoeken of we naar
nog hogere frequenties kunnen,
maar we kijken ook ofwe licht kun
nen gebruiken om data te verstu
ren. Die techniek heet Li-fi en ge
bruikt lichtsignalen die alleen sen
soren kunnen opvangen."
1012
Pubers kunnen nogal eens overenthousiast zijn en ondoordachte acties uitvoeren.
Soms zelfs oliedomme dingen. Hoe komt dat?
Vuurwerkbommen maken, ID-
bewijzen vervalsen en Area 51 be
stormen; je zult niet de eerste zijn
die zich afvraagt waarom pubers
zo veel domme dingen doen. Ont
wikkelingspsycholoog Eveline
Crone van de Universiteit Leiden
heeft het antwoord. ,,Het ligt aan
hun brein. Jongeren maken op een
andere manier keuzes", zegt ze.
,,Liever een kleine beloning nu
dan een grote later."
Jongeren nemen graag risico
volgens Crone. Dat komt doordat
de verbinding tussen hun plezier-
gebied (striatum) in de hersenen
en het gebied dat over controle
gaat (prefrontale cortex) nog niet
zo sterk is. Het brein ontwikkelt
zich gedurende je hele leven. Als je
geboren wordt, ligt de structuur
van je hersenen er al. Het systeem
werkt alleen nog niet heel effi
ciënt. ,,De twee gebieden commu
niceren nog niet goed met elkaar",
zegt Crone. Tussen 0 en 5 jaar ko
men daar heel veel hersencellen
bij. ,,Als je 5 jaar bent, heb je de
meeste hersencellen die je ooit
zult hebben."
Daarna volgt een gekke snoei-
periode; het aantal hersencellen
neemt af. De cellen die het heel
goed doen, blijven en die je niet
meer nodig hebt, worden afge
voerd. Aan de andere kant neemt
het aantal verbindingen in de her
senen sterk toe. ,,Wanneer je klein
bent, heb je eigenlijk allemaal
kronkelweggetjes in je hoofd; er is
veel ruimte voor ontdekking", legt
Crone uit. „Naarmate je vaker over
die weggetjes gaat, slijten ze
steeds verder in. Tegen de tijd dat
je volwassen bent, zijn het een
soort vierbaanswegen die je snel
van A naar B brengen."
,,Hoe sterker de verbinding tus
sen de twee gebieden, hoe anders
de keuze is die je maakt", legt
Crone uit. Laat je pubers een gok
spel spelen, dan wordt het plezier-
gebied veel actiever dan bij oude
ren. „Doordat de verbinding met
het controlegebied nog niet zo
sterk is, worden ze minder geremd
dan volwassenen." Ook nemen
jongeren nog meer risico als ze
met hun vrienden zijn. ,,Het ple-
ziergebied wordt geactiveerd als
ze aardig worden gevonden door
anderen of likes krijgen op sociale
media. Daardoor kunnen jongeren
minder goed met groepsdruk om
gaan."
Volgens Crone is dat overigens
helemaal niet erg. ,,Je moet losko
men, je moet fouten maken en de
wereld ontdekken", zegt Crone.
,,Je kunt niet voor altijd bij je moe
der op schoot blijven zitten."
Daarvoor is het goed om soms ri
sico te nemen. ,,Je kunt pubers
vergelijken met een soort auto
waarvan de motor al lekker draait,
maar nog met een onervaren be
stuurder." Volgens Crone is de pu
berteit een unieke fase, waarbij je
ongeremd nieuwe dingen kunt
uitproberen, die je later niet meer
durft. Het is dan ook een tijd die
we moeten koesteren.
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment.
Dit keer Bruno
Verschuere (41),
universitair hoofd
docent forensische
psychologie aan
de Universiteit van
Amsterdam
,,Het was aan het einde
van mijn studie klinische
psychologie en ik vond
dat ik klaar was voor het
'echte' werk. Daarom koos
ik voor een stage bij een
penitentiair complex en
dat heb ik geweten. Hier
zaten zedendelinquenten
of moordenaars die alle
maal een celstraf uitzaten
van minimaal vijfjaar.
Aan de hand van gesprek
ken, psychologische tests
en dossieranalyse pro
beerde ik in te schatten of
deze mannen klaar waren
om terug te keren in de
maatschappij. Deze taak
was moeilijk, mede omdat
ik moest beginnen bij het
verhaal dat een dader je
vertelt. Soms bekenden
ze meteen hun misdaad,
maar veel vaker waren er
mannen die de feiten ont
kenden of spijt betoonden
en beargumenteerden dat
ze veranderd waren.
Een man erkende seks ge
had te hebben met zijn
stiefdochter, maar kwam
met allerlei verzachtende
omstandigheden. Hij was
eenzaam en dronken.
Een leugentest zou in dit
geval geweldig zijn. Leu
gendetectie leek mij so
wieso een geweldig on
derwerp om op te promo
veren, alleen werd dat te
gengehouden door de
universiteit. Ze vonden
het pseudowetenschap.
Een artikel van de be
faamde gedragsgeneticus
David Lykken was stof
voor mijn weerwoord.
Leugendetectie is net als
een IQ-test of persoon
lijkheidsvragenlijst een
psychologische test, en
niet zomaar een psycho
logische test.
Als je de juiste vragen
stelt, kun je aan de hand
van hartslag, ademhaling
en zweet te weten komen
of iemand daderkennis
heeft en wel of niet liegt.
Psychologen moeten zich
dus juist wel bezig hou
den met leugendetectie.
Dat doe ik sindsdien en na
twintig jaar verveelt het
fenomeen liegen en leu
gendetectie geen mo
ment.''
-Jim Jansen
GO ZATERDAG 14 DECEMBER 2019
w Kijk op de site
J bij /wetenschap
Extreem
lage golven
Zeer
lage golven
Radiogolven
1 Megahertz
Microgolven
Infrarode
golven
Zichtbaar
licht
Ultraviolette
stralen
Röntgen
stralen
Nucleaire
gamma
stralen
1 Gigahertz
1 Terahertz
141219/TU
FOTO ARIE KIEVIT
LOES VAN LANGEN
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NewSCiCntiSt en met vanvnederland
