Klimaatadvocaat vecht namens burgers tegen overheden en
De hoogste rechter velt
vrijdag een oordeel in de
Klimaatzaak van Urgenda, die
van de Nederlandse staat
meer maatregelen tegen
broeikasgassen eist. De
Limburgse jurist Roger Cox
geniet door deze zaak
inmiddels internationale
bekendheid als
klimaatadvocaat.
20
'Geen rechtszaak
zal het probleem
oplossen, geen
enkele geïsoleerde
actie kan dat'
apt J.
Cox is een van de initiatiefnemers
van de eerste rechtszaak waarin
een staat ter verantwoording
wordt geroepen omdat die meer
zou moeten doen om zijn burgers
te beschermen tegen de gevolgen
van klimaatverandering. Die pri
meur van de Nederlandse stich
ting Urgenda, zes jaar geleden,
heeft inmiddels wereldwijd na
volging gekregen. Burgers in on
der andere Ierland, de VS en
Nieuw-Zeeland sleepten hun re
gering voor de rechter en grote
olieconcerns worden aangeklaagd
vanwege hun aandeel in de
schade die het gevolg is van kli
maatverandering.
Cox is tot ver over de landsgren
zen bekend geworden door de kli
maatzaak. Des te opmerkelijker
omdat hij weliswaar een natuur
liefhebber is, maar van oudsher
weinig met het milieu op had. Hij
is van huis uit ook geen milieu
jurist, maar ondernemingsrecht
advocaat. De eerste jaren van zijn
carrière werkte hij voor een inter
nationaal advocatenkantoor in
Rotterdam en Londen. Toen er
kinderen kwamen, verhuisde hij
met zijn vrouw - ook advocaat -
terug naar zijn Limburgse geboor
tegrond. Vanuit hun opgeknapte
oude boerderij fietst hij op zijn
mountainbike zo de heuvels in.
In 2006 zag hij de documentaire
An Inconvenient Truth van Al Gore
zag. ,,Voor het eerst werd me dui
delijk hoe enorm en urgent het
probleem van klimaatverandering
is. Ik schrok daar erg van en was
boos: waarom wist ik dit niet en
waarom deed onze regering
niets?'' Zijn twee dochters speel
den daarbij ook een rol. ,,Ik wilde
een antwoord hebben als zij over
vijftien jaar zouden vragen: ,maar
pa, wist jij dit dan niet?'''
Bij de bioscoop in Maastricht
regelde hij twee filmvertoningen
voor zijn collega's. Hij zorgde dat
de film een maand lang gratis
draaide voor iedereen in de stad.
Vervolgens richtte hij een stich
ting op die gratis vertoningen or
ganiseerde in het hele land. Zo
rolde hij in 'het duurzaamheids
wereldje', waar hij onder andere
in contact kwam met oprichtster
Marjan Minnesma van Urgenda.
In de avonduren ploegde hij on
dertussen bergen klimaatrappor
ten door. ,,Ik werd ineens ge
vraagd om presentaties te geven
over klimaatverandering. Dat
klonk allemaal zo onheilspellend,
dat ik zeker wilde weten of alles
klopte. Dat controleerde ik bij de
bron.''
Die fanatieke zelfstudie is vol
gens Minnesma bepalend geweest
voor het succes van de Klimaat
zaak van Urgenda. ,,Roger is een
halve klimaatwetenschapper ge
worden. Tijdens de rechtszittin
gen bleek dat juristen van de staat
die feitenkennis missen.''
Zijn onderzoek resulteerde acht
jaar geleden in het boek Revolutie
met recht, dat de grondslag vormde
voor de rechtszaak van Urgenda.
,,Hoe meer ik leerde over klimaat
verandering, hoe scherper ik in
zag dat het de taak van overheden
is om hun burgers tegen de gevol
gen te beschermen.''
De Klimaatzaak tegen de Ne
derlandse overheid werd aanvan
kelijk vrij kansloos geacht. Maar
tot grote verrassing van juristen
won Urgenda. De rechter droeg de
regering op de uitstoot van broei
kasgassen in 2020 met minstens
25 procent te verminderen ten op
zichte van 1990. De overheid ging
tegen die uitspraak in beroep,
maar het vonnis hield stand. Het
gerechtshof ging zelfs een stapje
verder: het oordeelde dat van kli
maatverandering zo'n ernstige
dreiging uitgaat, dat de staat vol
gens het Europese Verdrag voor
de Rechten van de Mens de zorg
plicht heeft om burgers ertegen te
beschermen.
Na wederom een beroep van de
overheid is vrijdag het laatste oor
deel aan het hoogste rechtscollege
van Nederland. Cox, die sinds het
hoger beroep zelf niet meer be
trokken is bij de rechtszaak, acht
de kans groot dat ook de Hoge
Raad Urgenda in het gelijk stelt.
Twee belangrijke adviseurs van de
raad, de procureur-generaal en
advocaat-generaal, hebben name
lijk geadviseerd om de uitspraak
van het gerechtshof over te ne
men. ,,Het oordeel van deze advi
seurs wordt in de praktijk meestal
opgevolgd, maar het wordt een
spannende dag. Als de Hoge Raad
meegaat, is dat een ongelooflijke
overwinning.''
,,De stikstofuitspraak ging over
vergunningverlening, waardoor
boeren en bouwvakkers er direct
door werden geraakt. Dat is in de
Klimaatzaak niet het geval. Een
vonnis van het hoogste rechtsor-
gaan zal de overheid wel dwingen
om op korte termijn meer maatre
gelen te treffen, zoals het sluiten
van een extra kolencentrale. Mo
gelijk in combinatie met de stik
stofmaatregelen.''
Sinds 1990 is de CO2-uitstoot in
Nederland 15 procent gedaald. In
2020 zouden we dan op 25 pro
cent moeten zitten. Dat gaat
zonder draconische maatregelen
toch nooit meer lukken?
„Misschien nog wel belangrijker
dan die norm voor 2020 is het sig
naal dat de Hoge Raad met zijn
vonnis zou afgeven. De overheid
wordt dan verplicht om een goed
klimaatbeleid te voeren om de op
warming van de aarde onder de 2
graden te houden. Als ze dat niet
doet, maakt ze zich schuldig aan
grootschalige mensenrechten
schendingen. Ook voor alle inter
nationale zaken die op de Neder
landse Klimaatzaak zijn geïnspi-
ZATERDAG 14 DECEMBER 2019 GO
'Staat beschermt ons niet
ANNEMIEKE VAN DONGEN
!lw'
Blijdschap en ongeloof bij Roger Cox en Urgenda-directeur Marjan
Minnesma na de uitspraak van de rechter, die de regering opdroeg
de CO2-uitstoot te verminderen. foto ap
Zou zo'n vonnis even verstrek
kende gevolgen krijgen als de in
middels beruchte stikstofuit
spraak van de Raad van State?
