De zeebeving, tsunami en kernexplosie werden ook nog
16
'Vroeger schoten
we de wilde
zwijnen af en aten
we het vlees'
20.000 doden en 2500 vermisten.
Had de brandweerman de men
sen niet uit voorzorg de heuvels
op moeten jagen? Het antwoord
op die vraag doet er niet meer toe.
Belangrijker is dat er weer vis
wordt verkocht. Na alles wat ze
hebben doorstaan, kan de handel
worden hervat. Maar die wordt nu
gehinderd door schadelijke ge
ruchten, zegt Wanatabe. Negen
jaar na de ramp is de straling sterk
gedaald. ,,Al onze vis wordt ge
controleerd en is absoluut veilig.
We willen terug naar hoe het
vroeger was. Dat zijn we verplicht
aan de volgende generatie", zegt
Wanatabe.
Wilde zwijnen
11 maart 2011 is voor de bewoners
hier hetzelfde als 1 februari 1953
voor mensen uit Zeeland, waar
destijds 2551 doden vielen en de
lokale economie langdurig was
ontregeld. Wat Fukushima over
kwam, was ongekend. Eerst een
zeebeving met een kracht van 9,1
op de schaal van Richter, een van
de zwaarste bevingen ooit geme
ten in Japan. Op het land scheur
den huizen. Daarna die tsunami
die op sommige plaatsen piekte
tot 21 meter. En toen ontploften
drie reactoren van de overspoelde
Dai'ichi centrale aan de kust.
Meer dan 200.000 mensen wer
den in paniek geëvacueerd.
De centrale is zichtbaar vanaf
de snelweg. Boven de bomen pie
ken hijskranen. De wegen erheen
zijn afgesloten en een aantal zal
dat nog decennia blijven. We pas
seren lege straten die gek genoeg
niet zijn overwoekerd met groen,
zoals in die andere kernrampstad,
Tsjernobyl. Een spookstad van
lege en vanwege de straling nog
voor decennia onbewoonbaar ver
klaarde huizen. Wilde zwijnen
maken een bende van de tuinen,
zegt een boer, verderop in veilig
gebied. „Vroeger schoten we ze af
en aten we het vlees. Nu wordt
het vernietigd." Hetzelfde geldt
voor paddenstoelen uit de bossen,
al zijn er ouderen die het gevaar
negeren. Als je heel oud bent, ga je
toch snel dood en hoef je je ge
woonten niet te veranderen, zo
vertelt een bewoner.
Het gevaar neemt een stuk ver
der de vorm aan van enorme
zwarte zakken met besmette
grond. Ze zijn met groene hoezen
afgedekt. 22 miljoen kubieke me
ter grond is de laatste jaren afge
schraapt en afgevoerd met 355.000
vrachtwagenritten. Als je deze
grond vijf cen
timeter dik
zou uit
strooien,
bedek je
een derde
van de
provincie
Utrecht.
Voor de
zakken
staat
een meter die 90 millisievert per
uur aangeeft. Sievert is de stra-
lingsmaat die aangeeft hoe scha
delijk radioactieve stoffen zijn
voor de mens. 90 is niet gevaarlijk
als je er maar even bent. Vanaf 100
millisievert aan acute en langdu
rige straling zou je een procent
meer kans hebben om kanker te
krijgen. Of het echt schadelijk is,
is afhankelijk van meer factoren,
inclusief erfelijke. Maar de dap
pere reddingsploegen van het eer
ste uur zijn bij de kerncentrale
aan een gevaarlijk veelvoud aan
straling blootgesteld. De officiële
lezing is dat dat nog niemand fa-
taal is geworden. Eén omstreden
geval van longkanker bij een oud
werknemer van de centrale is vol
gens de Japanse autoriteiten niet
direct te wijten aan de kernramp.
Het voelt beter de zwarte zakken
achter ons te laten. Ruim op tijd
om binnen veilige normen te blij
ven.
Reflex
Wetenschappelijk mag alles dan
veilig zijn, gevoelsmatig blijft het
ongemakkelijk. Een menselijke
reflex bij onzichtbaar gevaar,
maar regeringsvertegenwoordi
gers benadrukken dat die angst
niet op feiten berust. Twijfel bij
de consument frustreert in hun
ogen het herstel van Fukushima
dat faam genoot als de gecombi
neerde Betuwe en Schelde van Ja
pan. De beste perziken komen er
vandaan. De fameuze rijst is de
basis voor prijswinnende sake's.
Voor de vis en schaaldieren werd
grif betaald.
,,Ik eet het voedsel en de vis die
daar vandaan komt. Ik vertrouw
vooral de boeren en de vissers
omdat zij het voedsel zelf ook
consumeren. Er zit wel een 'maar'
aan dat verhaal", zegt Azby
Brown, hoogleraar en auteur van
vele boeken over Japan maar
vooral senior onderzoeker bij
Safecast, een onafhankelijke orga
nisatie die radioactiviteit moni-
tort in Japan en de gegevens deelt
op internet. Anders dan in Tsjer-
nobyl, kwam de Japanse regering
wel snel met een verbod op voed
sel uit het besmette gebied. Er
kwam een redelijk betrouwbaar
systeem voor het meten van stra
ling en om de ontwikkelingen te
monitoren.
Reputatieprobleem
,,Dat was grondig werk", oordeelt
Brown die regelmatig in
Fukushima vertoeft. De Japanse
overheid adviseerde de boeren
onder meer kalium in hun akkers
te mixen zodat planten minder
snel het radioactieve en gevaar
lijke cesium opnemen. Zeker in
het begin ging er veel mis rond de
kerncentrale en daarna in de
communicatie over de gevaren
naar de burgers, maar uiteindelijk
werd die beter, aldus Brown.
,,Maar dat gebeurde dus wel onder
druk van onafhankelijke organi
saties", benadrukt hij.
Het reputatieprobleem heeft
volgens hem minder te maken
ZATERDAG 14 DECEMBER 2019 GO
VERVOLG VAN PAGINA 15
De tsunami overspoelt de waterkering van Miyako.
Onder: verwoestingen in Minamisanriku. fotos ap
11 maart 2011 veroorzaakte een zeebeving een vloedgolf.
Toen die de kerncentrale van Fukushima bereikte, explodeerden de reactors.
De ontploffing van de eerste
reactor op het Fukushima-
complex op 11 maart 2011.
FOTO AFP
