In 2011 werd Japan getroffen door ondenkbare rampen
Een zeebeving, een tsunami en een kernexplosie: het
Japanse Fukushima werd negen jaar geleden getroffen
door een serie rampen van bijna Bijbelse omvang.
Op bezoek bij de inwoners die weer opkrabbelden.
15
BOB VAN HUËT
Probeer je het ondenk
bare eens voor te stel
len: de megastorm-
vloed - die Nederland
statistisch eens in de
vierduizend jaar zou riskeren - is
daar opeens. Als de dijk bij Bors-
sele instort, beuken golven de
kerncentrale plat. De elektriciteit
in de kerncentrale valt uit, de
noodaccu's houden het niet. Dap
pere brandweermannen spuiten
zeewater op de gloeiende reactor
kern. Waterstofgas ontploft. Nu
cleair materiaal spoelt over het
Zeeuwse land, een radioactieve
wolk waait oostwaarts. Bewoners
van Noord- en Zuid-Beveland,
Walcheren en Zeeuws-Vlaande-
ren worden geëvacueerd. Breda
en Rotterdam vangen tienduizen
den vluchtelingen op. Uiteinde
lijk wordt de reactorkern gekoeld
met tonnen zeewater. De toplaag
van 100.000 hectare besmette ak
kers wordt verwijderd. Na jaren
daalt de radioactiviteit. Voedsel
uit een van de belangrijkste cen
tra voor de handel in vis, schaal-
en schelpdieren van Europa
wordt op grote schaal getest en
veilig verklaard voor consumptie.
Maar onder consumenten heerst
argwaan die wordt aangewakkerd
door complottheorieën in de so
ciale media.
Ondenkbaar? Ook hier in Japan
werd het voor onmogelijk gehou
den wat de oostelijke provincies
overkwam. Tot 11 maart 2011, toen
het leek of er Bijbelse plagen over
het land kwamen: een aardbe
ving, tsunami en een kernramp,
binnen een tijdsbestek van vier
dagen. Al snel volgde een vierde
plaag: paniekverhalen en com
plottheorieën in de sociale media
brachten reputatieschade voor lo
kale producten en daarmee extra
economische schade.
Kansloos
De baas van de visserscorporatie
in Soma-Futaba, acht kilometer
noordelijk van de centrale, kan
erover meepraten. Terwijl er een
flinke bries staat - deze zelfde
kust is vorige maand weer geteis
terd, nu door de cycloon Hagibis:
95 doden, zeven vermisten - wijst
hij naar de bovenrand van een
massief betonnen hal, zo'n vijf
tien meter hoog. ,,Tot daar kwam
het water", zegt secretaris-gene
raal Yujiro Watanabe (56).
Tsunami is de samenstelling
van twee Japanse woorden: tsu
(haven) en nami (golf). De water
muur sleurde negen jaar geleden
101 van zijn mensen de dood in.
,,Een aardbeving kun je overle
ven. Kom je in een tsunami als die
van 2011, dan ben je kansloos",
zegt Watanabe. Bijna alles ging
plat. De hal van de visopslag bleef
staan en - mirakel - in een vlakte
van ruïnes, weggesmeten vissers
boten, dood en stank werd één
struik gevonden die het had over
leefd. Een Chinese blauweregen.
De plant werd meteen een sym
bool van hoop.
De blauweregen flankeert het
monument voor alle doden die de
stad Soma-Futaba betreurt. In het
marmeren blok staat tussen 470
namen ook die van Watanabes
vader, destijds 80. Hij zat bij de
vrijwillige brandweer en was
medeverantwoordelijk voor de
evacuatie, na de aardbeving. Wa-
tanabes stem lijkt te stokken als
hij het vertelt. „Communicatie
was onmogelijk. Geen telefoons,
geen radio. Daardoor hoorde mijn
vader de laatste informatie niet
die nodig was om anders te han
delen." Vader Wanatabe was er
namelijk van overtuigd, net als
zijn zoon, dat zo'n hoge golf deze
baai nooit zou kunnen bereiken.
,,Zo zijn we opgevoed. Van gene
ratie op generatie. Die tsunami
was ondenkbaar."
Die volkswijsheid zou volgens
meerdere verhalen van overle
venden hebben bijgedragen aan
het hoge aantal slachtoffers: bijna
GO ZATERDAG 14 DECEMBER 2019
Terug naar Fukushima
Jaren na de kernramp
is een deel van de
provincie Fukushima
nog steeds onbe
woonbaar. FOTO EPA
LEES VERDER OP PAGINA 16
