'Mogen sleutelen aan zo'n F-35-motor,
daar gaan je handen toch van jeuken?'
F-35
9
de gebruikers te ontzorgen en bo
den zo de beste oplossingen om
alle F-35-materiaal van A naar B te
krijgen."
Leaseauto
Deden F-16-gebruikers zelf het
onderhoud, wie opvolger F-35
koopt, schaft meteen een onder
houdscontract aan. ,,Dat zit bij de
prijs in, zoals bij een leaseauto",
vergelijkt De Koning. ,,Toch wel
apart dat alle onderdelen die wij
op Woensdrecht beheren eigen
dom zijn van de Amerikaanse
overheid. Pas als een nieuwe kap
op een Nederlandse F-35 wordt ge
schroefd, is ie van ons."
Met zijn centrale ligging, plus
Schiphol en andere lucht- en zee
havens op een zakdoek, geldt Ne
derland als ideale draaischijf. ,,In
de VS leg ik uit dat ons land even
groot is als de staat Maryland of
Los Angeles plus buitenwijken.
Vanuit de European Control To
wer overzien wij het hele F-35-
programma, regelen elk transport
naar een opslag- of reparatiepost.
Dat lukt niet vanuit een sigaren
winkel in Milaan, en door het tijd
verschil ook niet vanuit Amerika."
Na twaalf jaar aanloop, blikt De
Koning vooral vooruit. ,,In feite
begint het nu pas." Want naar
mate de F35-familie in Europa
groeit, komen er meer onderdelen
naar Woensdrecht, waar boven
dien alle motorenonderhoud
plaats gaat vinden in een nieuwe
hal met testcel. Dat alles levert ba
nen en omzet op, maar hoe roos
kleurig de toekomst door de F-35
precies gaat oplichten, moet nog
blijken.
F-35-baas Fick heeft in zijn Pen
tagon-agenda 1 november 2039 al
vast geblokkeerd. Want over 20
jaar gaat op Vliegbasis Woens-
drecht de tijdcapsule open en
blijkt of alle gedroomde F-35-am-
bities tot volle wasdom zijn geko
men. ,,Het voelt als de zelfstrik-
kende schoenen van acteur Mi
chael J. Fox in de film Back to the
Future", lacht Joannes. ,,We zijn
benieuwd wat er allemaal realiteit
wordt.''
De eerste Nederlandse F-35 kreeg
op 31 oktober bij de landing op
Leeuwarden per abuis een schuim-
douche. Extra spoeling van de mo
toren bleek nodig, schade lijkt er
niet te zijn. Maar mocht deze of een
andere Nederlandse, Belgische,
Noorse, Deense, Britse, Italiaanse of
Israëlische F-3 met een sputterende
motor kampen, dan is de Woens-
drechtse werkplaats er klaar voor.
De motoren van fabrikant Pratt
Whitney arriveren daar in hun ge
heel of delen als weg- of lucht
vracht. Op Woensdrecht landt dus
straks geen compleet gevechts
vliegtuig voor een 'apk'. Nog niet, in
elk geval. Want in de Tweede Ka
mer klonk onlangs de oproep aan
het kabinet om alle F-35-onder-
houd naar Nederland te halen, nu
Turkije door de aanschaf van Rus
sisch materiaal uit de Amerikaanse
gratie raakt.
,,Ideale locatie, toch'', zegt Marcel
Posthuma van Logistiek Centrum
Woensdrecht (LCW), dat sinds
2013 al de centrale opslag doet voor
de F-16's en helikopters van Defen
sie. ,,Alle F-35-motoronderdelen
die hier straks ook liggen, zijn zó in
de onderhoudshal hiernaast die
bijna klaar is." Na reparatie kan de
motor naar de proefdraai-opstelling
in de geluidgedempte testcel daar
achter. ,,Want die uitlaat is enorm'',
weet Posthuma.
,,Daarom zit er nog meer beton
onder dan boven de grond'', lacht
directeur René de Koning van One-
Logistics. Onder de F-35-paraplu
van zijn onderneming hangen nu
zo'n 70 bedrijven op het gebied van
opslag, distributie en onderhoud.
„Defensie en StandardAero werken
straks in de nieuwe hal dus aan de
motoren. Aeronamic is specifiek
met de startmotor bezig en Fokker
onderhoudt het landingsgestel."
Meercontracten
In de groeifase die volgt, worden
nog meer contracten gegund. Ook
qua productie viel Nederland al in
de prijzen. Fokker doet onder meer
de bekabeling, deuren en luiken,
Aeronamic en Honeywell werken
aan de energiesystemen en Thales
aan de radar van de F-35, het tech
nologische hoogstandje van bou
wer Lockheed Martin. Het ver
klaart waarom er een prijskaartje
van 80 miljoen aan zo'n toestel
wappert.
Geschat wordt dat de F-35 de BV
Nederland tot 2045 ruim 2000 pro
ductie- en 2000 onderhoudsbanen
oplevert. Er is al 1,5 miljard euro aan
verdiend, gerekend wordt op nog 9
miljard, waarvan 800 miljoen op
Woensdrecht, wat extra werkgele
genheid oplevert. Hoe snel dat gaat,
valt volgens De Koning nog niet te
zeggen. Zelf verhuisde hij al van
Haarlem naar Bergen op Zoom.
,,Mensen die we nu aannemen, ko
men steeds vaker uit West-Brabant.
Als er om drie uur 's nachts ergens
een vliegtuig stil komt te staan, is
het niet handig dat iemand ander
half uur uit Noord-Holland naar
Woensdrecht moet rijden."
Omdat het naast beheren ook om
monteren gaat, doet luchtmachtof
ficier Roberto Joannes een oproep.
,,Als Defensie willen we graag
jonge, technische talenten aantrek
ken. Dat je aan zo'n supermoderne
F-35-motor mag sleutelen, daar
moeten je handen toch van gaan
jeuken?"
donderdag 12 december 2019
GO
Naam: F-35 Lightning II
Voormalige werktitel: Joint
Strike Fighter
Fabrikanten: Lockheed Mar
tin (vliegtuig), Pratt Whitney
(F135-motoren)
Grootte: 15,67 meter lang,
4,8 meter hoog, 10,67 meter
spanwijdte
Gewicht: 13.198 kilo leeg,
maximaal 30.886 kilo bij
opstijgen
Bereik: 2200 kilometer
(zonder bijtanken)
Maximumsnelheid: 1960
kilometer per uur
Aanschafprijs: 80 miljoen
euro
Opdrachtgever: Amerikaans
Ministerie van Defensie
Productie: op termijn 3200
stuks (400 a 500 voor
Europa, 46 voor Nederland)
F-35-landen: Nederland, Bel
gië, Noorwegen, Denemar
ken, Groot-Brittannië, Italië,
Israël, Australië, Zuid-Korea,
Japan, Canada en Amerika
Voor 46 F-35-straaljagers telt
Nederland ruim 5,5 miljard euro
neer, maar we verwachten er tot
2045 9 miljard aan werk mee te
verdienen. Zo worden op Vlieg
basis Woensdrecht begin 2020
een onderhoudshal en testcel
opgeleverd voor de motoren van
de Europese F-35-regio, een in
vestering van 80 miljoen door
Defensie, de provincie Noord
Brabant en het ministerie van
Economische Zaken.
Peter de Brie
Woensdrecht
V.l.n.r. luite
nant-kolonel Ro
berto Joannes
van de Konink
lijke Luchtmacht
(projectleider F-
35 Regional Eu
ropean Ware
house op Vlieg
basis Woens-
drecht), direc
teur René de Ko
ning van OneLo-
gistics en Marcel
Posthuma, lead
warehouse IT
op Woensdrecht,
met de tijdcap-
sule. Hierin zitten
een munt van het
Pentagon en een
document met
de F-35-
ambities. De cap
sule wordt op 1
november 2039
geopend.
FOTO TONNY PRESSER/
PIX4PROFS
