Mlo Vergoeden jullie
ook een cursus tegen
uitstel.pdmtf. m VfK mljn
ie\luWjflïlnKirtQ
I wetfens oyerstapstress,
is Jtie wei gedekt
A-,
1
Uitgestelde
beloning
4
ZORGVERZEKERINGEN 15
Afgelopen jaar bleef
93 procent van de
Nederlanders bij hun
zorgverzekeraar van
2018. Hoewel over
stappen vaak gunstiger
is en velen niet weten
waarvoor ze wel en
niet zijn verzekerd. Wat
verklaart die weerstand,
en wat doe je eraan?
e hebben er
allemaal min
of meer last
van: door een
woud van
regelingen zie
je je eigen
belang niet meer. Formulieren in
vullen, rekeningen betalen - je stelt
het uit. Sommigen, zoals Rob*, drij
ven dit erg ver door. „Enveloppen
met een rekening legde ik ongeo
pend weg. Die gaven stress, ik deed
of ze niet bestonden. Ik vergat ze
gewoon.''
Niet helemaal, geeft Rob toe.
Vanuit het onderbewuste bleef het
knagen. ,,Je bent onzeker, er zijn
gevolgen. M'n partner nam het over,
maar het ging mis na de scheiding.
De schade liep op en ik kreeg zelfs
een bewindvoerder. Toen die klaar
was, begon het gewoon opnieuw.''
Veiligheid
Waar komt dat vermijden vandaan?
,,Het is een overlevingspatroon,''
zegt Marleen Heijsteeg, GZ-psycho-
loog met een praktijk in Delft. ,,Het
formulier van de zorgverzekeraar of
de Belastingdienst beleef je als een
gevaar, een dreiging. Dat triggert een
strategie die je jezelf hebt aange
leerd: je zoekt veiligheid. Bekend,
overzichtelijk en voorspelbaar - dat
is veilig; je vlucht zodra je een situa
tie als onveilig beleeft.''
Dit is ten dele aangeleerd gedrag,
zegt Heijsteeg. ,,Zulke mechanismen
ontwikkelen we tussen globaal o en
7 jaar. Dat doen we al millennia.
Vroeger was het gevaar een beer in
het struikgewas. Nu een lastige
formaliteit die je aandacht eist. De
strategie blijf je toepassen, keer op
keer, het is ingeslepen. Kan heel nut
tig zijn natuurlijk - maar het gebeurt
ook als het niet functioneel is. En
keer op keer weer. Zo ben je gepro
grammeerd.''
Het gedrag kopieer je van ouders, al
ligt het natuurlijk complexer dan
dat: er is aanleg, interactie, toeval.
Angela Koolmees, psycholoog die
praktijk houdt in Vlaardingen:
,,Deels is het ook hoe we als mens
gebouwd zijn. Het brein houdt niet
van pijn en zoekt naar positieve
ervaringen. Vaak is dit kortetermijn-
genot en wordt de langere termijn
'vergeten'. Een bakje chips, even net-
flixen, in plaats van ervoor te gaan
zitten en die verzekering te regelen.
De voordelen daarvan voel je niet
nu, dat komt pas later.''
Hier en nu
Hoe overwin je een vluchtneiging
die niet meer functioneel is? Angela
Koolmees: ,,Je moet leren verduren
dat hinderlijke formaliteiten vervul
len niet prettig is op de korte ter
mijn, maar op de lange termijn wel
Bakje chips,
even net-
flixen: het
genot van de
korte termijn
iets oplevert: voordelen voor jezelf,
meer levensgeluk. Mindfulness is
een manier om zoiets te leren,
daarom geef ik daar trainingen in.
Die aanpak leert je in het 'hier en nu'
te blijven, het is een aandachtstrai
ning. Je kalmeert negatieve gedach
ten en richt de aandacht op het
vluchtpatroon zelf. Je maakt jezelf
vrij om bewust een andere keuze te
maken. Je poetst daarbij de tegenzin
niet meer weg, want je accepteert
dat die bij het leven hoort.''
'Richt je op het hier en nu': Mar
leen Heijsteeg beaamt het. ,,Maak je
bewust van wat er gebeurt. Het is
niet de spin op de muur waar het
gevaar in zit, het is het beangsti
gende verhaal dat je jezelf vertelt
over die spin. Of over dat formulier
van de zorgverzekering. Realiseer je
je dat, dan kun je je aandacht rich
ten op het hier en nu: de weerstand
Stap voor stap naar
een betere polis
Mentaal
De angst zit
in het verhaal
dat je jezelf
vertelt over
dat formulier
zelf, een zootje lichaamssignalen,
meer niet. Dan kun je je ontspan
nen. Dan ga je zoeken naar vertrou
wen. Dat is namelijk altijd ergens.
In kleine stappen zoek je uit wat je
kunt doen.''
Gisteren en morgen
Rob is over zijn extreme uitstelge
drag heen. ,,Ik ben zelf aan de slag
gegaan. Wat in mij was het dat me
om zo'n envelop heen liet stappen?
Welke actie was nodig? Ik besefte,
met steun van anderen, dat 'gisteren'
en 'morgen' angst en pijn inhielden.
Nu, op het moment zelf, moest ik
verantwoordelijkheid pakken. Zo
is de stress langzamer verdwenen.
Mijn advies: haal niet alles erbij.
Hou het klein.''
Robs achternaam is bij de redactie
bekend.
GO DINSDAG 10 DECEMBER 2019
Veelzeggend is de
klassieke marshmallow
test, een onderzoek
aan Stanford University
(California, VS) in de
jaren 70. Kinderen kregen
zo'n sponzig zoet kussen
tje, een marshmallow,
maar wie het een halfuur
zou bewaren mocht er
nog één. Wat gebeurde?
Een deel van de kinderen
ging voor de uitgestelde
beloning, de rest verslond
het lekkers onmiddellijk.
De onderzoekers volgden
daarna deze groep kinde
ren decennialang. Wat
bleek: de kinderen die -
om wat voor reden ook
- in staat waren geweest
een halfuur te wachten,
leidden later gemiddeld
een beter leven, met
betere banen, meer
sociale contacten en
groter persoonlijk geluk.
Wie heeft geleerd de
drang naar kortetermijn-
genot te beheersen, is
kennelijk beter af. Het is
voor opvoeders wellicht
een aanrader om kinde
ren in die zin weerbaar
te maken.
Dat gedoe ook
Tekst Egbert Jan Riethof
Illustratie Gertjan Kleijne
W
ZORG
VERZERRFIR
—Angela Koolmees,
psycholoog
.GsiTUANL
Wïü>ns.e
ComicHouse-
IZie het in perspectief. Het is niet
leuk maar het kan geld opleveren.
2 Zoek een medestander. Samen
je verzekering uitzoeken is leuker
en twee weten meer dan een.
3 Verander je focus. Maak je je
negatieve gedachten bewust.
Sta stil bij de positieve kanten.
4 Beloon jezelf. Wat kun je doen
met het geld dat je bespaart? En:
als het straks klaar is mag je netflixen.
Praktisch
5 Begin vanuit jezelf. Schrijf op
wat jij belangrijk vindt of nodig
hebt. Dit geeft focus.
6 Doe de oriëntatie in kleine
stappen. Zet voor- en nadelen
onder elkaar.
7 Begin op tijd! Lukt het niet, zoek
dan hulp: angelakoolmees.nl of
levelpsychologie.nl
—Marleen Heijsteeg,
psycholoog
