'Ramses wist het
leven te omarmen'
K
Tolken raken evengoed
getraumatiseerd
r £0
5
Harrie in de problemen
Kerst met Urker mannen
Ik was echt
aangenaam verrast
door zijn rijke keuze
van woorden
donderdag 5 december 2019
nesië te gaan, familie te zoeken, getui
genissen op te tekenen, daar en hier in
de archieven te duiken. Alan ver
neemt over afschuwelijke gebeurte
nissen en onmenselijke toestanden.
Over oorlogsmisdaden bedreven door
zijn vader, maar niet door hem alleen.
Indirect wordt in De tolk van Java
evengoed de Nederlandse staat aange
klaagd, op een niets onthullende
wijze.
Eenmaal voorbij een grens aan ver
bijstering en ongeloof kan je mis
schien niet meer stoppen met nóg
meer verhalen. Het schijnt dat de re
dacteur van De tolk van Java de schrij-
RAADSEL
Micheline Van Hautem en Erwin van Ligten
ver heeft moeten overhalen om flink
te schrappen. Het gruwelijkste heb
ben we misschien niet eens te lezen
gekregen.
Als je een roman van 540 bladzij
den terugbrengt naar een toneelstuk
van twee uur, moet er nóg meer door
gestreept worden. Dat heeft theater
maker Ignace Cornelissen in de to
neelbewerking voortreffelijk gedaan.
Hij laat de herinneringen van de va
der en de zoon veel meer door elkaar
lopen, wat voor meer contrast, distan
tie, dialoog en nuance zorgt. Dat laat
ste komt ook van andere personages
(zoals de moeder en een broer) die op
de planken méér aanwezig kunnen
zijn dan ze op papier waren.
Het helpt ook, dat het hoofdperso
nage Alan (gespeeld door Benja Bruij
ning) consequent op een afstande
lijke, droog-sarcastische toon vertelt.
En dat hij - al is het maar in zijn ge
dachten - een beetje wraak kan ne
men op zijn vader. Het blijft een feit
dat hij 'nog steeds wil dat het niet
waar is', maar ook dat de waarheid ge
zegd moet worden. Het eerste kan je
eventueel als lezer of toeschouwer
ook overkomen, het tweede blijft net
zo goed overeind en zou moeten over
heersen.
Komedie
i %HHi I fl
0 Koormuziek
Micheline Van Hautem had twee
redenen om voor Shaffy te kiezen
voor haar nieuwe programma. In
de eerste plaats als ode, tien jaar na
de dood van Nederlands kleurrijk
ste chansonnier. Tevens zocht zij
een waardige opvolging van haar
programma vol Jacques Brel-ver-
tolkingen.
Van Hautem is geboren in 1968
in Gent en dus oud genoeg om de
grote hits van Shaffy, die over-
waaiden naar België, te kennen.
Ruim twee jaar voor zijn dood
heeft zij deze flamboyante man
ook persoonlijk ontmoet en be
waart daar warme herinneringen
aan. Ze schrijft erover op haar web
site, maar zal er ook in de voorstel
ling over vertellen.
,,Zoeken in het repertoire van
Shaffy is voor mij zo'n aangename
verrassing geworden'', vertelt de
zangeres. ,,Als je die liederen je he
lemaal eigen wilt maken dan ga je
steeds dieper in op de inhoud van
de geschreven tekst en gaat het ook
in je brein en in je belevenis een
stapje verder. Ik was echt aange
naam verrast door zijn rijke keuze
van woorden.''
En dan zingt Van Hautem een
fragment uit het lied De wereld
heeft mij failliet verklaard, om de
weelde waarmee Shaffy schreef te
benadrukken: '...De weg is maaaaa-
teloos van mij.Zij constateert
dat Brel weliswaar ook over grote
onderwerpen en eeuwige liefde
zong, maar veel gewrongener, vol
gens de zangeres. Ze trekt een ver
gelijking met het lied Ma dernière
volonté van Serge Reggiani, dat la
ter voor Ramses Shaffy is vertaald
als Laat Me. ,,Waar Reggiani het ei
genlijk heeft over het nakende
einde van het leven, weet Ramses
in dat lied het leven juist te omar
men. Het is heel aangenaam om
dat met het publiek te delen.''
Van Hautem heeft het pro
gramma Zing, vecht, huil, bid... in
nauwe samenwerking met Erwin
van Ligten samengesteld. ,,Ik heb
hem een lijst met liedjes gestuurd
om een selectie uit te maken. Ik
vind het heel belangrijk dat hij er
mee uit de voeten kan." Van Ligten
weet een heel orkest op de zes sna
ren van zijn gitaar te creëren. ,,Er-
win geeft ook naar mij toe
aan: 'Mich neem de ruimte'. Dat
vinden wij belangrijk, om een lied
de ruimte te geven, een eigen
draai.''
Niet kopiëren
De Belgische zangeres benadrukt
Shaffy niet te willen en te kunnen
kopiëren. Zij is immers een vrouw
en heeft een volledig andere stem.
,,Bij een aantal liederen hebben we
de zanglijn wat uitgebreid en net
wat meer melodie gegeven. Erwin
en ik zijn heel goed in het inter
preteren en in het meer bloem ge
ven aan een lied. Specifiek met een
vrouwenstem kun je dat ook meer
aangekleed maken.''
Van Hautem kreeg muziek, zang
en dans van huis uit mee. Ballet
was niks voor haar, maar op de
muziekschool vond ze al snel haar
draai. Zij zong bij pop- en rock
bands, zong later ook jazz en voelt
zich nu al geruime tijd thuis bij
chansons en ballades. ,,Maar nu
heeft Erwin me uitgenodigd om
ook bij zijn Seventies Groep te ko
men zingen. Ik zie er enorm naar
uit om ook weer wat meer Engels
talig te gaan doen en terug te gaan
naar de pop en rock roots.''
GO
De tolk van Java
'De tolk van Java' was de
bijnaam van Alfred Birneys
vader. Omdat hij in het KNIL-
leger die functie had, én be
rucht was. Het is een onop
gelost raadsel dat hij binnen
die taak met zoveel wapen
geweld zoveel slachtoffers
heeft kunnen maken. Maar
het martelen, dat hij dus ook
op zijn kinderen toepaste, zal
hij ongetwijfeld wél in functie
als tolk hebben 'verfijnd'.
Normaal werken tolken niet
aan maar direct achter het
front en omdat dat veel min
der gevaarlijk is, worden ze
zelden afgelost. Maar dat
nekt ze vaak. De beroemde
schrijver J.D. Salinger (van
The Catcher in the Rye)
deed in WO II negen maan
den onafgebroken dienst als
legertolk en was voor de rest
van zijn leven een getrauma
tiseerd mens.
Martijn
Apituley
(l) en
Benja
Bruijning.
FOTO ANNE-
MIEKE VAN DER
TOGT
m De tolk van Java, met Benja Bruij
ning, Marie Louise Stheins, Martijn
Apituley en Denise Aznam. Zaterdag,
Schouwburg Middelburg, 20.00 uur.
Jon van Eerd kan
van alles, maar voelt
zich het best in mu
sicals en komedies.
En opperbest voelt
hij zich in het lijf van
zijn komieke 'alter
ego' Harrie Vermeu
len. Die zich altijd in
de nesten weet te
werken, en knap ge
noeg er ook weer uit.
In Herrie in de keu
ken probeert Harrie
zijn slechtlopende
snackbar een flit
sende doorstart te
geven door in zee te
gaan met zijn buur
vrouw, de eigena
resse van een tat-
tooshop. Zij kan hem
goedkope grondstof
fen leveren.
Maar dat had hij
beter niet kunnen
doen.
Morgen, de Mythe,
Goes, 20.00 uur
Sonore geluiden van de Urker Mans
Formatie zijn te horen in het concert
waarin advent en kerst centraal
staan. Het koor zingt bekende toppers,
zoals het ingetogen Stille Nacht van
Frans Gruber en het uitbundige Canti-
que de Noël van Adolph Adam. De
Urker mannen musiceren vol overgave
en hebben bijna allen een solorol. Ze
worden bege- 1
leid door Mark
Brandwijk, die
zowel orgel als
piano speelt.
Zaterdag,
Grote kerk in
Goes, 20.00
uur
Opdat we niet vergeten dat al
weer tien jaar geleden Ramses
Shaffy overleed, wordt op tal
van wijzen aandacht besteed
aan dit feit. Eén daarvan is het
programma Zing, vecht, huil,
bid... van zangeres Micheline
Van Hautem en gitarist Erwin
van Ligten. Zaterdag treden zij
op in dorpshuis Luctor et
Emergo in Rilland.
Ali Pankow
Micheline Van Hautem
Zaterdag, Dorpshuis Luctor et
Emergo, Rilland, aanvang 20.00
uur
Erwin van Ligten en Micheline Van Hautem. foto martijn buter
