Loot box, nieuwste vorm
22
Jongeren geven steeds meer geld uit aan loot boxes: games
met digitale schatkisten die vol verrassingen zitten. Het wekt
gokverslaving in de hand en daarom zijn ze in België al
verboden. ,,Je hersenen zoeken steeds opnieuw naar euforie.''
Verslavende werking
KAJ VAN ARKEL
Het schatkistje op mijn
scherm glinstert uit
nodigend. 'Open mij',
zo lijkt het te roepen.
Als ik op de knop
druk, begint de kist spontaan te
trillen. Met een lichtflits vliegt de
deksel eraf en schieten vier mun
ten de lucht in. Bij het neerkomen
onthullen ze de inhoud van mijn
verrassingspakket: een nieuw ui
terlijk voor mijn personage (be
langrijk, want dat geeft status),
een stapeltje munten, een graffiti
logo en een profielicoontje.
Zogeheten loot boxes duiken
steeds vaker op in computerspel
letjes. Ze bevatten willekeurige
virtuele spullen die spelers kun
nen gebruiken om het uiterlijk
van een personage te veranderen
of om een bepaald voordeel te ver
krijgen. Een speler kan loot boxes
verdienen door goed te spelen,
maar meestal moeten ze met echt
geld worden gekocht. De inhoud
van zo'n loot box is vrijwel altijd
een mysterie en als speler heb je
geen invloed op het resultaat.
140 miljard
De verkoop van loot boxes is het
verdienmodel van veelfreemium
ofwel gratis games, maar ze wor
den ook aangeboden in populaire
betaalde spellen, zoals Fifa en
Overwatch. Uitgevers verdienen
op die manier niet alleen per ver
kocht spel, maar ook aan alles wat
al spelende wordt aangeschaft. En
dat is bijzonder lucratief: de game-
industrie behaalde vorig jaar een
omzet van bijna 140 miljard dol
lar, een stijging van 13 procent ten
opzichte van 2017.
Op het oog lijkt er niet zo veel
mis met loot boxes, maar volgens
critici stimuleren ze gokken en
werken ze gokverslaving in de
hand. „Het openen van loot boxes
lijkt erg op het gokken met een
fruitautomaat'', zegt Jeroen Lem-
mens, gedragswetenschapper en
gameonderzoeker aan de Univer
siteit van Amsterdam. „Je gooit er
een virtueel muntje in en hoopt
dat het iets waardevols oplevert.
Maar net als bij een gokmachine is
die kans heel klein.''
In België werden onlangs alle
spellen met betaalde loot boxes ver
boden. Het vermengen van gamen
en gokken zou vooral gevaarlijk
zijn voor minderjarigen. In Neder
land zijn dergelijke maatregelen
nog niet genomen.
Psychologische trucs
Het is niet moeilijk om de aantrek
kingskracht van loot boxes te zien.
Met pompende muziek, vuurwerk
en confetti wordt de spanning op
gebouwd. Meestal loopt het uit op
een teleurstelling, maar soms, heel
soms, is daar de vreugde omdat je
precies het voorwerp krijgt dat je
wilde. Dat gevoel is zo fijn dat je
het graag nog eens wil beleven en
dus trek je de portemonnee om de
volgende doos te kopen.
„Het openen van loot boxes
werkt aanstekelijk op het kopen
van meer loot boxes", legt Lem-
mens uit. „Als je er een zeldzaam
item in vindt, dan geeft dit een eu
forisch gevoel. De grote hoeveel
heid dopamine die hierbij vrij
komt in de hersenen, verdwijnt
echter na enige tijd, waarna de
hersenen het lichaam aansporen
om de oorzaak van deze dopami-
nepiek opnieuw te zoeken. De
kans is klein dat een volgende loot
box hetzelfde gevoel veroorzaakt,
waardoor spelers doorgaan en
doorgaan met het openen van loot
boxes totdat de dopaminepiek op
nieuw ervaren wordt. Vervolgens
herhaalt de cyclus zich.''
Sociale druk
Maar het is niet alleen de dopami-
nepiek die spelers verslingerd
maakt aan het openen van loot
boxes. Ook status en sociale druk
spelen een rol, zegt Lemmens. „Bij
een spel als Fortnite kun je niet
aankomen met een basisuitrus
ting voor je personage, dan stel je
niets voor, hoor je er niet bij en
word je uitgelachen. Je wordt dus
wel enigszins gedwongen om geld
uit te geven aan een nieuw uiter
lijk.''
Een ander probleem is dat we
bang zijn om onze investering te
verliezen. Stoppen met het kopen
van loot boxes zou beter zijn, maar
alle kosten die je erin hebt gesto
ken zouden dan helemaal voor
niets zijn geweest. En dus blijven
we maar investeren. „Deze denk
fout noemen we sunk cost fallacy,
zendende
zenuwcel
ontvangende
zenuwcel
ZATERDAG 30 NOVEMBER 2019 GO
WETENSCHAP
EUFORIE
daar krijg
je nooit
genoeg van
J
receptor
dopamine
Informatie van buitenaf
prikkelt de hersenen.
Afhankelijk van het soort informatie Een zeldzaam item in een loot box geeft een sterke
geven de zenuwcellen in de hersenen prikkel waarbij een grote hoeveelheid dopamine vrijkomt,
elektrische prikkels af. Dat geeft een euforisch gevoel.
Na enige tijd is de
prikkel uitgewerkt,
waarna de hersenen
de oorzaak van de
dopaminepiek
opnieuw willen
ervaren.
