wel eens tot half twaalf 's avonds'
'Als er klassen naar huis
moeten, is het beleid
compleet mislukt'
mm
21
INTERVIEW RINNOOY KAN
+sV^flRiS"i
VÊRARÊflTÊKORT*
-----
TOETSEN
Pabo's voeren
toelatings-
toetsen
geschiedenis,
aardrijkskunde
en natuur in,
instroom daalt
fors.
RUTTE III
Lerarengroep PO in
Actie start strijd voor
eerlijker salarissen en
verlaging van de
werkdruk. Kabinet
Rutte III trekt 700
miljoen euro extra uit.
LERARENTEKORT
De strijd tegen het
lerarentekort gaat door.
In maart en november
waren er twee grote
onderwijsstakingen.
r%£ t
I
*8<q3 -•■EssW*-.
Van alle leraren is 87
procent vrouw
en er nu opnieuw discussie is of
het niet allemaal té strikt is. Ook
Den Besten vraagt zich af of er
door die toets niet te veel ge
schikte kandidaten afvallen. ,,We
kunnen onderzoeken of studenten
die het nodig hebben het gewen
ste hoge eindniveau ook halen met
extra begeleiding. Want de kwali
teit van de leraar voor de klas moet
hoe dan ook goed zijn.''
Ja, er gebeurt wel eens iets waar
juf Aletta van op kijkt. Zo zond
een van haar vorige collega's eens
een brief vol taalfouten naar de
ouders rond. ,,Toen dacht ik wel:
laat dat even controleren voor je
die de deur uitdoet.'' Maar dat con
tinue gevit op leraren? Dat slaat
nergens op. ,,In elk beroep heb je
goede en minder goede. Geen re
den om denigrerend over alle lera
ren te doen.''
Eén oplossing voor het perso
neelstekort is op het oog doodsim-
pel: alle parttimers (iets) meer la
ten werken. De basisschool is part-
timeland bij uitstek: 15 procent
werkt 2,5 dag of minder per week
en 40 procent werkt 2,5 tot 4 dagen
per week. Dus, roept ook Arie
Slob, de huidige minister van Ba
sis- en Voortgezet Onderwijs, is
het probleem niet opgelost als ie
dereen meer uren draait?
Nee, zegt Den Besten. ,,In de ge-
maar het is slécht beleid. Maar
het is niet de verantwoordelijk
heid van één kabinet of één mi
nister. Er is geen serieuze partij
die niet op enig moment bij de
problemen betrokken is ge
weest. Dit hele belangrijke on
derwerp kreeg niet de aandacht
die het verdiende."
Uw eigen partij D66 - dé
onderwijspartij - stelt in
het kabinet zwaar teleur.
,,In het regeerakkoord is toch
een kleine 2 miljard voor onder
wijs vrijgemaakt, dus mijn par
tij heeft haar best gedaan. Mis
schien moeten we nu conclude
ren dat het onvoldoende was.''
Hadden de leraren harder
actie moeten voeren?
,,Ik heb niet de neiging de lera
ren grote verwijten te maken.
We verlangen heel veel van ze.
Ze worden matig betaald voor
ongelooflijk belangrijk werk.
Wat me wel opviel, toen ik aan
dat rapport werkte: de leraren
straalden uit dat ze er weinig
plezier meer in hadden. Zorg
wekkend.''
Ook de vakbonden kregen
weinig voor elkaar.
,,We hebben dit onderwerp col
lectief slecht beheerd. Ik zeg
wel eens: onderwijs heeft geen
vijanden, maar ook weinig
echte vrienden. Een echte
vriend zorgt ervoor dat het he
lemaal in orde komt. Als je kijkt
naar wat we aan kennis uitge
ven, is dat relatief weinig, ónder
het Europese gemiddelde. Net
boven Slovenië. Dat is slecht.
De effecten voelen we nu nog
niet maar later wel als het zo
doorgaat. We lopen collectief
schade op. De hele economie en
hele samenleving.''
U voorspelde toen al
chaos als er niets ge
beurde. Zitten we in die
chaos?
,,Daar lijkt het wel op, ja. Klas
sen die naar huis worden ge
stuurd: dat is de complete mis
lukking van beleid en niet mak
kelijk te repareren. Elke keer dat
het gebeurt, is één keer te veel.
Zo simpel is het toch?''
Komt dit ooit nog goed?
,,We moeten beginnen de par
tijen die het volgende kabinet
vormen van tevoren uit te da
gen. Wat gaan jullie doen om
dit in de toekomst te voorko
men? En dan maar hopen dat
die met betere voorstellen ko
men dan nu het geval is.''
In 2014 begonnen 5720
studenten aan de pabo, in
2018 waren dat er 4750
Al in 2008 ligt er een compleet
reddingsplan voor het onder
wijs. Waarom is het dan nog
steeds zo'n puinhoop? Alexan
der Rinnooy Kan, het brein
achter dat plan, verklaart het.
Zijn twee kleinzonen van 4 en 6
zitten in Amsterdam op een
prima school met nog volop le
raren. En toch is Rinnooy Kan
(UVA-hoogleraar, vroeger D66-
senator, SER-voorzitter, rector
magnificus) er niet helemaal
gerust op. Hoe zal het hen
hierna vergaan? ,,Natuurlijk
maak ik me zorgen dat ook zij
de gevolgen voelen van een on
derwijssysteem met een tekort
aan goede, gemotiveerde lera
ren.''
Onder leiding van Rinnooy
Kan (70) verschijnt in 2007 het
rapport 'Leerkracht!' met een
hele rits adviezen: fors investe
ren in salarissen, werkdruk ver
minderen, ouderen langer laten
werken, parttimers motiveren
meer uren te draaien. Het plan
wordt met gejuich ontvangen.
Maar in 2019 is het het perso
neelstekort groter dan ooit.
Hoe komt al dit nieuws bij
u binnen?
,,Met verdriet. En frustratie dat
we er niet in geslaagd zijn om
iets te doen.''
Onze conclusie: uw red
dingsplan is mislukt.
,,Gezien de huidige stand van
zaken kan ik natuurlijk niet an
ders dan dat toegeven. Direct na
het rapport zag het er wél goed
uit. Minister Plasterk maakte
een miljard vrij en dat was fors.
Men voelde: dit is urgent. He
laas trad na het rapport de crisis
in, werd de inhaalslag terugge
draaid en plukken we nu de
wrange vruchten.''
Voelt u zich verantwoorde
lijk?
„Met dat miljard erbij dacht
ik na het rapport juist:
mission accomplished.
Dus voel ik me ver
antwoordelijk? Ja
en nee. Iedereen is
verantwoorde
lijk."
meenten waar het tekort het
grootst is, maken parttimers al
veel uren. Zo werkt de gemiddelde
leraar in Amsterdam 32 uur.'' Bo
vendien: het parttimewerk maakt
het onderwijs juist fijn. Het is, zo
onderstreept oud-vakbondsman
Dresscher ook 'een reden' voor het
onderwijs te kiezen.
Van parttime- naar fulltime-
werk vraagt ook om een cultuur
omslag en dat is in Nederland,
waar deeltijdwerk een groot goed
is, gewoon lastig. Hoogleraar
Cörvers: ,,We hebben ons hele le
ven op deeltijdwerk ingericht. Dat
verander je niet zo snel.''
Salarissprong
Toch gaan sommige leraren, als ze
een forse salarissprong maken,
volgens hem misschien best ak
koord met meer werk. ,,Ik heb al
eens gepleit voor een stevige bo
nus als een leraar boven de dertig
uur werkt. Of er een vijfde werk
dag bij neemt. Volgens het minis
terie van Onderwijs is dat 'discri
minerend', maar waarom? Een on
derbouwing heb ik nooit gezien.''
Meer dagen werken dan vier? Juf
Aletta piekert er niet over. ,,Ik ge
bruik de vrijdag, mijn 'vrije' dag,
vaak voor school. Voor de admini
stratie, omdat ik daar doordeweeks
soms geen puf meer voor heb.
Voor de voorbereiding voor de
plusklassen: ik ga regelmatig naar
de bieb, lees vakliteratuur, zoek
naar origineel lesmateriaal.''
Ze beseft dat er na haar pensi
oen misschien nog een beroep op
haar wordt gedaan. ,,Ik was ne
gentien toen ik begon, dus met 66
vind ik het eigenlijk wel mooi. Ik
wil met mijn man nog reizen en
wie weet heb ik tegen die tijd
kleinkinderen. En ik moet so
wieso nog best een stukje hè. An
ders dan de generatie van mijn va
der. Die mocht al met 58 stop
pen.''
Zei ze 'moet'? Ze bedoelt 'mag'.
Want, oh, als ze denkt aan de vele
'wow-momenten' in haar lange
loopbaan. Ja, er is van alles ver
anderd maar ik geniet nog altijd
enorm van mijn werk. Van het ge
voel dat je als leraar een verschil
maakt. Zo'n jongen die aan het
begin van het schooljaar niet eens
voor de klas durft te staan voor
een spreekbeurt en dan aan het
einde een hoofdrol in de musical
speelt.''
Ze heeft haar bestemming
34 jaar geleden goed geko
zen: leraar zijn is het
mooiste beroep. Maar
wat jammer dat niet
iedereen dat meer
zo ziet.
Wat wij door de ja
ren zien: beleid van
niks. Het ene jaar
komt er geld, het
andere jaar verdwijnt
het weer door de
crisis.
„Het is
wel be
leid
GO ZATERDAG 30 NOVEMBER 2019
f
IsKpngp
5720
