'Het was bij ons een mix van twee culturen'
D
NEDERLANDSCH INDIË Schaal 1:10.000.000.
'Dat bezoek heeft
me bewuster
Moluks gemaakt.
Ik geef dat door'
5
e Middelburgse Griffioen-
wijk. We stappen de we
reld binnen van Ellen Us-
many. Haar achtergrond is Mo
luks, dat wordt al snel duidelijk
als ze vertelt over haar vader Sel-
vianus - zeg maar Sippie - en haar
moeder Jacomina - zeg maar
Mientje. Selvianus koos voor het
KNIL en trouwde volgens de
wens van zijn moeder met Mien
Sinay, de dochter van een Mo
lukse KNIL-officier. Na hun hu
welijk woonden ze op Java. Tij
dens de bezetting van de Japan
ners werd vader Usmany gevan
gen gezet. In 1946 werd het paar
herenigd. Vijfjaar later scheepten
ze met drie dochters in op het
schip Groote Beer, 'voor een tijde
lijk verblijf in Nederland op
dienstbevel van de Nederlandse
overheid'. In de KNIL-kist zat de
Persoonlijke Standaard Uitrus
ting, de PSU, waaronder Selvia
nus' baret en sabel. Via Kamp
Amersfoort en Kamp Vught kwa
men ze in het kamp aan de Seis-
weg in Middelburg terecht. Toen
in 1960 de Stromenwijk - de Mo-
lukse wijk - gereed was, betrok
ken ze daar een eigen huis.
Daar werd Ellen in 1964 gebo
ren als de jongste in een gezin van
in totaal zes kinderen. Haar vader
kreeg van zijn arts het advies om
het rustiger aan te doen, de di
verse functies binnen de Molukse
wijk werden hem te veel. Om die
reden, en omdat de ouders graag
wilden integreren, verhuisde het
gezin naar de in aanbouw zijnde
wijk Dauwendale. ,,Mijn vader
had al snel het idee dat een terug
keer naar een onafhankelijke Re
publiek der Zuid-Molukken een
utopie was. Daarom vond hij dat
we er hier, in Nederland, iets van
moesten maken."
In Dauwendale liggen de eerste
herinneringen van Ellen: ,,We
waren de enige donkere kinderen.
Ik heb dat nooit als vervelend er
varen, kinderen zijn daar niet zo
mee bezig. Op de middelbare
school, de Stedelijke Scholenge
meenschap, leerde ik andere Mo
lukse kinderen kennen. Mijn
moeder had op een inlandse, Ne
derlandse school gezeten en sprak
daardoor goed Nederlands. Wij,
de kinderen, namen dat van haar
over. Ik weet het nog altijd: 'Wat
praat jij bekakt', zei een ander Mo
luks meisje tegen mij. Dat vond ik
shocking. Oké, realiseerde ik me,
ik hoor niet bij jullie. Bij de Ne
derlanders ben ik met een andere
huidskleur wel één van hen."
„Indonesië was wel thuis bij
ons. We stonden met z'n allen in
de keuken om een rijsttafel te ma
ken. Met oud en nieuw bakten we
Molukse koekjes, Keu Bi Dji. Post
van de broers van mijn vader in
Indonesië werd altijd voorgele
zen. Joop Sinay, een broer van
mijn moeder, was gezagvoerder
bij Garuda en kwam soms langs.
Hij sprak met die mooie Indische
klemtonen. Er hing een kaart van
de Molukken. Maar we hadden
ook een Zeeuws kabinet. En een
Nederlands Statenbijbeltje. Het
was een mix van twee culturen."
,,Mijn achtergrond is onderdeel
van mij. In 1989 is mijn vader op
Ambon begraven. Zijn begrafenis
was mijn eerste kennismaking
met het land van mijn ouders. Dat
heeft me wel wat gedaan. Van
Djakarta vlogen we naar de Mo-
lukken. Boven Ambon zag ik de
baai, ik kreeg kippenvel en moest
gewoon huilen. Ik leerde er veel
familie kennen. Wij waren alle
maal in het zwart. Zij droegen
geel, wit, alle kleuren, er werd ge
lachen en gegeten. Wij voelden
ons verwesterd. En leerden dat je
het leven viert, bij geboorte, hu
welijk en ook bij overlijden. Dat
vond ik zo mooi. Dat bezoek heeft
me bewuster Moluks gemaakt. Ik
geef dat door aan mijn twee
zoons."
Het zwaard van haar vader, de
klewang, is bij haar broer Sem in
Zaandam. Ellen wilde het vorig
weekeinde ophalen met het oog
op de poesakamiddag in Vlissin-
gen. Tot ze zich realiseerde dat ze
met zo'n zwaard in de trein van
verboden wapenbezit kon wor
den beschuldigd. ,,Bij mijn broer
ontdekte ik dat het in Zaandam is
gemaakt, bij de firma Homburg.
Heel bijzonder dat het zwaard nu
terug is op de plek waar het is ge
maakt."
GO ZATERDAG 30 NOVEMBER 2019
108S0
NEDERLANDSCH-INDIE
PRODUCTEN,
Buitengewesten
Schaal 1: 20.000.000.
abMto
SOOO
Itiinuu (MuoipajJtil
SSHO
Legenda
C Aanloüa unigu oiingtm
A - -fafirtcagc centra
V- St«*ith>olontginningen
V' Tïnunnningon
Goud - cn Ziiaeronü/inni
Ataiufaanifxet ertj
R v) Yolicxrubb»-
Hp) - POi-ntagemlrbrr
Pi - Peper
Pi Pinang
G Iitunbïr- j—
M - Muskaatnoten
m Portie
BospX'. - I
Posprxfdnc ten
Cotvgxitmmn fcoprrt).
P.VaJcüui
Schouten - eil
g.Biak
4750
Admiraliteits - eil
ank
6 eehrink
Hieuw leriani
TOBIHCLtÉj OÈB>TS^-?
,ji Territory of
LNew Guinea
TOj FTE
ARCHIPEL
Aro«' - eil
Niei iw-B ritUmn i
PGotnaengapi,
MOO
Zuidwest^ - eil
fj Papua-
(Austr Gemenebest
y faniinbar-eiL
TiTToriaaet
Nieuw- C uinee-t4J<±
m 135°
Molukken tijd
IR 127,3
ar i ö.»o
mi 200 tot2000 meten
2000M5000
meer dan SOOO
Cart Inat. J.B.Wilters
Ellen Usmany
