'De angst van de
middenklasse van
toen is dezelfde
als die van de
middenklasse nu'
RECENSIE
Een met poppen
spelende prins
„Mussolini is het archetype van de populis
tische leider die wij ook vandaag de dag
overal in Europa zien. Hij had geen hoge
politieke doelstellingen. In het begin was
hij pacifist, was hij tegen de bourgeoisie,
tegen de monarchie, tegen de kerk. Later
hield hij er heel andere ideeën op na en
ging hij voor oorlog, sloot hij allianties met
de industrie, kreeg hij macht van de koning
en liet hij zich trouwen in de kerk.
,,Mijn boek schetst een portret van een
lege man, een man zonder positieve poli
tieke inhoud, die deze leegte zeer capabel
vulde met de tijdgeest. Mussolini volgde als
het ware de massa: hij rook de geuren, de
ideeën, de heersende meningen van het
volk. 'Ik ben de man van de dag hierna', zei
hij over zichzelf. Hij voelde waar de wind
vandaan kwam en hij dreef erop mee.''
,,Wat ik heb ontdekt, is dat een heel net
werk van groeperingen medeplichtig was
en fouten heeft gemaakt. De liberalen heb
ben Mussolini gedoogd omdat hij het socia
lisme wilde uitbannen en ze dachten dat ze
het fascisme later wel zouden kunnen tem
men. De middenklasse hoopte op een een
voudige oplossing voor haar problemen en
dacht dat een klein beetje geweld haar poli
tieke situatie zou verbeteren. De gevoelens
van de middenklasse van toen - angst, ge
voel van verlies en teleurstelling, de afwij
zing van bepaalde idealen - zijn dezelfde als
die van de middenklasse van vandaag.''
,,Ja, en niet alleen in Italië, ook elders in Eu
ropa zijn er bewegingen die afstammen van
fascisme en nazisme. Wat ik gevaarlijk vind
is dat grote massa's mensen, die op zichzelf
misschien niet gewelddadig zijn, zich
verleid voelen en bereid zijn hun politieke
vrijheid in te ruilen voor de populistische
belofte van bescherming en zekerheid.''
,,Ik denk dat we moeten streven naar een
verbond van alle democratische partijen in
Europa, tegenover de populistische, rechtse
partijen. In Italië heb je een term, sovranis-
mo, voor nationalistische groeperingen die
tegen de Europese Unie zijn. Die vormen
een netwerk binnen Europa. Zo'n netwerk
moet er ook komen voor democratische
partijen. Een eenheid die de idealen
beschermt van de Europese beschaving, en
de ontmoeting met 'de ander' niet ziet als
een probleem maar als een verrijking.''
,,Van mijn lezers beschouwt 99 procent het
boek als antifascistisch. Die andere 1 pro
cent was al fascistisch en herkent zich erin.
Mussolini zei ooit: 'De massa is als een wijf,
die wil alleen maar gedomineerd worden.'
Jij zou bij zo'n uitspraak denken: wat een
klootzak. Een fascist denkt: wat goed. Ik
weet dat M. in boekhandels van extreem
rechts in de etalage staat. Dat verbaast me
niet. Ik beschouw het maar als een erken
ning van de literaire kwaliteit, van het feit
dat het een echt portret is
geworden, zonder oordeel.''
Prinses Pomtidom, de hoofd
persoon in het nieuwe prenten
boek van (actrice en scenario
schrijfster) Kim van Kooten,
heeft een eigen willetje en een
behoorlijk grote mond. Ze doet
een beetje denken aan de
Kleine Prinses van Tony Ross,
ook zo'n donderstraal.
In Pomtidom en de prins op het
mottige paard (4+, uitgeverij
Gottmer, €15) zit de prinses,
gevaarlijk wiebelend op de
balustrade van het paleis, met
smart te wachten op Tobias
de Blonde, 'uit het rijk links
om de hoek'. Niet dat een
ontmoeting met deze prins een
jaar eerder nou erg goed was
bevallen. Maar Pom verveelt
zich.
Als Tobias komt opdagen, valt
hij opnieuw tegen. Geen spier
ballen, geen stoere tatoeages,
geen cadeaus. Zijn paard maakt
ook al geen indruk. En de prins
heeft nog steeds een klein
hartje. Hij vindt Pom veel te
luidruchtig, vlucht het paleis
in en gaat in zijn eentje op haar
kamer met poppen zitten spe
len. De prinses keilt woedend
haar kroontje op de grond.
Uiteindelijk kunnen de
timide Tobias en de bazige Pom
het prima vinden met elkaar.
Ze eten samen patat en Tobias
mag blijven logeren. Eind goed
al goed dus. Een heerlijk boek,
met kleurrijke illustraties van
Noëlle Smit die perfect aanslui
ten bij de tekst in rijmende
regels. Ook de voorganger,
Pomtidom viert Sinterklaas
(2009), is weer te koop.
34
Liszen
Was het vooral honger naar macht of
werd Mussolini gedreven door politieke
bewogenheid?
Wat kunnen we van dit verhaal leren?
En het fascisme rukt weer op.
Wat kunnen - of moeten - we anders
doen dan toen?
Vind je het vervelend dat M. ook door
aanhangers op rechts wordt gelezen?
M. De zoon van de eeuw
verschijnt bij uitgeverij
Podium, €35
ANTONIO
SCURATT
n
DE ZOON VAN DE EEUW
- Inge van den Blink
Pomt/dom PRENTEN
BOEK
Kim van Koo
ten, Pomti
dom en de
prins op het mottige paard
