ZEELAND GEBOEKT
Josien de Graaf
verstaat Meeuws
Robin en Anne lopen
over de paalhoofden
Bl0f krijgt
antwoord in
een gedicht
ZEELAND 21
Lo van Driels fascinatie voor Duitsland krijgt nu nationale bekendheid. Zijn in 2013 in
eigen beheer uitgegeven bundel Duitse passages is herzien en door uitgeverij
Wereldbibliotheek in een 'landelijke' versie uitgebracht.
maandag 18 november 2019
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Josien de Graaf noemt het
'uit het leven gestolen mo
mentopnames'. Een bun
deltje vol. Achter de titel Ik versta
een beetje Meeuws gaan 68
poëtische verhaaltjes
schuil. In haar voorwoord
laat ze de term 'prozage
dichten' vallen.
Schrijfster Josien de
Graaf (1958) is artistiek
leider van de Jeugdthea-
terschool Zeeland en
theatermaker. In 2010 pu
bliceerde ze het kinderboek Lotte
Lawaaikind. Nu beperkt ze zich
tot korte schetsen met puntloze
zinnen die steeds op een nieuwe
regel beginnen. Over haar man,
haar kinderen, katten, de stad
Middelburg, digitale dwalingen,
vergissingen en ergernissen. En
over ontroerende momenten.
Een fragment uit het stukje
waaraan de titel van het
boek is ontleend: Ik loop
langs de gracht /er ligt een
dun laagje ijs op Ik zie een
meeuw/ Ha Karel begroet
ik hem Hij krijst wat te
rug Gelukkig versta ik ook
een beetje Meeuws Ik loop
over water ik loop over wa
ter ik loop over water!!!
Roept hij enthousiast Ik had me de
verlosser anders voorgesteld.
Josien de Graaf: Ik versta een
beetje Meeuws - Uitgeverij Het
Paard van Troje, 128 pagina's,
9,95 euro.
Evelien van Dort (1961) is
een veelschrijfster. Elk jaar
verschijnen er wel twee of
drie kinderboeken van haar
hand. De teller staat na 25
jaar op ruim tachtig titels:
prentenboeken en lees
boeken. Naast fanatiek
schrijfster is ze ook kin
derfysiotherapeut.
Onlangs presenteerde
ze in Middelburg haar
eerste Zeeuwse boek:
Zoektocht in Zeeland. Een
hedendaags avontuur van Robin,
die met zijn ouders, vriendin
Anne en hond Vita. De kinderen
mogen een bestemming voor de
herfstvakantie kiezen. Eén voor
waarde: het moet wel in Neder
land zijn. Dus geen Aruba of Ke
nia, waar hun vorige avonturen
speelden. Ze komen uit op Zou-
telande en komen er terecht in
een 'poppenhuisje'. Na
tuurlijk eten ze bolussen
en lopen ze over de paal
hoofden. De Lange Jan in
Middelburg is een hele
klim, bij het mottekasteel
van Oostkapelle proeven
ze lavendel. En ze leren
Zeeuws: een puut is een
kikker en een perebie een
wesp. Vita en visser Wannes zor
gen voor avontuur.
Evelien van Dort: Zoektocht in
Zeeland - Uitgeverij KokBoe
kencentrum, hardcover, 112 pa
gina's, 11,99 euro.
Zeeuwse schrijvers
Mario Molegraaf
De bundel Xenomorf (80 pag.;
19,99 euro, De Bezige Bij) is
een debuut, maar deze de
butant kent geen enkele
beginnersaarzeling. Jens Meijen
(1996), sinds 2016 de eerste
'Jonge Dichter des Vaderlands van
België', vertoont juist alle zelfver
zekerdheid van een profeet.
Xenomorfe, vreemdsoortige ge
dichten zijn het zeker, jong en on
beteugeld, maar tegelijk zijn ze
oud, vol verwijzingen naar oertij
den, naar het begin van de mens:
Gedrenkt in rivieren, appels, bessen
slikten we wortels/ maakten we wie
len, dondervlammen.
Maar dat verleden wordt, vreest
de dichter, overschaduwd door
de toekomst. Als je nog van toe
komst kunt spreken, want rond
2040 is iedereen vertrokken naar
koelere plekken,/ waar mensen elkaar
niet de kop inslaan om een glas wa
ter.
Poëzie over de actualiteit, over
de actualiteit van te veel mensen
met te
veel wensen, en
steeds weer
kosmetische in
plaats van logi
sche oplossin
gen. De elektri
sche auto, zodat
er misschien
hier géén maar
elders méér vervuiling is. De 'on
eindige instorting van dit systeem'
is nabij, als we Jens Meijen mogen
geloven.
Een hoogtepunt in deze duis
tere, bruisende bundel is Zoute-
lande, overdaad. Een inderdaad
overdadig gedicht van ruim twee
bladzijden waarin de poëet
Bl0f antwoord geeft, waarbij het
de vraag is of hij het refrein Ik ben
blij dat je hier bent onderschrijft.
'Het oude strandhuis' uit het ge
liefde lied keert terug als Weef
de wind tot het oude strandhuis.
Zoutelande wordt, voor zover het
profetenwoord valt te doorgron
den, het middelpunt van de kos
mos waarin de hele evolutie van
de mens zich voltrekt, en een be
slissende ommekeer wordt be
reikt: Expansiedrift op negatief.
Zoutelande volgens Meijen, dat
is niet helemaal het Zoutelande
van Bl0f, laat staan het Zoutelande
van u en ik. Er echoot een onaf
woord in een buitenaardse taal/ op de
duinen/ verwarmt de dijen van de
duinen.
Hier spreekt, en dat is bijzon
der voor een eerste boek, een dich
ter van grote woorden en grote ge
dachten. Een dichter die alles
durft, misschien eenvoudig omdat
er wat hem betreft geen tijd te ver
liezen is.
Of eigenlijk is de tijd al voorbij:
Geen oceaan kan de sporen/ van onze
keuzes uitwissen.
Jan van Damme
Het is een mijmering. Ach, het café 'Um
die Ecke'. Een kopje koffie 's ochtends,
terwijl andere cafégangers hun conver
satievolume op een beschaafd niveau houden.
Natuurlijk de kranten onder handbereik, de
Berliner Morgenpost, maar vooral de Frankfurter
Allgemeine. Zeker die laatste steekt met kop en
schouders boven de Nederlandse dagbladen
uit. Laatst nog een dubbele pagina over een
snipper papier van filosofe Hannah Ahrendt,
helemaal uitgezocht en gedocumenteerd.
Kom daar maar eens om in het verschraalde
Nederlandse krantenland.
Lo van Driel (1944) kan met enige weemoed
aan zijn laatste verblijf in Berlijn terugdenken.
Vier weken lang was hij er. Lang genoeg om in
de stad op te gaan. En zo heeft hij dat gedu
rende vele jaren wel vaker gedaan. Niet alleen
in Berlijn. Hij reisde ook naar Neurenberg,
Leipzig, Ingelheim, Keulen, Neubrandenburg.
Steeds met een culturele achtergrond. In In-
gelheim bezocht hij Hotel Multatuli, meer
dere keren. Neubrandenburg is verbonden
met schrijfster Brigitte Reimann.
Keulen - overigens met een foutieve
paginaverwijzing in de inhoudsop
gave - wordt gekoppeld aan het
dichtersduo Paul Celan en Ingeborg
Bachmann.
Fascinatie
Zijn fascinatie voor Duitsland wor
telt wellicht in de gedwongen te
werkstelling van zijn vader Gerard
in Berlijn in de jaren 1942-1945.
„Thuis was de houding ten opzichte
van Berlijn en Duitsland nogal ambivalent.
Stel je voor, mijn vader, een jongeman van 29
jaar zo van het Zeeuwse platteland geplukt,
die in een bruisende wereldstad terecht komt,
met theater, film en een U-Bahn. Dat was wel
wat. Aan de andere kant heeft hij alle bombar
dementen meegemaakt, hij werkte in een in
dustriegebied dat doelwit van de geallieerden
was. Duitsland heeft ook een aantal jaren van
zijn leven afgepakt." Zoon Lo bezocht het
enige overgebleven barakkenkamp voor te-
schrijft hij erover in het hoofdstuk over Victor
Klemperer en de nazitaal.
Berlijn is een stad waarvan hij niet genoeg
kan krijgen. Door de geschiedenis. In de 19e
eeuw de hoofdstad van het keizerrijk, vervol
gens wilde Hitler er zijn Germaniavan maken,
na de oorlog volgde de scheiding door de To-
desstreife, en na de val van de Muur is de stad
opnieuw opgebouwd. De schrijver: ,,Als je de
kaarten van die verschillende periodes naast
elkaar legt, dat is fascinerend."
Het grote verschil met landen als Spanje,
Frankrijk en Engeland is wat hem betreft de
Holocaust: ,,Het leven in Duitsland confron
teert je altijd met het kwaad. En met jezelf. Je
moet altijd een positie innemen: wat zou ik
hebben gedaan, waar zou ik hebben gestaan?
Ik heb grote bewondering voor de na-oorlogse
Duitse democratie.
Lo van Driel: Duitse passages. Een reis
door twee eeuwen Duitsland - Uitgeverij
Wereldbibliotheek, 304 pagina's, 24,99
euro.
Lo van Driel. foto lex de meester
werkgestelden en besloot de Ber-
lijnse jaren van zijn vader in een
boek te vangen. Niet voor het grote
publiek: de reconstructie heeft hij in
een oplage van twintig exemplaren
in Berlijn laten drukken.
Vaders verhaal bracht hem wel
diep in de Duitse geschiedenis en
was een stimulans voor het op
schrijven van reis- en leesobserva-
ties. Zo ontstond de eerste versie
van Duitse passages. Als taalkun
dige kreeg Lo overigens al volop te maken met
het Duitse verleden. Zijn proefschrift han
delde over de negentiende eeuw, de tijd dat de
wetenschap domineerde en de Duitse cultuur
overal om de hoek kwam kijken. De Duitse
taal fascineerde hem. Hoe die van het licht
voetige tijdens de Weimarrepubliek kon ver
anderen in het harde schreeuwen tijdens de
Hitlerstaat. In de nieuwe versie van Duitse pas
sages - met ruim driehonderd pagina's iets in
gedikt ten opzichte van de eerste uitgave -
GO
Een reis door Duitsland
Ik versta een
beetje Meeuws
DUITSE
PASSAGES
