9
Het is financieel
aantrekkelijker
depressies te
behandelen dan
psychosen
neelsleden thuis te zitten. Ziek. Anderen
verlieten de ggz al eerder. Stavenuiter: ,,Die
zoeken iets anders of gaan als zelfstandige
aan de slag. Ze verdienen meer en kunnen
hun eigen tijden bepalen.'' Ze raken ook
niet meer verstrikt in administratief werk,
dat voor klinieken nodig is om financiering
te krijgen. De banen die overblijven, wor
den zo weer minder aantrekkelijk. Een
neerwaartse spiraal.
Hoogleraar forensische psychiatrie Rob
bert Jan Verkes van de Radboud Universi
teit Nijmegen ziet een tendens die vooral
zwaardere patiënten raakt. ,,Het is financi
eel aantrekkelijker om angst en depressie te
behandelen dan mensen met complexe
problematiek, die psychotisch en gevaarlijk
zijn. Zoals we de zorg nu organiseren, is dat
geen groep waarmee je makkelijk financieel
quitte speelt. Een moeilijke groep patiënten
heeft een goed team nodig, goede verpleeg
kundigen. Dat is dure zorg'', zegt de hoog
leraar, die ook psychiater is op de polikli
niek van de Pompestichting in Nijmegen.
Betere informatie-uitwisseling en meer
geld voor de ggz kunnen helpen bij verbe
tering van de zorg, al kun je nooit helemaal
voorspellen wanneer iemand met wanen
overgaat tot het plegen van misdrijven. Ver
kes: ,,Je kunt wel iedere keer iemand met
een opnemen en geen verloven meer geven,
maar dat wil je ook niet. Schrijnend wordt
het als er informatie is over een hoog risico,
maar dat niet op de goede plek terecht
komt.''
Het lijkt erop dat we nooit zullen weten
hoe het precies ging bij
Thijs. De behandelaars be
roepen zich in de rechts
zaak op hun verscho
ningsrecht. Op alle fron
ten gooit de kliniek waar
H. uiteindelijk terecht
kwam, de deuren dicht.
Het onafhankelijke onder
zoek dat Mondriaan liet
uitvoeren, blijft geheim.
Terwijl er zo veel rede
nen zijn om wél te praten.
Nu blijft het bij het relaas
van de ouders van Thijs.
Wat Stavenuiter betreft
worden klinieken transpa
ranter nog vóórdat er inci
denten zijn, om te laten zien wat er speelt.
Maar privacy staat dat vaak in de weg. ,,Ze
zijn bang daardoor in de problemen te ko
men. Terwijl om een behandeling en het
daarbij betrekken van familieleden nooit
mensen worden aangeklaagd." Wel omdat ze
het nalaten familieleden te betrekken bij be
handelingen.
Maar ook de medicatie van H. roept
vraagtekens op. De rechter die zich over
zijn zaak buigt, wil meer informatie over de
amfetamine die in H.'s haar is aangetroffen,
mogelijk een gevolg van het gebruik van
dexamfetamine tegen adhd. Hoogleraar
Verkes trad als getuige-deskundige op in
een zaak waarbij een soortgelijk middel een
belangrijke rol speelde bij het ontstaan van
een psychose. De gebruiker zat ook in een
waan en maakte zich schuldig aan het uiten
van ernstige bedreigingen. ,,Het kan zijn dat
een patiënt psychotisch wordt, dus als
voorschrijver moet je dat zeker in het begin
nauwlettend volgen.''
In informatie van bijwerkingencentrum
Lareb staat dat verschijnselen zoals die van
Thijs veroorzaakt kunnen worden door
dexamfetamine. Maar artsen weten niet
altijd alles over bijwerkingen, zegt Lareb-
directeur Agnes Kant. ,,In het algemeen
verschilt de mate van alertheid op bijwer
kingen erg. Soms worden ze over het hoofd
gezien, bij een deel van de artsen zit het niet
in het systeem daarop te letten. Wij zouden
graag willen dat daarvoor meer aandacht
komt in de opleidingen. Medicijnen doen
niet altijd wat je wil - soms doen ze juist
wat je niet wil.''
Als dat bij H. is gebeurd, kan het een
droevige zaak nog triester maken. Maar of
de rechter daar uiteindelijk rekening mee
zal houden, is nog maar de vraag. Er zijn
vreemde zoekopdrachten van H. gevonden
op internet - kun je een psychose naboot
sen, hoe kun je politie en rechters voor de
gek houden?
Ondertussen zijn in het strafrecht de
effecten van verhalen zoals die van H. en
zijn ouders te zien. Neem advocaat Job
Knoester; hij heeft veel cliënten met psychi
sche problemen onder zijn hoede, veel
vaker dan voorheen ziet hij dat zij in een
psychose verkeren en onder invloed daar
van de grenzen van de wet overschrijden.
,,Ik heb dit specialisme 24 jaar en zie de laat
ste jaren grotere psychische problemen.''
En veelal ziet Knoester ook families die
daarover steeds weer aan de bel trokken bij
hulpverleners. Neem Malek F., die in Den
Haag willekeurige mensen neerstak. Ook
zijn familie probeerde tevergeefs te zorgen
dat hij de juiste hulp kreeg. ,,Wat ik zo
wrang vind, is dat na de moord op Els Borst
groot werd ingezet om dat te veranderen."
De commissie-Hoekstra - die die moord
onderzocht - uitte kritiek op politie, het
OM en zorgverleners.
Nergens was een com
pleet beeld van Bart van
U., veel fouten werden ge
maakt, zodat Van U. na de
moord op Borst nog een
keer kon toeslaan. Hij
bracht ook zijn zus Loïs
om, waardoor de moord
op de D66-prominent op
gehelderd kon worden en
een foutenfestival aan het
licht kwam. Het had niet
zo ver hoeven komen. ,,In-
dertijd dacht ik: er moet
kennelijk eerst een politi
cus worden vermoord
voor er iets verandert. In
middels zie ik niets van de adviezen in het
rapport van Hoekstra terug. Het is teleur
stellend."
Knoester vreest dat het straks alleen maar
erger wordt, als psychische problemen
vaker thuis behandeld moeten worden. Zelf
heeft hij inmiddels een cursus zelfverdedi
ging gevolgd, door de veranderingen die hij
ziet. ,,Ik zit vaak in kleine ruimtes met men
sen die heel grote moeilijkheden hebben.''
Daarbij spelen medicijnen met regelmaat
een rol. In de ervaring van Knoester gaat het
meestal om antidepressiva. ,,Ze hebben mo
gelijk een bijdrage geleverd aan een dubbele
en een enkele kindermoord, en een poging
daartoe.'' Er zijn aanwijzingen dat ook
andere medicijnen mensen over het randje
duwen. ,,Dat ik ooit een cursus zelfverdedi
ging zou gaan doen, had ik in de jaren 90
nooit gedacht.''
Maar de tijden zijn veranderd, en niet ten
goede. Dat moeten ook de ouders van H.
denken, die hun zoon zagen afglijden, aan
de bel trokken en naar huis werden ge
stuurd met hun zoon én een slaappil. Nu
moeten zij leven met de harde waarheid.
Net zoals de nabestaanden van Etsuko, oma
Diny en Frans, die de dood vonden door de
hand van H.
smeekten ggz om hulp
meid
ILLUSTRATIE MARK REIJNTJENS
- Robbert Jan Verkes, hoogleraar
forensische psychiatrie
