Imago van welvarende staat verandert in hoog tempo, in VS
20
Schatrijk, wonderschoon Californië verkeert in diepe
crisis, onder meer door natuurbranden en torenhoge
huizenprijzen. Het aantal daklozen stijgt. Poep en
injectienaalden bepalen het beeld in de steden.
'Elke ochtend lijkt het of we hier
nooit hebben schoongemaakt'
voor meer brand zouden zorgen.
Ze zijn er goed in geworden hier,
evacueren en herstellen. Mede door
de lessen van de meest intense bos
brandenseizoenen in de geschiede
nis van Californië, in 2017 en 2018,
vielen in 2019 vooralsnog geen do
den. Bewoners vertellen over lijsten
die ze hebben opgesteld, van dingen
die ze niet moeten vergeten bij over
haast vertrek. Wie niet weg hoeft,
vangt vrienden en familie op, en wie
zelf niet of nauwelijks wordt getrof
fen, geeft zodra het gevaar geweken
is zijn geld uit bij getroffen onderne
mers. Net als twee jaar geleden, toen
in buurgemeenschap Santa Rosa 22
doden vielen.
Elektriciteitsnet
Het is het nieuwe normaal, in Cali
fornië. Het vuur zal opnieuw komen,
nu natuurbranden door klimaatver
andering intenser worden, de bossen
niet op de juiste manier onderhou
den blijken en het elektriciteitsnet
werk is verouderd. PG&E is mede
dankzij schadeclaims failliet en heeft
al aangekondigd dat het de komende
tien jaar nog vaker de stroom zal
moeten afsluiten, om het risico van
vonken in het droge seizoen te be
perken. Voor een veiliger onder
gronds net is geen geld. (Voor 16 mil
joen aan bonussen voor de directie
wel, kort na het faillissement. Een
rechter stak er een stokje voor.)
James Halloren, een 55-jarige mana
ger in de bouw die vanuit het zuiden
naar Healdsburg is gekomen om de
lokale winkeliers te steunen, heeft
drie dagen bij kaarslicht moeten le
ven. Op de hoogte bleef hij dankzij
een draagbare radio. Zijn vrouw, net
een paar dagen weg, kon hij niet be
reiken - het telefoonnetwerk was
ook uit de lucht. ,,Zo veel slimme
mensen in deze regio, zo veel inno
vatie, maar we vinden geen manier
om de stroom aan te houden."
Californië is de thuisbasis van Fa-
cebook, Uber, Apple, Google en Hol
lywood. Het is de grootste, welva
rendste staat van de VS, op zichzelf
de vijfde economie ter wereld. Het
leven leek altijd paradijselijk ont
spannen langs de eindeloze kustlijn,
waar de zon op z'n allerzonnigst een
gouden gloed verspreidt over in pas
teltinten geschilderde huizen.
Maar Californië verkeert in crisis.
In Amerikaanse media vallen de
woorden 'onleefbaar' en 'failed state'.
Niet alleen groeit de angst dat delen
van Californië dankzij het brandri
sico te gevaarlijk te worden om te be
wonen, zoals de San Francisco Chroni
cle bespeurt. Er is meer. Bijvoorbeeld
een ernstig gebrek aan betaalbare
huizen, waardoor ook tentenkampen
en trottoirs vol daklozen een alle
daagse aanblik zijn.
Nicky Bolton wijst op een roest
bruin opzetstuk op de rand van de
vuilnisbak op wielen die ze door het
centrum van San Francisco duwt. De
naalden gaan in dat bakje daar. Ze
laat zien wat ze tegen is gekomen
sinds ze om vijf uur vanochtend be
gon met schoonmaken: twee injec
tiespuiten, in twee uur. Met haar col
lega's van het Clean Team heeft ze er
Healdsburg is zichzelf
niet, op deze zondag. Ja,
de bewoners zijn terug,
na een massa-evacuatie
vanwege een reusach
tige bosbrand die hun stadje be
dreigde. Het bleef overeind, dus han
gen etalages nu vol met bedankjes
voor brandweerlieden. Een lichtge
vend verkeersbord knippert hun toe.
Dankjewel, hulpverleners. Het is fijn
om thuis te zijn.
Maar het leven is niet meer hele
maal hetzelfde, na de tweede grote
natuurbrand in twee jaar tijd in dit
gebied even ten noorden van San
Francisco. ,,We zijn zo getraumati
seerd," verzucht Mary Lou Smith, die
in het centrum van Healdsburg de
boekhandel weer op gang probeert te
brengen. Vorige keer naderde het
vuur haar huis tot op een mijl en kon
ze de vlammen zien.
Het was vreselijk, zegt ze, om op
nieuw een evacuatiealarm te krijgen,
midden in de nacht. Moest ze wéér in
sneltreinvaart het hele huis door om
te inventariseren wat absoluut niet
verloren mocht gaan. ,,Ik was er meer
dan toen op voorbereid om alles te
verliezen. Ik ken zo veel mensen die
dat hebben meegemaakt."
De werkweken van de medewer
kers van boekhandel Copperfield
zijn ingekort. Er zijn weinig klanten.
De mensen hebben andere dingen
aan hun hoofd. As opruimen, bedor
ven vriezerinhoud weggooien, zor
gen dat het gas en de stroom het
weer doen, nadat nutsbedrijf PG&E
het complete net platlegde uit vrees
dat haperende bovengrondse kabels
ZATERDAG 16 NOVEMBER 2019 GO
'Paradijselijk' Califomië lijkt
Daklozen bivakkeren in een park aan de kust in Santa Monica (boven en onder) en op straat in Los
Angeles. foto Hollandse hoogte
Nicky Bolton, schoonmaker
KARLIJN VAN HOUWELINGEN
