M H |il v H
'Voor hij z'n rug rechtte
en naar buiten trad,
was hij lang onzeker'
ié#
16
Rita Roukema leerde Kok begin
jaren 60 kennen. Beiden kwamen
uit een rood nest. Rita was de
enige met wie Kok echt alles
deelde. Ze werd zijn levenslange
maatje. Kok, die wat zwaar op de
hand was, werd opgevrolijkt door
de optimistische levenshouding
van zijn vrouw.
Ze had twee kinderen uit een
eerder huwelijk, André en Carla.
Met Kok kreeg ze nog een derde
kind, Marcel. Ze werkte op een in
koopadministratie en ging naar de
Rotterdamse Snijschool, waar ze
coupeuse werd. Daar is de belang
stelling voor het weefgetouw ge
wekt, waar ze kunstwerken mee
zou maken.
,,Dat is niet zo. Ik moest het uit
hem trekken. Echt trekken. Het
kon een halfuur kosten voordat
hij op dreef raakte. Daarom
stuurde ik hem, een dag of vijf
voordat ik kwam, tien vragen.
Dan kon hij daar op kauwen, dat
vond hij prettig.''
,,Dat ligt toch in zijn jeugd. Hij
had geleerd niet meteen te ver
trouwen. En nooit volledig. Zelfs
tot zijn beste vrienden bewaarde
hij een zekere afstand. Partijgeno-
ten als Dick Benschop en Klaas de
Vries vertrouwde hij. Maar hij
sprak nooit met hen over per
soonlijke zaken, ook niet met zijn
politiek adviseur Arend Hilhorst.
,,In zijn jeugd heeft hij ervaren
dat zijn ouders in de jaren 30 in
veel onzekerheid echt onderaan
de maatschappelijke ladder ston
den. Naast Wim was er nog een
jongere broer, die in 1946 werd
geboren. Zijn vader was bouw
vakker, werd later timmerman en
was actief in de Bouwbond. Hij
streed voor rechtvaardigheid. In
de oorlog was Koks vader meestal
niet thuis, want hij was op de
vlucht voor de Arbeitseinsatz.
,,Zijn moeder had niet zo'n
sterke wil als zijn vader, zij beli
chaamde die kwetsbaarheid. Die
droeg het gezin met zich mee na
de Tweede Wereldoorlog. Wie kon
beloven dat de crisis niet terug
kwam?
,,Door die geschiedenis heeft
Kok heel erg geleerd dat hij er op
eigen kracht moest komen. Je kon
op mensen rekenen, maar nooit
volledig. Uiteindelijk was zijn per
soonlijke loyaliteit altijd functio
neel. Hij verbond zijn eigen lot
nooit aan iemand anders.''
,,Er was de Kok voor de schermen
die de meeste Nederlanders ken
nen. Die Kok sprak kort en duide
lijk in begrijpelijk Nederlands en
kon belangrijke besluiten nemen
en richting geven. Er was ook nog
een Kok achter de schermen.
Voordat hij zijn rug rechtte en
naar buiten trad, was hij langdurig
onzeker en kon hij mopperen op
medewerkers. Zijn ongeduld liet
hij blijken door te trommelen met
zijn vingers. Of hij tikte zijn tien
vingertoppen tegen elkaar.
,,Hij aarzelde eindeloos over de
opvolging van Den Uyl. Was hij
wel geschikt, kon hij dat? Er waren
toch ook anderen? Zoals Jos van
Kemenade, Marcel van Dam en Ed
van Thijn. Over een paars kabinet
zonder het CDA. Moest hij met
VVD'er Bolkestein in zee? En over
Srebrenica: waarom trad hij toen
pas af, zeven jaar later? Waarom
hield hij een parlementaire en
quête tegen? Dan zat hij met zijn
grote handen die gespreksonder
werpen te wikken en te wegen.''
Het grote drama dat Kok raakte,
was de WAO-crisis. Die brak in
1991 uit, toen er moest worden in
gegrepen in de wassende stroom
van ruim 900.000 Nederlanders
die een uitkering kregen in de Wet
op de Arbeidsongeschiktheid. Er
was een praktijk ontstaan van on
eigenlijk ontslag, waardoor de
werkgever geen ontslagvergun
ning aanvroeg en de werknemer
een lange en hogere uitkering
kreeg. Ook werden mensen snel
afgekeurd, waardoor ze niet mak
kelijk teruggingen naar de ar
beidsmarkt. Kok kreeg het als poli
tiek leider van de PvdA en minis
ter van Financiën op zijn bord. Hij
moest als sociaaldemocraat 4 mil
jard bezuinigen op de sociale ze
kerheid.
Paspoort
Tot 1959
1986-1989
Tweede Kamerlid
voor de PvdA
1989 tot 1994
1994-2002
Premier paarse
kabinetten I en
2002-2018
J'
Overleden in Am
sterdam
ZATERDAG 16 NOVEMBER 2019 GO
VERVOLG VAN PAGINA 15
i
eindelijk heeft zijn vrouw Rita
meegelezen, ze was scherp op de
persoonlijke dingen.''
Het lijkt alsof de condens van
die privégesprekken is neerge
slagen in het boek, alsof u veel
meer weet.
Waarom is Wim Kok levenslang
argwanend geweest?
Waarom kon Kok aarzelen over
een belangrijke beslissing tot hij
erbij neerviel?
1. Wim Kok volgt de uitslagen
van de Tweede Kamerverkiezin
gen in 1994. 2. Koks ouders. 3.
Kok met zijn broer Bas. 4. Op de
fiets in Bergambacht. 5. Met
Rita op het PvdA-congres in
1998. Rechtsonder: Marnix
Krop.
FOTO'S HH, ANP EN PRIVÉARCHIEF WIM KOK
us*
""WW"?
Wim Kok
29 sept. 1938
Geboren in Berg
ambacht
Studie bedrijfs
kunde Nyenrode
1961
In dienst bij de
Bouwbond NVV
1976-1985
FNV-voorzitter
Minister van
Financiën en vi-
cepremier in ka-
binet-Lubbers
Commissaris bij
o.a. Shell, KLM
en ING
20 oktober 2018
