RECENSIE
De optische illusies van Escher
kwamen tot stand met een boel
inspiratie en een beetje wiskunde
En nóg twee
biografieën
over Cruijff
- mm
t
tific chicklit leest lekker weg, als een weten
schappelijk onderbouwde doktersroman -
en ja, ook verliefdheid is het werk van mo
leculen.
Voor wie wil weten waartoe de wonder
baarlijke werking van wiskunde allemaal
kan leiden, maakte illustrator Wouter van
Reek een prachtig prentenboek: Nadir en
Zenith in de wereld van
Escher (9+; Leopold, €16).
Het werk van kunste
naar-graficus M.C.
Escher (1898-1972) is fas
cinerend, raadselachtig,
vervreemdend. Van hem
zijn de bekende vogels-
die-ook-vissen-zijn (of
is het andersom?) en de prenten van gebou
wen waarin trappen tegelijkertijd op een
plafond en een vloer uitkomen. Optische
illusies die tot stand kwamen met behulp
van een boel inspiratie en een beetje wis
kunde. Van Reek zocht uit welke wiskun
dige ideeën ten grondslag liggen aan
Eschers werk, om ze zelf ook toe te passen.
Nadir en Zenith raken verzeild in het werk
van Escher, die juist over een ingewikkeld
meetkundig probleem zit na te denken.
(Voor de liefhebber: nadir is het denkbeel
dige punt recht onder je, zenit - zonder h -
het punt recht boven je.) De kinderen ver
dwijnen in spiralen en binnenstebuiten ge
keerde sterren en ook hun dialoog herhaalt
zich tot in oneindigheid. Kan het eigenlijk
wel, wat je ziet? Al snap je er nog steeds de
ballen van, de afbeeldingen van duizeling
wekkende diagrammen, hypnotiserende
hexagrammen en spectaculaire spiralen
zijn sensationeel genoeg om 'gewoon' te
bekijken, zonder die wiskunde.
Suske en Wiske nog even voort te zetten:
'De morbide mathematica', 'Het schok
kende schaakspel' en 'De illustere illusie'
zijn hoofdstukken uit het fotostripboek
Ype Ionica: De verrassende verjaardagen
(12+; Nieuwezijds, 1729 eurocent, afgerond
€17,30). Niet alleen de titels, maar ook de
beginplaatjes van de meestal uit zes foto's
bestaande strips zijn sterk geïnspireerd op
de vormgeving van het Vlaamse stripduo.
Ype Driessen maakt al jaren fotostrips
voor onder meer Het Parool, wiskundige en
de Volkskrant-columniste Ionica Smeets laat
zien hoe je voor alles in je leven wiskunde
nodig hebt of kunt gebruiken (het lijkt wel
scheikunde!). Samen hebben ze een rubriek
over alledaagse wiskundevraagstukken in
het wetenschappelijke tijdschrift New
Scientist. De grappige fotostrips verschenen
eerder in dat blad 'en staan op chronologi
sche volgorde, behalve als ze over tijdreizen
gaan', schrijven ze in het voorwoord.
Ype Ionica grossieren in doordenker
tjes en het aanschouwelijk maken van
(wiskundige) stellingen en vraagstukken.
In 'De letterlijke logica' vraagt Ionica aan
Ype om de boodschappen te doen: 'Yp, wil
je een pak melk halen? En als ze ook eieren
I hebben, neem je er dan
zes mee?'Als Ype terug
komt, heeft hij zes pak
ken melk en nul eieren
gekocht - want ja, ze
hadden eieren. Lees de
vraag van Ionica nog
eens en interpreteer
hem zo: koop één pak
melk, en als ze ook eieren verkopen, koop
dan zés pakken melk. Grammaticaal niets
tegenin te brengen (aldus uw alfaverslag
gever).
De fotostrips gaan in op wiskundige
verschijnselen als het 'doldwaze Droste-
effect', en: bestaat de vloek van de farao?
('Onnatuurlijk' veel deelnemers aan een
archeologische opgraving stierven aan
allerlei kwalen en ongelukken. Griezelig -
totdat Ionica uitrekent hoe groot die kans
op zoveel overlijdens eigenlijk was: groot.)
Een buitengewoon boeiende bundel,
zelfs voor alfa's. Of: juist voor alfa's.
Je moet maar durven. Om na
Nico Scheepmaker, Jaap ter
Haar, Bert Hiddema en Jaap
de Groot nóg een boek aan het
fenomeen Cruijff te wijden. Is
niet alles al gezegd over de even
wispelturige als onnavolgbare
nationale voetbalheld?
Scheepmaker (1930-1990)
erkende eens dat hij ondanks
al zijn in weer en wind op de
tribune opgedane kennis anno
1984 nog altijd geen idee had
wie 'de mens' Cruijff was. En
dat terwijl de in de jaren 70
door Cruijff en Cor Coster
(diens schoonvader en zaak
waarnemer) bij de hand geno
men schrijver en historicus Jaap
ter Haar juist weer alle verstand
van voetbal miste. In die zin
leek het alsof Cruijff zelf het
laatste woord had, toen hij niet
lang voor zijn dood in 2016 zijn
levensverhaal aan vriend en
De Telegraaf-journalist Jaap
de Groot prijsgaf. Klaar, zou
je zeggen.
Niet voor Auke Kok en Ar
thur van den Boogaard. De laat
ste koos ervoor om in Het laatste
seizoen (Thomas Rap, €22,50)
aan de hand van een enkel sei
zoen - Cruijffs laatste kampi
oensjaar bij Feijenoord - zijn
hele voetballoopbaan te recon
strueren. Met behulp van een
34
Lezen
4—'-5- v '#1» ,'7Vlfyiiit 11
J I i I' B «fliV
%V
Om de allitererende albumtitels a la
JOHAN CRUIJFF
A
BIOGRAFIEËN
Arthur van den Boogaard
Het laatste seizoen; het andere
gezicht van Johan Cruijff
Auke Kok
Johan Cruijff, de biografie
