NIEUWS 15
NOORD-SYRIE NEDERLANDSE GEVANGENEN
De rechter heeft
maandag bepaald dat
Nederland haar' IS-
kinderen moet ophalen
uit gevangenkampen in
Noord-Syrië. Maar kan
dat eigenlijk wel, nu het
gebied door de Turkse
invasie en het vertrek van
de Amerikanen gevaarlijk
is geworden?
Het klinkt in theorie allemaal zo sim
pel: even de Nederlandse IS-kinderen
en mogelijk ook hun moeders opha
len uit Noord-Syrië.
Maar, zoals zo vaak, ligt het in de
praktijk een stuk ingewikkelder.
Want sinds begin oktober
dit jaar is het relatief rus
tige Koerdische noor
den van Syrië veran
derd in een gevaar
lijke en uiterst cha
otische regio. De
toestand veran
derde toen Tur
kije Noord-Syrië
binnenviel nadat
president Trump
onverwacht
Amerikaanse sol
daten terugtrok.
De rechter die
maandag in kort ge
ding oordeelde dat
Nederland de kinderen
moet ophalen, maakte die
kanttekening er ook bij: „Er
kan niet van de Staat worden
verwacht dat ze grote veiligheidsrisi
co's neemt.''
In Noord-Syrië vechten nu de vol
gende partijen: het Turkse leger, pro-
Turkse Syrische milities, SDF-Koer-
den, Amerikanen, het Syrische leger,
pro-Assad-milities, het Russische le
ger en loslopende IS-slaapcellen die
aanslagen plegen. Het probleem voor
een mogelijke Nederlandse ophaal-
missie is dat het grootste gevangen
kamp waar de IS-vrouwen en kinde
ren zich bevinden, het al-Hawl
kamp, midden in dit woelige gebied
ligt. Van de 23 vrouwen en 56 kinde
ren die meededen aan het kort ge
ding, zitten er 16 vrouwen en 41 kin
deren in dat kamp. De anderen (7
vrouwen en 15 kinderen) zitten in
kamp al-Roj, dicht tegen de Turkse
grens.
Als er al een ophaalmissie komt, zal
die hoogstwaarschijnlijk worden ge
organiseerd vanuit het rustige Erbil,
in het veilige Koerdische deel van
Noord-Irak. Vanuit Erbil is er slechts
een mogelijkheid voor de Nederlan
ders om het gevaarlijke Noord-Syrië
f?
Drie routes
te bereiken. Dit is via de
strategische Semalka-
grensovergang, de
enige werkende
- grens tussen
Iraakse Koerden
en Syrische Koer
den.
Tot nu toe is de
overgang nog in
handen van de
SDF, van de Syri
sche Koerden dus.
Maar Turkije ligt
op slechts 3 kilo
meter afstand. Als de
Turken het willen en
een beetje doorrijden,
kunnen ze Semalka bin
nen een half uur innemen
en dus de grens afsluiten. Het
zelfde geldt voor het Syrische leger
en de Russen. Zij zitten al nabij de
stad al-Malikyah (in het Koerdisch:
Derik). Ook daarvandaan is het
slechts dertig minuten naar de
Semalka-grensovergang.
Met andere woorden: als de Neder
landse ophaalmissie via de Semalka-
overgang Noord-Syrië ingaat, bestaat
de kans dat de Koerden daarna de
controle over de grens verliezen. Dan
kan je niet meer terug naar het vei
lige Noord-Irak en zit de Neder
landse ophaalmissie vast in Noord-
Syrië.
Al-Hawl kamp
Veruit de meeste Nederlandse IS-
vrouwen en kinderen zitten in het al-
Hawl-kamp, in Noordoost-Syrië, ten
oosten van de stad al-Hasakah. Al-
Hawl is in handen van de Koerdische
SDF. Om het kamp te kunnen berei
ken, heb je toestemming nodig van
de SDF. De ophaalmissie zal de hele
passage door Syrië in SDF-gebied
moeten blijven, want alle andere par
tijen - Turken, Syriërs en Russen -
zullen missieleden beschouwen als
een illegale partij.
Vanaf de Semalka-grensovergang
heeft een eventuele Nederlandse
ophaalmissie drie mogelijkheden om
via SDF-gebied het al-Hawl-kamp te
bereiken. De eerste route loopt via
Qamishli en al-Hasakah grotendeels
over hoofdwegen naar al-Hawl. Niet
alleen is dit een lange route, een veel
groter probleem is dat deze route
slechts deels in handen is van de
Koerdische SDF.
Overal rondom Qamishli en al-
Hasakah bevinden zich gebieden en
checkpoints die worden gecontro
leerd door het Syrische leger, Russen
of pro-Assad milities. Als de Neder
landse ophaalmissie dus een ver
keerde afslag neemt of de frontlinies
veranderen plots, is de kans aanwezig
dat ze een wegblokkade inrijden van
het Syrische leger of van de Russen.
Ook moet de ophaalmissie op deze
route dan wel heel dicht langs gebied
waar zwaar wordt gevochten tussen
het Turkse leger, pro-Turkse milities
en Koerden. Dat is zeker niet ideaal.
De tweede route loopt vanaf de Se-
malka-grensovergang via tussen
doorweggetjes naar al-Hawl. Het
goede van deze route is dat je ver weg
blijft van Turkse-, Syrische- of Russi
sche troepen.
Maar helaas kleven er weer andere
gevaren aan deze route: niet alleen
zijn de wegen hier uiterst belabberd,
ook gaat deze route langs een aantal
Arabische dorpen waar de bewoners
- in tegenstelling tot de Koerden -
een stuk minder pro-Westen zijn. In
deze Arabische gebieden zijn de
meesten pro-Assad terwijl een min
derheid zelfs nog altijd pro-IS is.
Dus op deze route geldt voor de
Nederlandse ophaalmissie: hardrij
den, niet stoppen en maar hopen dat
je niet wordt klemgereden door een
stel lokale jongens met kalasjnikovs.
Ook de derde route is, over het alge
meen, geen feest. Die weg loopt
vanaf Semalka grotendeels vlak langs
de grens met Irak en komt uiteinde
lijk uit in al-Hawl. Prachtige land
schappen, dat wel. Maar ook hier
geldt: Arabische gebieden staan
slechts op papier onder controle van
de Koerdische SDF. Sommige weg
blokkades in de buurt van al-Yaru-
biya zijn zelfs niet eens in handen
van de Koerden, maar van Arabische
stammen wier loyaliteit even wispel
turig is als de windrichting.
Dus op deze derde route geldt voor
de Nederlandse ophaalmissie het
feiss-or-feill-principe. Oftewel: of het is
reuze gezellig, of je wordt ontvoerd
of opgeblazen door een IS-slaapcel.
Vliegvelden
Al deze risico's kunnen vermeden
worden als je via de lucht reist. Maar
vanwege de chaos op de grond is het
onduidelijk of er nog vliegvelden in
handen zijn van de Koerden of de
Amerikanen. Het is zelfs volstrekt
onduidelijk op dit moment wie het
luchtruim boven Noord-Syrië con
troleert. Moet je toestemming vragen
aan Amerika, Turkije, Rusland, Syrië
of zelfs het naburige Irak om ergens
in de buurt van al-Hawl te landen?
Niemand op de grond die het weet.
Ook het aantal Nederlandse IS-
vrouwen en kinderen dat opgehaald
moet worden, maakt een evacuatie er
niet eenvoudiger op. Het gaat hier
niet om een paar mensen die in een
auto passen, maar om 23 vrouwen en
hun 56 kinderen. Daarvoor heb je
tenminste twee bussen nodig, of zo'n
tien busjes.
Of zoals een Koerdische functiona
ris die bij de Semalka-grensovergang
werkt, laat weten. ,,De heenweg is al
lastig, de terugweg met al die voer
tuigen wordt een heus konvooi. Dat
is echt een uitdaging.''
vrijdag 15 november 2019
GO
IS-kinderen ophalen uit Syrië
is een rit vol chaos en gevaar
Harald Doornbos
Al-Hasakah
'SSS/Gs
Kamp al-Hawl is vanuit
Irak via drie routes te bereiken,
allemaal even gevaarlijk.
TURKIJE
Qamishli
al-Malikyah
Semalka
al-Yarubiya
al-Hasakah
TURKIJE
Kamp
al-Hawl
SYRIË
De Semalka-grens-
overgang, niet ver van
Erbil in Noord-Irak, is
nu in handen van Syri
sche Koerden. De
kans bestaat dat een
Nederlandse ophaal-
missie gebruik moet
maken van deze over
gang. De vraag is of
de Koerden de con
trole er zullen weten
te behouden. foto epa
