7
OER-HOLLANDS VOLKSAARD
Niets zo Hollands
als gezelligheid.
Maar wanneer
vinden we iets
gezellig? Petra
Vethman (52)
schreef er een boek
over en verklaart
voor de krant onze
gezelligheid in zes
thema's.
Gezelligheid in huis
Gezellig
samen eten?
Hè, gezellig:
een verjaardag!
Gezellig op vakantie
Gezellig aan de toog
Volkse gezelligheid
Vethman: ,,Waar in tropische lan
den gerust een tl-balk aan het pla
fond wordt gehangen, houden Ne
derlanders van donker. Dat komt
van vroeger, toen we tijdens lange
winters op grootmoeders houten
meubels zaten, rond bescheiden
kaarslicht.
Onze inrichting is de afgelopen
decennia uiteraard enorm veran
derd, maar er is één ding dat Ne
derlandse huizen van alle tijden
typeert: spulletjes. Wij vinden het
allemaal érg gezellig als de boel
een beetje dichtslibt. Die snuiste
rijen en frutseltjes zetten we graag
in de vensterbank volgens 'de wet
van twee'; onze opmerkelijke
voorliefde om twee dezelfde
plantjes, kandelaars of Boeddha
beeldjes voor het raam te zetten.
Woonblad VT Wonen is die trend
ooit begonnen.
Dat we in Nederland 's avonds
de gordijnen openlaten, komt ook
van vroeger: toen we massaal gelo
vig waren moest de pastoor kun
nen zien dat we niks te verbergen
hadden. Inmiddels vinden we het
ook juist gezellig om ons achter
gesloten gordijnen terug te trek
ken."
,,Van oudsher is diners geven voor
Nederlanders geen usance.
Vriendjes en vriendinnetjes wer
den vroeger zelfs traditioneel het
huis uitgestuurd vóór het avond-
maal. Dat lijkt ongezellig, maar
samen eten was een heilig mo
ment voor het gezin. Er werden
wel diners gegeven, maar vooral
door de elite. Dat waren stijve, for
mele avonden. Niet per se gezellig.
Kaasfondue en gourmet brach
ten daar in de jaren 60 en 70 ver
andering in. Tijdens zulke infor
mele avondjes zat men samen
babbelend aan tafel te klooien met
miniatuurpannetjes. Foodtrend-
analist Marjan Ippel noemt dat
'het culinaire equivalent van sa
men een spelletje doen of tv kij
ken'. En samen iets doen: daar zijn
Nederlanders dol op.
Nu nog wordt er met kerst door
de meeste mensen gegourmet,
aldus cijfers van Albert Heijn. Ja,
we noemen het inmiddels camp,
maar vinden het éigenlijk heel ge
zellig."
,,Nederland staat bekend om de
kringverjaardag. Waar die kring
vandaan komt, heb ik niet weten
schappelijk kunnen onderbou
wen, maar ik heb wel theorieën.
Bijvoorbeeld: het was met zo'n
kring erg makkelijk voor de vrouw
des huizes om rond te gaan met
blokjes kaas en rolletjes ham.
Franse chef Alain Caron vertelt
in mijn boek hoe hij in de jaren 80
in Nederland werd uitgenodigd
voor een huisfeestje. Dat bleek
niet meer dan samen op de grond
bier drinken met wat crackers en
vieze kaas. Hij was geschokt, maar
wij Nederlanders vinden zoiets
gezellig, want het is informeel.
De formele, stijve kring zie je
nog steeds, maar is vreselijk ou
derwets. Je zit dan immers vast op
de stoel die je aan het begin koos.
Ga je ergens anders zitten, dan zeg
je impliciet dat je bent uitgepraat
met je oude gesprekspartner. En
dat is niet gezellig."
,,Nederland is kampeernatie num
mer één. Naar verhouding wonen
hier de meeste kampeerders ter
wereld, blijkt uit cijfers van de
ANWB. Dat heeft veel te maken
met de gezelligheid van slapen in
een tent. Een tent is, net als een
huurbungalow trouwens, immers
een kleine variant van ons huis, en
zo'n knusse miniversie vinden we
gezellig. En het eenvoudige geluk
van 's avonds spelletjes doen bij
kaarslicht vinden we gewoon fijn.
Kamperen begon eind negen
tiende eeuw, met jongemannen
die als reactie op de industrialise
ring en urbanisering de natuur in
gingen.
Wij Hollanders zijn dol op
praatjes maken en op de camping
heb je geen alibi nodig om zomaar
iemand aan te spreken. Daarbij
zijn Nederlanders extreem egali
tair en op de camping is geen hië
rarchie. Rangen en standen doen
er niet meer toe. Dat blijkt wel als
je bedenkt dat Nederland met Joop
den Uyl en Wim Kok twee kampe
rende premiers heeft gehad."
,,Begin negentiende eeuw moch
ten armlastige burgers thuis een
tapperijtje openen om wat bij te
verdienen. Vandaar dat zo veel
kroegen vandaag nog Huiskamer
of Huyschkaemer heten. En omdat
in die tijd de huizen bruin en don
ker waren ingericht, vinden wij de
echt Nederlandse bruine kroeg ge
zellig.
Sinds jaar en dag zoeken we in
het café een soort tweede huis,
een plek waar je in alle rust kunt
reflecteren op de dag. 'Je derde le
ven', noemt Midas Dekkers dat in
zijn cafémemoires: het leven tus
sen je bestaan thuis en op kantoor.
Een café vinden we fijn als er
een losse sfeer hangt en iedereen
gelijk is. Ofwel: als je met iedereen
een praatje kunt maken. Het
bruine café heeft inmiddels veel
concurrentie, maar wie weet zorgt
de terugkomst van de kopstoot
voor een ommekeer voor de gezel
lige kroeg."
,,We dragen ons Nederlander
schap niet vaak uit, maar als er
volks feestgevierd wordt, kunnen
we ons even ontzettend nationa
listisch gedragen. Dan gaan we er
helemaal voor, tot polonaises aan
toe. Dan voelen we ons allemaal
enorm verbonden. Niemand zit
als zoutpilaar stil, want dat is niet
gezellig.
Mede door de reformatie heb
ben we in Nederland relatief wei
nig nationale feestdagen. Het le
ven was immers enkel een voorbe
reiding op het hiernamaals. We
zijn als volk beter in feesten ge
worden en hebben zelfs een carpe
diem-mentaliteit omarmd. Kijk
maar naar events als Pride en de
Uitmarkt. Dat is heel goed: wat
volkse gezelligheid, daar knapt de
Nederlander van op, ook al komt
de kater later."
dinsdag 12 november 2019
GO
Oehhh, wat gezellig!
Louis Bollee
Amsterdam
i
Gourmetten in 1974: toen was het al razend populair. foto's nationaal archief/ spaarnestad, hollandse hoogte
Het boek Gezellig! van Petra
Vethman is verschenen bij uitgeve
rij Ambo|Anthos
