k -ïgu&r
14 ZEELAND
Grote aantallen palingen gevangen bij stuwcomplexen
De palingstand is de afgelopen de
cennia wereldwijd hard achteruit
gegaan. Een van de oorzaken, naast
overbevissing en een dramatische
daling van het aantal glasaaltjes
(jonge palingen die terugkeren uit
de paaigronden in de Sargassozee),
is het grote aantal sluizen, stuwen
en waterkrachtcentrales in de rivie
ren. De paling is een trekvis. Vol
wassen dieren trekken uit sloten
via rivieren naar zee, steken de At
lantische Oceaan over en paaien in
de Sargassozee, voor de kust van
Noord-Amerika. De jongen zwem
men terug de oceaan over en gaan
via de rivieren het land weer in.
Tijdens die trektocht komen de
palingen steeds meer barrières te
gen. De Zeeuwse wateren zijn gro
tendeels met dammen afgesloten
en in de rivieren zijn stuwen en
sluizen, al dan niet in combinatie
ren en -verwerkers. Dupan wil
meer doen dan in het herstelpro
gramma staat. Mensen van de
stichting vangen sinds 2014 in het
kader van het proj ect Paling over de
Dijk in de trektijd op grote schaal
palingen op plekken waar zij niet of
moeilijk verder kunnen trekken. Ze
doen dat op tien locaties, waaron
der Alphen aan de Maas en Maurik
aan de Nederrijn. Op beide plekken
bevindt zich een complex van een
stuw, een sluis en een waterkracht
centrale. De sluis en de stuw zijn
moeilijk tot niet passeerbaar, in de
waterkrachtcentrale loopt de paling
kans 'geknakt' te worden door de
In het algemeen zien
wij een stabilisatie
van de paling, maar
geen toename
met waterkrachtcentrales. In 2007
is een Europees herstelprogramma
voor de paling van kracht gewor
den. Het houdt onder meer in dat er
in september, oktober en novem
ber niet op paling gevist mag wor
den, omdat dit de maanden zijn dat
de geslachtsrijpe paling naar zee
trekt. Ook worden in het kader van
het programma op grote schaal
jonge palingen uitgezet.
Paling over de Dijk
Stichting Dupan beijvert zich voor
een verbetering van de palingstand
in Nederland. De naam staat voor
Duurzame Palingsector Nederland.
Het is een samenwerking van de
palingvissers, -kwekers, -handela-
Ik denk dat de paling
bezig is met een
structureel herstel
turbines. In Maurik is een vistrap,
maar de paling, een bodemdier,
maakt daar geen gebruik van.
Sinds het project begon zijn er
nog nooit zo veel palingen gevan
gen als dit jaar. ,,In Alphen was 2015
tot nu toe het beste jaar. Toen vin
gen we in drie maanden 1640 palin
gen'', zegt Manus van der Meer,
projectleider van Paling over de
Dijk. ,,Nu zijn we nog geen twee
maanden bezig en hebben we al
1690 dieren gevangen. In Maurik is
het nog extremer. Daar wordt de
vangst uitgedrukt in kilo's. In het
beste jaar tot nu toe, 2018, haalden
we daar ruim 3500 kilo naar boven.
Nu zitten we na twee maanden al
op ruim 5000 kilo.'' De meeste ge
vangen dieren zijn volwassen, ge
slachtsrijpe vrouwtjes. Die zijn
aanmerkelijk groter dan de manne
tjes. De gevangen vrouwtjes zijn
gemiddeld een meter lang en 10
centimeter dik. Mannetjes worden
niet groter dan 60 centimeter.
Ondanks schommelingen in de
aantallen gevangen dieren ziet Van
der Meer sinds het begin van Paling
over de Dijk een toename. ,,Ik denk
dat de paling bezig is met een struc
tureel herstel in Nederland. Ik denk
dat het een trend is. Overigens kun
nen we niet tot in de eeuwigheid
doorgaan met het overzetten van
palingen. We zullen toch de blok
kades moeten opheffen, zodat de
paling uit zichzelf kan migreren.''
Martijn Schiphouwer van ken
nisorganisatie Ravon (Reptielen-,
amfibieën- en vissenonderzoek
Nederland) betwijfelt of er sprake
is van een structureel herstel. ,,Pa-
ling over de Dijk is een mooi initia
tief en als er meer palingen worden
gevangen is dat op zich hoopge
vend. De vraag is: hoe kan het dat
de aantallen toenemen? Dan spelen
er een paar dingen mee. Het trek-
seizoen van de paling begint als het
koud wordt, het gaat regenen en de
waterstanden in de rivieren hoger
worden. De afgelopen jaren waren
wat dat betreft ongunstig. Het bleef
lang warm en de waterstanden wa
ren laag. Nu zijn de omstandighe
den beter. Het heeft de afgelopen
tijd veel geregend en het water in
de rivieren staat redelijk hoog.
Daarom komt er nu een flinke pa
lingtrek op gang. Maar wat zeker zo
belangrijk is: sinds 2011 mag er op
de grote rivieren geen paling meer
worden gevangen, omdat die te ver
giftigd is voor menselijke con
sumptie. Vooral met dioxine en
zware metalen. De waterkwaliteit
in de grote rivieren is de laatste ja
ren weliswaar verbeterd, maar de
rivierbodems zijn nog ernstig ver
vuild, en het duurt jaren voor die
vervuiling weg is. De paling leeft op
de bodem. Daar leven ook alle
kleine beestjes die de paling eet.
Met die beestjes krijgt hij het gif
binnen. Dus de grotere aantallen
gevangen palingen in Alphen en
Maurik zullen ook te maken heb
ben met de verminderde visserij-
druk. In het algemeen zien wij in
Nederland een stabilisatie van de
paling, maar geen toename.''
donderdag 7 november 2019
GO
Is de paling
op de weg
terug of
toch niet?
Bij de sluizencomplexen van Al
phen en Maurik zijn dit najaar
bijzonder veel palingen gevan
gen. Ze worden niet gevangen
om op te eten, maar om ze langs
de sluizencomplexen te leiden,
zodat ze hun tocht naar de oce
aan kunnen voortzetten. Of het
grote aantal gevangen vissen
duidt op een herstel van de pa
ling, is niet duidelijk.
Menno Pols
Nijmegen/Alphen
—Martijn Schiphouwer, RAVON
—Manus van der Meer, projectleider
Paling over de Dijk
M Palingen worden in de Ne-
derrijn bij Maurik gevangen in
het kader van het project Paling
over de Dijk. foto's william hoogteij-
k. fa\v-
