11
4
BOMBARDEMENTEN BURGERSLACHTOFFERS
Voor het eerst trekt het ministerie van Defensie
het boetekleed aan voor burgerslachtoffers die zijn
gevallen bij twee Nederlandse bombardementen in Irak
Het kabinet bekijkt of ze iets kunnen terugdoen voor de
gemeenschappen.
Aanval Nederlandse F-16's op Mosul en
Ik betreur het zeer. Maar
het gaat hier wel om een
oorlogssituatie
Hawija
dinsdag 5 november 2019
Raymond Boere
Hans van Soest
Den Haag
De vorige hoogste baas van de krijgs
macht, generaal Tom Middendorp,
was nog zo trots in februari 2015. Een
half jaar nadat de eerste F-16's hun
bommen lieten vallen op de strijders
van IS in Irak, waren er inmiddels
bijna vijfhonderd missies gevlogen.
Driehonderd keer vuurden ze 'slimme
wapens' af en het mooiste van alles;
dat had nog niet geleid tot onbedoelde
nevenschade. ,,Dat zegt iets over de
enorme precisie van de wapens, die
tot op de meter nauwkeurig kunnen
raken'', zei Middendorp destijds op
een persconferentie bij het ministerie
van Defensie.
Drie maanden na deze mooie woor
den bleek oorlog toch een 'ugly busi
ness'. Want hoe slim de hedendaagse
bommen ook zijn, er kan altijd iets on
verwachts gebeuren, blijkt uit een
brief die minister Ank Bijleveld van
Defensie gisteren naar de Tweede Ka
mer stuurde. Daarin gaat ze dieper in
op een bombardement op de Iraakse
stad Hawija in de nacht van 2 op 3 juni
2015 waarbij zeventig mensen om het
leven kamen.
Meer explosieven
De Nederlanders moesten er een
fabriek uitschakelen waar IS-strijders
bommen maakten. Op voorhand werd
ingeschat dat daarbij geen burger
slachtoffers zouden vallen, omdat die
niet woonden in de directe nabijheid
van het doel. Na de aanval bleken er
veel meer explosieven te liggen dan
met inlichtingen was achterhaald. Het
IRAK
IRAN
Gesprek
Bijleveld stelt nu dat dit destijds door
haar voorganger 'niet zo geformu
leerd had moeten worden'. Het ant
woord op de Kamervragen had moe
ten zijn dat het ministerie er niets over
kon zeggen, want zolang een operatie
loopt is dat niet in het belang van de
schadegebied was daardoor veel gro
ter, wat leidde tot de tientallen doden,
onder wie veel burgers.
In dezelfde perszaal als waar Mid
dendorp vier jaar geleden de nauw
keurigheid prees van de Nederlandse
bommen, trekt minister Bijleveld nu
het boetekleed aan voor deze en nog
één missie waarbij vrijwel zeker on
schuldige burgers zijn gedood door
Nederlandse bommen.
Dat gebeurde in de nacht van 20 op
21 september in Mosul, toen een ver
ondersteld hoofdkwartier van IS werd
'uitgenomen'. Later bleek dat het om
woonhuizen ging, waarin vier men-
sen waren toen de bom viel. ,,Laat ik
helder zijn. Ik betreur het zeer dat dit
is gebeurd'', zei ze. Temeer omdat de
luchtmacht altijd probeert om bur
gerslachtoffers te voorkomen. ,,Maar
het gaat hier wel om een oorlogssitu
atie waarin dit risico nooit helemaal
kan worden uitgesloten.''
Inlichtingen
De vliegers verwijt Bijleveld niets. Die
hebben hun werk vakkundig en naar
eer en geweten gedaan, waarbij ze alle
noodzakelijke procedures hebben ge
volgd. Iets wat het Openbaar Ministe
rie vorig jaar al ook al concludeerde.
Het ging mis, omdat in beide zaken de
inlichtingen tekortschoten. Dat valt de
vliegers niet aan te rekenen.
Het is voor het eerst dat het kabinet
verantwoordelijkheid neemt voor
bombardementen die niet zijn gegaan
zoals eigenlijk had gemoeten en daar
ook meer openheid over geeft. Jaren
lang is daarvoor gepleit in de Tweede
Kamer. Pijnlijk in deze discussie is ook
dat de voorgaande minister van De
fensie, Jeanine Hennis, de Tweede Ka
mer er destijds ook nog eens verkeerd
over heeft geïnformeerd. Op 23 juni
2015 stelde zij in antwoord op Kamer
vragen dat 'voor zover op dat moment
bekend, er geen sprake was geweest
van Nederlandse betrokkenheid bij
burgerslachtoffers door luchtaanval
len in Irak'. In werkelijkheid had het
ministerie een week eerder al van de
Amerikanen gehoord dat er waar
schijnlijk wel degelijk burgers waren
omgekomen.
GO
Kabinet geeft
toe: burgers
dood door
Nederlandse
bommen
iANON
100km
SAOEDI-ARABIË
situatie sep. 2015
Mosul,
20 sep. 2015:
vier burgerdoden
na luchtaanval
Nederlandse F-16
TURKIJE
Hawija,
3 juni 2015:
ca. 70 doden na
luchtaanval
Nederlandse
F-16
Bagdad
051119 MR BRON ANP
IS rebellen regerings- Koerden omstreden ^.vliegbasis
troepen stad coalitie
—Minister Bijleveld van Defensie
