II
8 ZEELAND
ZELFZWICHTER ENIGE IN ZEELAND
Na meer dan vijftig jaar is de zelf-
zwichter, zo heet zo'n molen met
kantelbare kleppen, terug in Zee
land. „Daarmee heb je er een
unieke molen in de provincie bij",
zegt eigenaar en molenaar Martin
van der Steen. Hij kocht het oude
bedrijfsgebouw van de gemeente
Schouwen-Duiveland om 'm op te
knappen én in oude luister te her
stellen. Een foto die omstreeks
1930 van De Lelie is gemaakt,
diende daarbij als uitgangspunt.
Ooit hebben er meer van die
zelfzwichters in de provincie ge
staan. In ieder geval op de Beve-
landen en Schouwen-Duiveland.
De tussen Scharendijke en Elker-
zee gelegen molen De Lelie kreeg
rond 1900 kleppen. Bij een zware
storm in september 1944, die aan
meerdere molens schade toe
bracht, waaiden de kleppen eruit.
,,Het was een duurder en ingewik
kelder systeem dan het werken
met zeilen. Dat is waarschijnlijk
de reden geweest dat het, zeker in
die tijd, niet is hersteld", denkt
Van der Steen.
Kleurtjes
Het rood-wit-blauw dankt de mo
len aan molenaarsfamilie Dijk
man, van wie de korenmolen
vroeger was. ,,Die waren erg van
de kleurtjes. En zo'n molen was
dan wel gewoon een werktuig,
maar ze waren er denk ik toch wel
trots op." Molen De Lelie trekt
anno 2019 in ieder geval veel be
kijks. Bij het naast de molen gele
gen pannenkoekenrestaurant van
de Van der Steens kijken ze niet
eens meer op van automobilisten
en fietsers die plots op de rem
gaan staan om de molen te foto-
graferen. ,,Zo'n restauratie doe je
niet alleen voor jezelf, maar voor
het hele eiland. En dan is het ook
leuk als het wel wordt gewaar
deerd."
De meeste mensen vinden de
korenmolen met z'n rood-wit-
blauwe kleppen, het oude model
kruirad en de raampjes zoals ze
ooit waren, prachtig. ,,En er zijn er
ook die vinden het kitsch. Maar
het is wel historisch verantwoorde
kitsch. Er zit geen fantasie bij."
Wel koos hij bewust voor het te
rugbrengen van de molen in de
staat van omstreeks 1930. Daarmee
kon de molenaar het verdwenen
kleppensysteem weer terug naar
Zeeland halen. „Toeristisch gezien
voeg je dan ook wat toe." Voor zo
ver bekend verdwenen de klep
pen, van oorsprong een Engelse
uitvinding, in 1967 uit Zeeland. De
laatste Zeeuwse molen die van
zelfzwichting was voorzien was
De Haan in Brouwershaven.
Molens zijn ooit puur als werk
tuig gebouwd. ,,En zeker niet be
doeld om het landschap te stoffe
ren. Het geluk van molens is dat
mensen ze mooi vinden. Dat heeft
ervoor gezorgd dat er best wat mo
lens behouden zijn. De maalderij,
de opvolger van de molen, had dat
geluk niet. Die zijn ook veel zelda-
Sommigen vinden het
kitsch, maar het is wel
historisch
verantwoorde kitsch
mer." De kleppen maken De Lelie
nog wat specialer. En het werk van
de molenaar nét iets relaxter. ,,Het
is een stuk makkelijker geworden.
Normaal gesproken moest ik om
een uur of elf 's avonds de zeilen
nog wegtrekken. Dan sta je soms
in de kou en de regen. Nu trek ik in
één keer de kleppen open en ben
ik in drie seconden klaar."
Molen De Lelie draait bijna da
gelijks en haalt daarmee ruim 1,2
miljoen omwentelingen per jaar.
BRIEVEN
U kunt uw brief (maximaal
150 woorden) richten aan:
lezersredacteur@pzc.nl
of per post aan
Lezersredacteur PZC
Postbus 5046
4380 KA Vlissingen
08801-30210
Verkiezingen
Dat de AfD ondanks de interne
machtsstrijd in Thüringen een
enorme overwinning boekte bij
de deelstaatsverkiezingen, komt
allerminst als een verrassing (28
oktober). De toegenomen wel
vaart heeft hier namelijk geen
einde gemaakt aan de ontevre
denheid onder de bevolking. Vele
'Ossies' ergeren zich aan de arro
gantie van de 'Wessies' die in hun
ogen op hen neerkijken en dank
baarheid verwachten voor de
steun die ze hebben gekregen.
Dat veel oosterlingen als gevolg
van de eenwording van het land
en de privatisering van de econo
mie hun baan, en daarmee ook
een deel van hun identiteit heb
ben verloren, gaat aan hen echter
voorbij.
Uit recent Duits onderzoek
blijkt zelfs dat meer dan de helft
van de de oosterlingen het gevoel
heeft onder Merkel net zo weinig
vrijheid te hebben als onder de
vroegere DDR-leiders. En uit dit
reservoir van rancuneuze men
sen kan de rechts-extreme AfD
dankbaar putten.
Albert Kort,
Spanjaardstraat 8,
's-Heer Hendrikskinderen
VAR
De VAR is uitgevonden om het
voetbalspel eerlijker te maken.
We zien echter een frequent fa
len en willekeur. Een penalty te
gen als een verdediger onopzette
lijk een bal tegen de arm krijgt.
Bij hockey probeert men vaak
niet om een velddoelpunt te ma
ken maar om de bal tegen de voet
te spelen: strafcorner.
Moet het zo ver komen dat men
bij voetbal de bal tegen de arm
probeert te spelen in plaats van
een goal te maken?
Het doelpunt van Promes bij
Ajax-Chelsea (24 oktober) werd
afgekeurd wegens buitenspel. De
bal was echter al lang vertrokken
van de voet van Ziyech toen het
beeld werd stilgezet! Absoluut
geen buitenspel dus.
Mijn conclusie: afschaffen deze
verschrikkelijke VAR. Of enkel
gebruiken om doodschoppen te
beoordelen. Of het simuleren van
zware blessures te bestraffen ter
wijl er niets aan de hand is bij bij
voorbeeld Neymar en Dumfries.
Dat zou beter zijn!
F Steijaert
Buitenhovelaan 203,
Middelburg
Kolen
Biomassa is vuiler dan kolen,
meldde de krant (30 oktober).
Laat ik nou blij verrast zijn dat de
zogenaamde hoger opgeleiden nu
al doorhebben dat het spreek
woord 'Houtvuur is koudvuur'
(vrij vertaald). Het stoken van
hout levert minder energie op
dan het stoken van kolen en dat is
een waarheid als een koe.
Ons wordt wijsgemaakt dat we
met de door ons te nemen maat
regelen zuinig zijn op ons milieu.
Daarom is het een discrepantie
om elders, in Zweden en de USA
bomen te kappen en de restanten
hier te verstoken voor het opwek
ken van energie die dan weer ge
bruikt wordt door voertuigen die
gevoed worden door onveilig en
milieu-onvriendelijk gefabri
ceerde accu's.
Gelukkig las ik enige dagen gele
den dat er circa 3 miljoen is uitge
trokken voor bijlessen Neder
landse taal en rekenen voor ho
gere ambtenaren. Er is dus nog
hoop voor de toekomst.
Kees Baan
Wijdauplantsoen 29,
Middelburg
dinsdag 5 november 2019
Kijk op de site bij /video
Scharendijkse molen
heeft zijn kleppen terug
Kleppen maken De Lelie speciaal
Hij zou makkelijk op het schap
van een souvenirshop kunnen
staan. Zo perfect en kleurrijk
oogt molen De Lelie in Scharen-
dijke. De molen is niet alleen een
plaatje, hij is ook uniek. Het is de
enige molen in Zeeland met hou
ten kleppen op de wieken.
Esme Soesman
Scharendijke
Martin van der Steen bij molen De Lelie. foto dirkjan gjeltema
-Martin van der Steen, molenaar
