8 NIEUWS
Mohammed B. vermoordde vandaag exact vijftien jaar
geleden Theo van Gogh. Sinds die dag slijt hij in stilte zijn
dagen, deels achter een laptop, altijd in een extra bewaakte
gevangenis, waar hij een levenslange straf uitzit. Zijn naam
klinkt nog zelden.
TERRORIST VIJFTIEN JAAR NA DATO
Het ouderlijk huis
waarin Mohammed
opgroeide, bestaat
niet meer. Stadsver
nieuwing heeft hier
een compleet
nieuwe straat uit de
grond gestampt. Zelfs zijn huisnum
mer is verdwenen - gek genoeg zijn
hier alleen maar even nummers te
vinden. En eigenlijk is het overal
waar B. was zoals hier. In de moskee
die hij als kind bezocht wordt zijn
naam niet herkend. In de buurt waar
hij op zichzelf ging wonen, worden
deuren al dichtgesmeten voor ze een
maal open zijn.
Oud-politieman Hoessain, die B.
kent van toen hij nog op vrije voeten
was, zegt dat nergens meer over B.
wordt gesproken. Dat terwijl zijn
naam eind 2004 nog door iedereen
werd genoemd, in ongeloof en afgrij
zen. Mohammed B., dat was de jon
geman die midden op straat cineast
Theo van Gogh doodde, een brief op
zijn lichaam spieste, een gruweldaad
die zo on-Nederlands leek, maar toch
hier kon gebeuren, gewoon in Am
sterdam. Eén van de voornaamste le
den van een terroristische organisa
tie ook: de Hofstadgroep.
De leden ervan krijgen hoge straf
fen. B. de allerhoogste: levenslang.
Soms is hij weer even in het nieuws,
bijvoorbeeld door een brief die naar
buiten kwam. In 2010 laat hij aan een
moslimgroepering weten: hij heeft
geen spijt. Om vervolgens weer te
verdwijnen in de vergetelheid. Jiha-
disme lijkt te zijn bestreden, verdwe
nen ook.
Maar dan, in 2013, steekt het gedach
tegoed dat B. aanhangt ook in Neder
land weer de kop op, gevoed door de
oorlog in Syrië. Plots reizen jongeren
uit om daar te gaan vechten. En daar
is ook B. weer. Soms wordt hij open
lijk verheerlijkt, verschijnt een af
beelding van zijn gezicht op internet,
omlijst door stralen, als ware het een
aureool. Soms wordt er voor de ge
vangenis in Vught gedemonstreerd
voor zijn vrijlating. Zinnen uit de
brief die B. op het lichaam van Van
Gogh stak, weerklinken bij het over
lijdensbericht van een Nederlandse
jihadist in Syrië: 'Door kogels door
boord, in bloed gedoopt, zoals ik had
gehoopt'.
Nieuwe gezichten
Ook B. had willen sterven na zijn
aanslag. Het is anders gegaan. Terwijl
andere leden van de Hofstadgroep
worden vrijgelaten, ziet B. nieuwe
gezichten op de terreurafdeling (TA)
van de gevangenis in Vught binnen
komen. Azzedine C. bijvoorbeeld,
een Hagenaar die bekend werd om
zijn opruiende pro-IS-demonstraties
in de Schilderswijk. Ze kunnen het
met elkaar vinden. Ze schreven el
kaar al brieven voordat Azzedine in
de gevangenis belandde.
Azzedine roept op B. vooral niet te
vergeten, hem ook brieven te sturen.
Bronnen vertellen dat B. inderdaad
post ontvangt, niet alleen op de TA,
maar ook in de Extra Beveiligde In
richting (EBI), waar hij nu opnieuw
zit, na er eerder ook een groot deel
van zijn straf te hebben gesleten. Pas
over tien jaar kan B. gratie vragen.
Maar hoe doet een man dat, die het
Nederlands rechtssysteem niet er
kent en nooit van zijn gedachtegoed
is afgestapt?
De enkele bronnen die daarover
kunnen vertellen, zeggen dat hij, pre
cies zoals hij in 2010 in die brief
stelde, écht nooit heeft laten zien aan
die overtuiging te twijfelen. Het radi
caliseringsproces dat enkele jaren
voor zijn gruweldaad zijn intrede
deed, heeft zijn werk gedaan.
Dat terwijl niets er ooit op wees dat
het zover zou komen. B. deed in het
verleden een opleiding tot boekhou
der, feestte als student nog op Gran
Canaria, maar werd later woedend
toen hij hoorde dat zijn zusje een
vriend kreeg. Hij begroef zich in reli
gie, bezocht huiskamerbijeenkom
sten en raakte in de ban van de ideo
logische vader van de Hofstadgroep,
de altijd mysterieuze en nooit gegre
pen Syriër Abu Khaled. En toen
doodde hij Theo van Gogh.
De twintiger van toen is nu 41, spe
ler van een bijrol in het leven van de
anderen die de afgelopen jaren met
hem vast kwamen te zitten. Een ex-
gevangene van de TA bijvoorbeeld,
die een paar deuren verder vastzat,
noemt B. eng, maar ook verrassend.
,,Ik kreeg ruzie met anderen over het
geloof, maar Mohammed zei niet
over mij te willen oordelen.''
Een andere terreurverdachte laat
weten hoe sommige bewaarders zei
den het goed met Mohammed te
kunnen vinden, dat hij bovendien
contact had met andere gedetineer
den. „Wanneer hem werd gevraagd
hoe het met hem ging, dankte hij
zaterdag 2 november 2019
GO
Het vergeten
leven van
Mohammed
Cyril Rosman en Carla van der Wal
Filmmaker en columnist Theo van Gogh werd in 2004
door Mohammed B. op straat doodgestoken. Rechtsonder
het monument De Schreeuw, dat ter nagedachtenis aan zijn
dood werd opgericht in Amsterdam.
FOTO'S ANP, WILLEM TEN VELDHUYS/AP EN MARCO OKHUIZEN
