Avonturen van Jan Wolkers bijna halve eeuw later opnieuw
18
Het 'paradijs' van Jan Wolkers (1925-2007)
is nog altijd onbewoond. Voor de campagne
Nederland Leest wordt een bloemlezing van
Wolkers' teksten over Rottumerplaat herdrukt
in Winterbloei. Verslaggever Bob van Huët nam
een kijkje op het verlaten Waddeneiland.
erst alleen maar een don
kere streep tussen het zil
verige water en de zilve
rige lucht. Het lijkt een
luchtspiegeling die zal op
lossen als we naderen... Even later
moeten we de Harder, het schip van
het ministerie van Landbouw, verla
ten omdat de vaargeul te ondiep
wordt en overstappen in een rubber
boot met buitenboord motor. Maar
ook die kan het eiland niet bereiken
vanwege de lage waterstand. Na
enige tijd moeten we te voet verder,
door een halve meter diep water naar
het strand waden, terwijl de slik aan
je voetzolen zuigt alsof je op ontstop
pers loopt. Een taaie trage tocht met
de blik op het paradijs van vroeger'.
Zo beschreef vaderlands icoon Jan
Wolkers zijn terugkeer naar Rot
tumerplaat, op 23 juli 1991. Twintig
jaar ervoor had de schrijver, beeld
houwer en schilder dit noordelijk
ste stukje Nederland op de kaart
gezet als piemelnaakte Wadden-
Crusoe. Een week teerde hij op
garnalen, bedorven mosselen en
zeekraal, vertelde hij. Pas later
bleek dat er een koffer vol etens
waar uit de supermarkt was mee
gesmokkeld. Zijn heerlijke avon
turen deelde Wolkers met presen
tator Willem Ruis in de radiostu
dio. Van 10 tot 24 juli 1971 werden
ze uitgezonden door de omroepen
VARA en de AVRO.
Wolkers had het stokje overge
nomen van collega, Godfried Bo-
mans, die het eiland de week daar
voor toch wel wat anders had be
leefd. Zijn chronische gezond
heidsproblemen zouden zijn ver
ergerd door het primitieve kampe
ren en vooral door zijn eenzaam
heid op Rottumerplaat. Bomans
streed tegen zijn eigen fobieën en
werd gek van het onophoudelijke
meeuwengekrijs. Een paar maan
den later overleed de auteur aan
een hartaanval. Tragisch, een ge
neratie luisteraars had genoten
van de verslagen van het onwaar
schijnlijke koppel.
Bijna vijftig jaar nadat Wolkers
hier voor het eerst voet aan wal
zette, lijkt de aankomst op Rottu
merplaat een déja vu. Want daar
glinstert die zilveren zee, weer
spiegelt de zilveren lucht en
priemt een gouden baan zonlicht
door het wolkendek. Alsof God
een extra spotje op de Harder
heeft gericht. En in de laatste me
ters naar het eiland produceren de
lieslaarzen inderdaad ontstoppers-
geslurp.
Wolkers beschrijvingen van dit
eiland blijven tijdloos. Ze zijn nu
herdrukt voor Winterbloei, het
jaarlijkse cadeautje dat de Neder
landse bibliotheken deze maand
uitdelen aan bibliotheekbezoekers
tijdens de actie 'Nederland Leest'.
De bloemlezing rond het onver
mijdelijke thema 'duurzaamheid'
is samengesteld en toegelicht door
Onno Blom, de biograaf van Wol
kers.
Illustratief voor het strikte toela
tingsbeleid van Staatsbosbeheer
en Rijkswaterstaat voor Rottu
merplaat is wel dat zelfs Blom tot
2019 heeft moeten wachten om
deze voor hem bijna gewijde
grond te mogen betreden. Dat hij
nu wel een paar uur wordt toegela
ten is alleen vanwege 'Nederland
Leest'. Blom en een aantal gelukki
gen varen mee op een reguliere
wisseling van de wacht van de vo
gelwachters op Rottumerplaat.
Dus geen onnodige verstoring op
het misschien wel laatste Neder
landse paradijsje.
Het eiland is 'losgelaten in het
beheer'. Dat betekent dat mensen
ervan moeten afblijven en de be
heerder vertrouwt op de 'natuur
lijke dynamiek van het Wadden
gebied'. Ofwel de Noordzee mag
tijdens een driftige herfstbui best
vreten aan prille duinen terwijl el
ders, door verzanding en aanslib
bing, weer zand wordt afgeleverd.
Flora en fauna passen zich wel aan.
,,Zo is het ook voor de wetenschap
een heel interessant gebied'', zegt
Henk Middendorp van Rijkswa
terstaat. Dat hij Rottumerplaat op
gezette tijden mag bezoeken, be
leeft hij als bonus van zijn job.
Want zo er iets boven Groningen
gaat dan is het dit eiland. ,,De na
tuurlijke ongereptheid, de kwel
ders die in bloei staan in augus
tus.Middendorp krijgt iets van
Wolkers, de schrijver die hij op de
middelbare school moest lezen.
,,Mócht lezen!'' corrigeert hij zich
zelf.
Biograaf Blom trakteert het ge
zelschap op citaten van Wolkers
inclusief diens accent. Niet
vreemd als je een half leven hebt
gegrasduind in zo'n bijzonder le
ven. Daar - we staan voor een laag
duin - zat hij in een felgebloemde
Hemastoel. Met een blauwe hand
doek over zijn bruine dijen - 'niet
voor de kou, maar omdat het zo'n
kloterig gezicht is die kwispel
staartende lul onder aan je papier'.
Typisch Wolkers. Als je het terug
leest lijken zijn navolgers die voor
Expeditie Robinson op een eiland
werden gedumpt vooral heel braaf
en ontzettend saai.
ZATERDAG 2 NOVEMBER 2019 GO
Godfried Bomans en Jan Wo|kers op Rottumerplaat in 1971. foto aNp
Wolkers als een blote Crusoe
in 1971. FOTO ERVEN JAN WOLKERS
Terug naar
Rottumerplaat
