i
'Ga bij je ouders langs.
Daar ligt het tempo
toch iets lager. En je
bent goed zoals je bent'
L I
Advies aan minister: Voer
snel een suikertaks in
Giftige stoffen
in kinderzitjes
Neanderthaler wist al
lijm te maken
Miljarden boete
voor borstgroei
een lezing heb gegeven. Soms heb ik
er twee kort na elkaar en doe ik de
volgende dag niets. Het lullige is dat
je je fan-tas-tisch voelt, want de
mensen waren enthousiast en je
komt hieperdepiep thuis. Maar ik
weet: dat zijn niet mijn herstelhor
monen, dat zijn m'n stresshormonen
en als ik niet herstel, ga ik eraan. Het
kan jaren duren tot het ineens foute
boel is en je de drie cijfers achter op je
creditcard niet meer kunt lezen.''
,,Ja, want wat doen die stresshormo
nen? Die zorgen voor een tunnel
visie. Dus als je gedachten alle kanten
uit waaien, zijn die stresshormonen
niet meer actief.''
,,Ik sprak laatst een neuroloog die zei
dat zo weinig mensen nog goed sla
pen. We ruilen veel nachtrust in voor
Netflix, en zetten dus een kans op
herstel om in een activiteit. Laatst
vertelde iemand dat als de collega's
tijdens de lunch wandelen, hij een
dutje doet onder het bureau. Dat
wordt al snel raar gevonden. Eigenlijk
moeten we collectief het probleem
oppakken. Doe jij in je eentje een
dutje, dan ben je een sukkel. Voor je
grenzen aangeven krijg je geen ap
plaus, voor alsmaar doorgaan wel.''
,,Ja, spelen, prachtig. Dat is een vorm
van lummelen. Het kalmeert de
ademhaling, de hartslag, maakt blij.
Wat ik mis in dat rijtje is 'beter voor
je brein zorgen'. Vraag mensen met
nieuwjaar naar hun voornemens en
ze zeggen: meer bewegen en gezon
der eten. Terwijl je de godganse dag
met je brein bezig bent. Waarom
niet: ik ga beter voor mijn brein zor
gen? Doe één ding tegelijk, leg je mo
biel vaker weg, wees niet de hele dag
online, skip dat artikel een keer.''
,,Nee, dat is de ironie. De grootste
kracht van Sven Kramer is dat hij kan
rusten. Neurotransmitters als corti-
sol en adrenaline gaan bij stress op
rooftocht in je lichaam: ze zorgen dat
er energie wordt onttrokken aan je
spijsvertering, je immuunsysteem,
je voortplantingssysteem, je celher
stel en honderden andere processen.
Maar na de topprestatie moet 'de af
deling herstel' alles terugschroeven
en aanvullen. Wat doen wij: door zo
weinig te herstellen verzwakt het
stresssysteem, dus je moet steeds
meer tandjes bijzetten om dezelfde
prestatie te leveren. Dat is inefficiënt.
Als je tijd neemt voor herstel bereik
je eerder meer dan minder.''
,,Je voelt aan alles dat de huidige leef
stijl bijna niet is vol te houden.
Daarom is het zo interessant dat de
nieuwe generatie heel voorzichtig de
dingen anders doet. Je ziet pyjama
party's terugkomen, jongeren chillen
thuis. Vroeger deden de meeste men
sen fysiek werk. Als ze thuis kwamen
was het klaar, ze konden ontspannen.
Met alle breinwerk van nu hebben
we niet in de gaten dat we niet meer
stoppen. De beroepsgroepen die er
het best uitspringen zijn de hove
niers, bouwvakkers, stratenmakers.''
,,Stress heeft een imagoprobleem
en herstellen heeft een nóg groter
imagoprobleem. Het is ook saai. Oer
saai. Dat zouden we sexy moeten
maken. Kijk samen een film, lak el-
kaars nagels, doe iets wat je adem
haling en je hartslag verlaagt. Dus
geen spannende serie bingen. Ga bij
je ouders langs, dat kan je stresssys
teem kalmeren. Daar ligt het tempo
toch iets lager. Je hoeft niets, je bent
goed zoals je bent. Je komt weer met
beide benen op de grond te staan.''
Handig om te weten
Nuttig om te weten
Leuk om te weten
Wil je niet weten
h
Rïspel
rdal Y
•I**
GO ZATERDAG 26 OKTOBER 2019
De Week vóór de stress is vanaf 4 november. Tijdens het Stresstival,
op 7 november in Amsterdam, wordt de finale van het NK Stress gehouden.
Kijk ook op stresstival.nl
Is het tegenovergestelde van
stress je aandacht alle ruimte
geven?
Het lijkt er niet op dat we een punt
maken van de stressepidemie
waarin we volgens de Wereldge
zondheidsorganisatie zitten.
Zijn slapen en misschien wel spe
len net zo belangrijk als gezond
eten en bewegen?
Bereiken we minder als we meer
tijd besteden aan herstellen?
Als we stress verminderen en
vaker herstellen, kunnen we dan
onze levensstijl nog wel aan?
U zegt dat stress een imagopro
bleem heeft, maar heeft nietsdoen
geen groter imagoprobleem?
Voer een extra belasting in op levensmiddelen
met suiker, om het mensen gemakkelijker te
maken gezond te leven. En begin een cam
pagne die ervoor zorgt dat mensen hun leefstijl
aanpassen. Dat staat in een open brief aan
minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid,
ondertekend door onder meer 35 professoren,
het Trimbosinstituut, GGD's, seniorenbond
KBO-PCOB en verzekeraar Menzis.
Een amateurarcheoloog deed op de Zand-
motor, de kunstmatige zandbank voor de kust
van Den Haag, een bijzondere vondst: op een
vuurstenen voorwerp vond ze berkenpek, een
zwarte, teerachtige substantie. Het is een
prehistorische lijm, 50.000 jaar geleden
gemaakt door neanderthalers. Het was waar
schijnlijk een mesje, bedoeld voor huishoude
lijk gebruik. De pek diende als handvat.
Farmaceutisch bedrijf Johnson
Johnson moet een Amerikaanse
man 8 miljard dollar betalen (7,3
miljard euro) omdat hij borsten ont
wikkelde. Hij gebruikte het medicijn
Risperdal van het bedrijf. Dat wordt
voorgeschreven bij schizofrenie en
bipolaire stoornissen. Er lopen nog
duizenden soortgelijke rechtsza
ken tegen de farmaceut.
«ij""
llPHBR®'1'
De ANWB heeft bij een test van
twintig modellen autostoeltjes vier
modellen het predicaat 'slecht'
gegeven wegens een hoge con
centratie schadelijke stoffen in de
bekleding. In de
Uppababy
Mesa i-Size
zou de kan
kerverwek
kende
vlamvertra-
ger TCCP
zitten, in de
Hauck iPro
Baby het
omstreden stofje
nafaleen.
