Hart en bloed beschreven
Het hart en het bloed
zijn onafscheidelijk. In
twee boeken worden deze
onmisbare bestanddelen van
ons lichaam geportretteerd:
fascinerende reizen door ons
lichaam. 'Het hart is méér dan
een ingewikkelde pomp'.
22
Ooit gehoord van Janet Vaughan?
Aan deze Britse hoogleraar, ver
bonden aan Oxford, heeft ook
Nederland zijn systeem van
bloeddonatie te danken. Vaughan
zette tijdens de Tweede Wereldoorlog in Lon
den de allereerste bloedbanken op, op basis van
vrijwillige donaties. Dat maakt van haar een
heldin, ook voor Rose George. In haar biografie
Bloed schrijft de Britse journaliste en schrijf
ster: 'Ik draag haar op handen. Begin vorige
eeuw maakte de wereld kennis met de eerste
bloedtransfusies maar die waren niet erg veilig.
Ze werden ook niet op grote schaal toegepast.
Vaughan bracht daar verandering in met
bloedbanken', aldus George.
Dat werd hoog tijd want aan het begin van de
Tweede Wereldoorlog had de miljoenenstad
Londen maar een paar liter bloed in voorraad,
de hoeveelheid van één volwassene. Vaughan
realiseerde zich dat als de oorlog zou losbarsten
er veel slachtoffers zouden vallen die grote be
hoefte hebben aan bloed. De hematoloog be
zocht fabrieken voor donoren, sloeg het bloed
op en bracht het naar ziekenhuizen. Andere
artsen volgden haar voorbeeld. Groot eerbe
toon kreeg zij nooit. 75 Jaar later krijgt zij die
alsnog. Van Rose George.
Bloedzuiger
Het verhaal over Vaughan is een van de hoogte
punten in Bloed. George belicht niet alleen de
(cultuurhistorische en wetenschappelijke)
waarde en de taboes rond een van de belang
rijkste onderdelen van ons lichaam. Zij put uit
eigen ervaringen. George is zelf bloeddonor.
Maar ze schrijft ook over haar menstruatie,
haar menopausale depressies en de hormonale
behandelingen om die te bestrijden.
De Britse gaat uitgebreid op reis. Zij bezoekt
in Filton, in Zuidwest-Engeland, de grootste
bloedbank ter wereld. Daar worden per jaar
850.000 donaties verwerkt. In Wales beschrijft
zij het nut van bloedzuigers voor de mens, in
Nepal spreekt zij met vrouwen die tijdens hun
menstruatie apart moeten wonen - in deplora
bele onderkomens. In India richt zij zich op de
illegale handel in bloed. Het wordt buiten, op
de stoep van ziekenhuizen, verkocht. Bloed is
ook handel.
Rose George stelt tot slot de vraag: is er een
substituut voor bloed? Het antwoord laat zich
na vele gesprekken met onderzoekers raden:
Nee. 'Er is niets simpels aan bloed. We moeten
nog van alles leren over ons bloed', schrijft ze.
Gevecht
Ook Sandeep Jauhar put uit zijn eerder ver
schenen Het hart uit eigen ervaring en die van
zijn patiënten. Hij is cardioloog, woont en
werkt in New York. 'Wat het hart wil, is slaan.
Het hart is niet alleen de laatste vitale functie
die ermee ophoudt, het is ook de eerste die zich
ontwikkelt', aldus de Amerikaanse Indiër. 'Het
hart verricht een verbijsterende hoeveelheid
werk. Als het leven een continu gevecht is te-
ZATERDAG 26 OKTOBER 2019 GO
A
Twee artsen tijdens een vitale hartoperatie. De een houdt op een scherm de lichaamsfuncties in de gaten, de ander bedient de hart-longmachine. foto getty images
Van levensbelang
HANS VAN ZON
Een mensenhart
klopt gemiddeld 75
keer per minuut. Het
hart van een blauwe
vinvis komt tot vijf
keer, een spitsmui-
zenhart duizend keer
In een gemid
deld mensen
leven slaat het
hart van ge
boorte tot de
dood zo'n drie
miljard keer
Elk jaar
overlijden
wereldwijd
18 miljoen
mensen aan
hart- en vaat
ziekten
Iedereen heeft
gemiddeld
80 ml bloed per
kilo lichaams
gewicht. Bij een
baby gaat het
om 0,3 tot 0,4
liter, bij een
volwassene om
5 tot 6 liter
Het stelsel van
(slag)aderen
en haarvaten
is ruim 95.000
kilometer lang
13.282
bloedbanken
in 176 landen
verzamelen
jaarlijks 110 mil
joen donaties
