Honderdduizenden Amerikanen al overleden aan een overdosis pijnstillers ECONOMIE 15 Een gigantische verslaving aan zware pijnstillers kostte al honderdduizenden Amerikanen het leven. 'Grote farmaceuten houden deze verslavingsepidemie bewust in stand uit winstbejag', is de aanklacht van de verslavingszorg en familieleden van slachtoffers. Sinds 1999 zijn zeker 400.000 Amerikanen overleden door een overdosis van zogeheten opioïden. Nog altijd kosten ze elke dag zo'n 130 Amerikanen het leven. In veel gevallen raakten de slachtoffers verslaafd door het gebruik van voorgeschreven pijnstillers. Een maal afhankelijk van die middelen stapten ze over op illegaal verhan delde pillen, heroïne of het recent opgekomen, uiterst gevaarlijke fentanyl. Farmaceutische bedrijven wis ten hoe verslavend hun middelen waren, maar bleven ze agressief promoten, is het verwijt van de fa milies van de slachtoffers. Versla vingsrisico's wuifden de farmaceu ten weg of ontkenden ze ronduit. Vertegenwoordigers werden ge traind om dokters zover te krijgen zoveel mogelijk zware pijnstillers voor te schrijven - ook nadat Pur due Pharma in 2007 op de vingers was getikt voor misleidende mar keting voor het beruchte en zwaarverslavende OxyContin. Topmensen kregen een werkstraf en het bedrijf betaalde een giga- boete, maar Purdue en de concur renten bleven dokters op het hart drukken dat hun pillen belang rijke pijnbestrijders met beperkte verslavingsrisico's waren. Overspoeld Bij grote apotheken trok niemand aan de bel toen sommige regio's werden overspoeld met pijnstil lers. Tussen 2007 en 2012 werden bijvoorbeeld 780 miljoen pillen verspreid in West Virginia, een staat waar maar 1,8 miljoen men sen wonen. In het plaatsje Kermit, met 392 inwoners, kreeg één apo theek in twee jaar 9 miljoen pillen van de pijnstiller hydrocodone ge leverd, achterhaalde de lokale krant Charleston Gazette-Mail. Momenteel lopen er meer dan tweeduizend rechtszaken van sta ten, steden en gemeentes die pro- beren de farmaceutische industrie verantwoordelijk te houden voor alle gevolgen van de verslavings epidemie, zoals bedrijven ook op draaien voor milieuschade. De farmaceutische bedrijven ontkennen hun aandeel en wijzen op de verantwoordelijkheid van dokters en de overheid. Ze werk ten binnen de grenzen van toe zichthouders, stellen ze. Sommige toezichthouders handhaafden de wet niet. De Amerikaanse instan tie die geneesmiddelen beoor deelt, de FDA, had de pillen goed gekeurd, en het waren dokters die ze uiteindelijk aan patiënten voor schreven. 'Pijnstillermaffia' ,,Er werd heel veel druk uit geoefend op goedwillende dokters'', werpt Andrew Kolodny tegen. Kolodny is psychiater en professor en trad in een eerdere rechts zaak op als getuige tegen wat hij de 'pijnstillermaf fia' noemt. ,,Artsen hoorden van alle kanten dat je met de opioïden pijn hoorde te bestrijden, dat het risico op verslaving mi nimaal was, dat ze leden aan een fo bie.'' Tyler Bornstein uit Ohio was 18 toen een sportblessure aan zijn rechterelle- boog hem zo dwars zat dat hij twee keer geopereerd moest wor den. Beide keren kreeg hij na af loop zware pijnstillers mee naar huis. Voordat hij of zijn ouders er erg in hadden, was hij eraan ver slaafd. Vijfjaar later werd zijn li chaam gevonden op een braaklig gend stuk grond in Akron. Tyler was een middel gaan gebruiken dat leek op de pillen die hij van de arts had gekregen: heroïne. Hij overleed op 23-jarige leeftijd aan een overdosis. Schikking Zijn vader Travis Bornstein had het verhaal van zijn zoon deze week willen vertellen in een rechtszaal in Cleveland, waar vier farmaceutische bedrijven voor de rechter zouden verschijnen van wege hun rol in het overlijden van duizenden Amerikanen zoals Ty ler. Twee lokale overheden in de regio waar Bornstein overleed, sleepten de firma's voor de rechter vanwege alle schade die ze hebben aangericht met hun op opium ge baseerde pillen. ,,Ze wisten hoe verslavend ze waren'', zegt Tylers moeder, Shelly Bornstein. ,,Wij hadden in die tijd geen idee.'' De rechtszaak ging niet door - de counties en de bedrijven trof fen een schikking zonder dat de firma's schuld erkennen. Fabri kant Teva en medicijndistribu teurs AmerisourceBergen, Cardi nal Health en McKesson betalen in totaal zo'n 260 miljoen dollar, geld dat de gemeentes hard nodig heb ben om de verslavingscrisis te be strijden. Ze zijn van plan er onder meer hulpverleners, behandelin gen en nazorg van te betalen. Het is tenminste iets, vinden de Bornsteins. Blijvende begeleiding had het leven van hun zoon kun nen redden, denken ze. Het gebrek aan goede, langdurige nazorg voor verslaafden is zo groot dat ze zelf een behandelcentrum zijn gestart. Maar de afgeblazen getuigenis was ook belangrijk voor de Bornsteins. Vader Travis had willen spreken als vertegenwoordiger van alle Amerikaanse families die gelief den zijn verloren aan een door far maceuten gecreëerde verslavings epidemie. De details over de overredings tactieken van farmaceuten komen in Ohio niet naar buiten omdat met de schikking een rechtszaak van tafel is. Het verontrust Ko lodny. ,,Het is belangrijk voor het publiek om te weten wat er is ge beurd. Toen Amerikanen dankzij rechtszaken leerden hoe tabaksfa brikanten nicotinegehaltes mani puleerden en logen over versla ving, veranderde dat onze kijk op roken. En systemen die ons moe ten beschermen tegen bedrijven die ons schaden met hun winstbe jag hebben gefaald. Om dat pro bleem op te kunnen lossen moe ten de feiten op tafel.'' Johnson Johnson werd door de rechtbank in Oklahoma al wel veroordeeld tot een boete van 572 miljoen dollar. En Purdue Pharma schikte een reeks rechtszaken voor in totaal 10 tot 12 miljard dollar. Maar wat na een veroordeling blijft steken, is dat in veel gevallen bedrijven in een schikking minder betalen dan ze aan hun dubieuze handel hebben verdiend. De familie die rijk werd van de handel in verslavende pijnstillers door Purdue Pharma, de Sacklers, is na de miljardenschikking bij voorbeeld nog steeds schatrijk. ,,Ik zou niet willen spreken van moord, maar misschien wel van doodslag'', zegt Kolodny. ,,Als je echt iets wilt veranderen, is straf rechtelijke vervolging van top mensen nodig.'' Verschillende presidentskandi daten van de Democratische partij roepen daartoe op. ,,De Sacklers'', zei Congreslid Max Rose uit New York, ,,horen in de handboeien.'' Maar Regina LaBelle, in de vorige regering van Barack Obama ver antwoordelijk voor bestrijding van de verslavingscrisis, zet er vraagtekens bij. ,,Mijn prioriteit is te voorkomen dat dit nog eens ge beurt, en om een systeem op te zetten om mensen te behandelen. Ik wil niet dat een strafzaak daar van afleidt.'' Shelly Bornstein heeft diezelfde focus. Ze is blij dat dankzij de schikking geld beschikbaar komt voor betere verslavingsbehande lingen die haar zoon zo hard nodig had. Maar echt verheugd is ze niet. ,,Geen enkel geldbedrag kan alle verloren levens vervangen.'' zaterdag 26 oktober 2019 GO 'Farmaceuten wisten hoe verslavend de pillen waren' Karlijn van Houwelingen New York Sinds 1999 zijn er al zeker 400.000 mensen in de VS overle den door een overdosis opiaten. Y Andrew Kolodny. FOTO GETTY SM De rechtbank in Oklahoma oor deelde dat leverancier Johnson Johnson 570.000.000 dollar boete moet betalen voor het han delen in de verslavende middelen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2019 | | pagina 15