4
ANALYSE TWEE JAAR RUTTE III
De coalitiepartijen van Rutte III
begonnen in onderling wantrouwen.
Maar nu het kabinet morgen twee jaar zit, is
de sfeer positiever. Totdat volgend najaar de
verkiezingsstrijd losbrandt, lijkt er zowaar
ruimte om nieuw beleid van de grond te tillen.
Met zijn vieren
op dinsdag is
het net even
intiemer
Op de werkkamer
van Klaas Dijkhoff
ging het er laatst
nog over. Waar
staan we nu eigen
lijk met ons kabi
net? Gert-Jan Se-
gers (ChristenUnie), Pieter Heerma
(CDA) en Rob Jetten (D66) schuiven
er elke dinsdagmiddag even aan na
de stemmingen. ,,De laatste tijd komt
de vraag op tafel: wat willen we nog?''
zegt één van de fractieleiders.
Het is dé plek voor een beetje re
flectie in kleine kring. Op maandag
ochtend, bij het coalitieoverleg, zit
ten immers ook ministers. D^e bij
eenkomst, op het ministerie van
Volksgezondheid, is inhoudelijker,
zakelijker. ,,Met z'n vieren op dinsdag
is het net even intiemer", stelt een
aanwezige.
Soms gaan er vakantiefoto's rond.
Of recenter: kiekjes van de verbou
wing 'bij Klaas thuis'. Er is koffie en
er worden grappen gemaakt. De be
nen kunnen er op tafel. Ook perso
neelszaken komen aan bod: het gaat
er bijvoorbeeld over de lastposten in
de fractie: elke regeringspartij heeft
wel zo'n Kamerlid dat voortdurend
bij een minister in de kuiten bijt.
De sfeer is wel veranderd, vooral door
de wissels bij D66 en CDA. De nerdy
dossiervreter Jetten kwam in de
plaats voor de meer 'theatrale' man
van de grote lijnen Alexander Pech-
told. En de soms wat stugge Sybrand
Buma - 'die pas ontdooide als je om
zijn grapjes lachte' - werd vervangen
door 'knuffelbeer' Heerma. Wat ove
rigens niet is veranderd: de voorlie
den van D66 en CDA kunnen het
uitstekend met elkaar vinden. Wel
een verschil: Jetten en Heerma zijn
allebei ochtendmensen en beginnen
regelmatig de dag met een gezamen
lijke bak koffie als nog geen andere
sterveling zich op het Binnenhof
heeft gemeld.
Het is in dit soort onderonsjes en
tijdens de reguliere overleggen dat
steeds vaker de vraag op tafel komt:
wat willen we nog aan 'grote dingen
doen'? Vooral Dijkhoff en Jetten voe
len zich minder gevangen door het
regeerakkoord: zij zaten immers niet
zeven maanden lang aan de onder
handelingstafel tijdens de formatie.
En ook toenmalig medeonderhande
laar Heerma behoort tot het slag poli
ticus dat er niet alleen zit om een
regeerakkoord uit te voeren. En dus
komt met nog anderhalfjaar voor de
boeg die ene vraag steeds vaker op
tafel: ,,Gaan we niks doen of willen
we iets bereiken?"
Treintje
Die nieuwe dynamiek zorgde ervoor
dat het kabinet eind vorig jaar plots
de wind in de zeilen kreeg. Het veel
besproken sms'je van Unilever-baas
Paul Polman leidde er toen toe dat de
omstreden afschaffing van de divi
dendbelasting toch niet doorging. In
plaats daarvan werd in no time een
pakket lastenverlichting voor het
bedrijfsleven uitonderhandeld. En
toen begon het treintje te lopen: door
de draai van het CDA kwam er een
kinderpardon - ondenkbaar tijdens
de formatie - zonder dat dit tot een
kabinetscrisis leidde. Vervolgens
werd het langverwachte pensioenak
koord in de wacht gesleept en kwa
men de vier partijen tot afspraken
over klimaatmaatregelen waar zelfs
de linkse oppositie niet zomaar 'nee'
tegen durfde te zeggen. En passant
werd een streep gezet door de loon-
dispensatie voor arbeidsgehandicap
ten en werden scholen niet verplicht
om kinderen het Wilhelmus te leren,
al is het laatste woord daarover nog
niet gezegd.
Behalve vers bloed zit de voortgang
hem in de verstrijkende tijd. Waar bij
het aantreden het wantrouwen diep
zat en partijen vooral meeregeerden
met één oog gericht op de uitgang, is
er nu veel meer het gevoel dat dit
kabinet weleens de rit kan uitzitten.
Want iedereen is zich bewust van die
ene waarheid die men elkaar bij her
haling lachend in het gezicht smijt:
,,We kunnen het kabinet nu wel la
ten vallen, maar dan zitten we hier
na de verkiezingen met de dezelfde
vier partijen, plus twee anderen
erbij." Door de Eerste Kamerverkie
zingen eerder dit jaar is de versnippe
ring in de Staten Generaal immers
alleen maar verder toegenomen.
Opsteker
Daarbij is het behulpzaam dat par
tijen elkaar wat gunnen. Vooral D66
kon na de razendsnelle afschaffing
van het raadgevend referendum bij
de start van dit kabinet een opsteker
gebruiken. Bij de democraten leefde
relatief lang het gevoel dat de partij in
dit kabinet eigenlijk weinig te zoeken
heeft. De slechte peilingen en het ge
mor in de achterban zorgden voor
chagrijn. Inmiddels heeft de partij
met name door het kinderpardon en
het klimaatakkoord wat meer om
mee te zwaaien en neemt de steun
van D66-kiezers voor dit kabinet toe.
De tandem Heerma/Jetten leverde
afgelopen zomer een impuls voor de
woningmarkt van 2 miljard euro,
waarbij woningcorporaties minder
verhuurderheffing hoeven te betalen.
De twee fractieleiders wisten dat die
maatregel tegen het zere been van de
VVD zou zijn en dus werd er ook een
maatregel voorgesteld om scheefwo-
nen tegen te gaan, iets waarmee de
liberalen juist wél thuis konden ko
men. Ook bij het kinderpardon kreeg
de VVD in ruil gedaan dat een oude
wens in vervulling ging: de discretio-
naire bevoegdheid van de staatsse
cretaris verdwijnt en komt bij een
commissie te liggen.
Dat neemt niet weg dat het soms
wel degelijk 'van au' gaat. In vergelij
king met het vorige kabinet wordt er
vrijdag 25 oktober 2019
GO
Nieuwe dynamiek door de
Laurens Kok
Tobias den Hartog
Den Haag
—Aanwezige
De vier leden
van de 'dins
dagclub' weten
elkaar daarbui
ten ook goed
te vinden.
Vanaf linksbo
ven: Heerma
Jetten, Jetten
Dijkhoff,
Dijkhoff Se-
gers, Segers
Heerma.
FOTO'S HH, ANP
