7
Strijders
SDF verlaten
eerste stad
INVAL NOORD-SYRIË
Als iemand weet
hoe ingewikkeld de
situatie in Syrië is,
is het wel oud-Syrië-
gezant Koos van Dam.
,,De Nederlandse
politiek ziet het wel
erg zwart-wit.''
Voormalig topdiplo
maat Koos van Dam
had niet verwacht
dat de Turkse presi
dent Erdogan de
Amerikaanse vicepresident Pence
nog had willen ontvangen, nadat
Erdogan naar verluidt een brief
van president Trump verfrom
meld in de prullenbak had ge
gooid. Toch werd na onderhande
lingen tussen de VS en Turkije
opeens een staakt-het-vuren afge
kondigd. ,,Nu venten de Amerika
nen en Turken de wapenstilstand
aan beide kanten uit als een top
prestatie van de eigen president.''
Oud-Syriëgezant Van Dam be
kijkt het staak-het-vuren met een
flinke dosis argwaan. Natuurlijk,
erkent hij, het is bemoedigend en
bovenal verstandig. ,,Maar het doel
van Turkije is wel bereikt: het land
zit in Noordoost-Syrië en zal daar
niet weggaan. Dat zullen de Koer
den niet leuk vinden.'' Van Dam is
sceptisch: ,,Ik heb niet vaak gezien
dat wapenstilstanden in Syrië
werden gerespecteerd.'' Ook nu
zijn er alweer berichten over
schending van de afspraak.
In 2015 en 2016 was Van Dam
(74) namens het kabinet de speci
ale Syriëgezant. Nog altijd volgt hij
de ontwikkelingen in het land op
de voet; ook in het halfjaar dat hij
in zijn tweede huis bij Cadiz ver
blijft. Onder de olijfbomen belt,
appt en mailt hij met contacten
van toen. ,,In Turkije én Syrië.''
,,Ik was niet verrast. De Turken
hadden al lang een plan om daar
binnen te vallen om af te rekenen
met de YPG en diens politieke tak
PYD. Of de Amerikanen zich nou
zouden terugtrekken of niet. Maar
het werd met een grote militaire
operatie wel zwaarder aangezet
dan ik had verwacht.''
,,Ik geloof dat dat sterk overdreven
is. De PYD heeft de handen vol
aan Syrië. Zij hadden absoluut
geen reden om Turkije aan te val
len, omdat ze dan ook wel weten
dat ze dan een koekje van eigen
deeg krijgen. De Turkse invasie is
een vorm van een preventieve mi
litaire actie om te voorkomen dat
de PKK in het gebied van de PYD
een thuisbasis krijgt. De Koerden
zijn in hun diverse landen eigen
lijk altijd in hun eigen land geïnte
resseerd geweest: de Iraakse Koer
den in Irak, de Turkse Koerden in
Turkije. Maar nu is er een soort
transnationale solidariteit ont
staan. En ik denk dat de Turken
ook een irrealistisch beleid voeren
door de Koerdische identiteit te
onderdrukken.''
,,Heel simpel! Er zijn in Syrië altijd
wisselende allianties
geweest-voor de
'waan' van de
week of soms de
dag. De PYD
heeft in het ver
leden mili
taire steun
gekregen van het regime in Da
mascus. Dat vond Assad toen nut
tig, want er moest worden gevoch
ten tegen IS en Jabhat al-Nusra.
Dus de Koerden waren eerst
'bondgenoten' van Syrië, werden
toen bondgenoten van de Ameri
kanen en hebben nu een alliantie
met het Syrische regime.''
Daarmee gaan ze ook tegen hun
eigen belangen in, want het
brengt het ideaal van een auto
nome staat in het noordoosten
van Syrië niet dichterbij.
,,Politieke autonomie krijgen ze
niet van het Syrische regime, dat
past ook niet in de dictatuur van
Assad. Maar de Koerden willen
liever onder het Syrische bewind
dan onder het Turkse leven. Het
zou best wel eens kunnen dat ze
dan meer worden erkend. Het is
kiezen uit twee kwaden en dan
kies je de minst slechte.''
Vanuit Zuid-Spanje volgde Van
Dam deze week het Kamerdebat
over de Turkse inval in Syrië. Hij
verbaasde zich over de houding
van de Kamerleden. „Alsof er al
leen Koerden, christenen en je-
zidi's in het gebied leven. Maar er
schijnen ook nog Arabieren te wo-
De Koerden in Syrië
moeten kiezen
uit twee
kwaden
nen, maar dddr hoor je niemand
over. De Nederlandse politiek ziet
het allemaal wel erg zwart-wit.''
Hij stoorde zich in het debat aan
de inbreng van Femke Merel van
Kooten-Arissen, die stelde dat een
fragiele democratie in Noord-Sy-
rië door de Turkse inval in de
knop is gebroken. Ze sprak over
vrijheid van godsdienst en gen-
dergelijkheid en dat er 'zelfs plan
nen zijn voor natuurbehoud'. On
zin, stelt Van Dam. ,,Dat is vol
strekt niet de realiteit. De Koerdi
sche strijders van de YPG zouden
ook mensenrechtenschendingen
hebben gepleegd - etnische zuive
ringen, het verbranden van aller
lei dorpen en het aanvallen van
niet-Koerden. De Kamer doet net
alsof het allemaal goed is wat de
Koerden doen, en wat de anderen
doen is allemaal slecht. Maar het
PYG-regime, de politieke tak van
de YPG, is nogal dictatoriaal van
aard. Er zijn zo'n vijftien Koerdi
sche groepen en die zijn allemaal
tegen PYG. Ik heb die nuancering
gemist.''
Van Dam zucht. ,,Ik begrijp volle
dig dat de Turkse interventie
wordt afgekeurd. Maar bereik je
daarmee je doel? Nee. De Kamer
vraagt nu om het invoeren van
sancties. Ik vind dat een vorm van
politieke zelfbevrediging - sorry
voor het woord - en declaratoire
politiek. Er komt een verklaring
uit en de Kamerleden denken dan
dat ze heel wat hebben bereikt. Ze
hebben dan een vuist gemaakt,
een grote broek aangetrokken,
maar Erdogan zal doorgaan tot
zijn doel is bereikt.''
,,Het is ook in het belang van Tur
kije dat het regime van Assad het
hele gebied onder controle krijgt.
Er kan nu wel een staakt-het-vu-
ren zijn, maar ik denk dat het
waarschijnlijk is dat er op de lan
gere termijn een deal gesloten
gaat worden tussen Assad en Er-
dogan, waarbij Assad moet garan
deren dat de PYD daar geen kans
heeft om op te treden tegen Tur
kije. De Russen zijn daar ook mee
bezig. De Turken moeten dan wel
een enorme draai maken en ac
cepteren dat ze zich niet meer
kunnen bemoeien met het regime
dat ze acht, negen jaar lang gepro
beerd hebben ten val te brengen.
Dan is de cirkel weer een beetje
rond, maar zijn we ook weer terug
bij de situatie van vóór de oorlog -
behalve dat we een half miljoen
doden, eindeloze wapenleveran
ties en een land in puin verder
zijn.''
maandag 21 oktober 2019
GO
'Het is écht niet allemaal
goed wat de Koerden doen'
Hanneke Keultjes
Den Haag
Had u deze actie van het Turkse
leger zien aankomen?
Turkije stelt dat het zuidoosten
van het land gebukt gaat onder
aanslagen van de Koerdische af
scheidingsbeweging PKK. Is de
Turkse aanval zelfverdediging?
RAS AL-AIN De door de Koer
den gedomineerde SDF-militie
heeft gisteren de belegerde
grensstad Ras al-Ain verlaten.
,,We hebben geen strijders
meer in de stad, als onderdeel
van de gevechtspauze die is
overeengekomen", bevestigde
een woordvoerder.
Ras al-Ain, dat aan de grens
met Turkije ligt, was omsin
geld door Turkse troepen en
pro-Turkse strijders. Die trok
ken Syrië eerder deze maand
binnen en willen Syrisch-
Koerdische strijders verjagen
uit het grensgebied. Inmiddels
zijn Turkije en de Verenigde
Staten een wapenstilstand
overeengekomen die tot mor
gen moet duren.
De Turkse president Erdogan
stelt de wapens weer op te
nemen als de SDF-milities
zich morgen niet uit het ge
hele grensgebied hebben te
ruggetrokken. ,,De gevechts
pauze van 120 uur eindigt
dinsdagnacht. We zullen door
gaan hoofden van terroristen
te verpletteren als ze zich dan
niet hebben teruggetrokken'',
zei de Turkse president zater
dag ten overstaan van jui
chende partijgenoten in de
stad Kayseri.
Waarom hebben Koerden zich
gewend tot het Syrische regime,
dat ze zelf ook lang bevochten?
-Koos van
Dam
De EU-landen veroordelen de
Turkse inval en stoppen wapen
leveranties. Buitenlandminister
Stef Blok noemde dat 'een
grote stap'.
Hoe ziet u dit aflopen?
Een echtpaar vlucht op de
brommer met wat het mee kan
nemen in de buurt van Ras al
Ain in Noord-Syrië. foto afp
