WERK
Waarom winnaars
soms wél opgeven
Logistiek manager
Bouma ontwaart dertig types
18
Je brein op het werk
WAT DOET EEN...
Ieder kantoor wordt bevolkt door een aantal herkenbare
sympathieke en minder sympathieke archetypes.
Japke-d. Bouma (49), columnist bij NRC, beschrijft ze
treffend in haar Gids voor de Kantoorjungle.
Neuropsycholoog Chantal
van der Leest bekijkt onze
gedragingen op de werkvloer:
wie of wat bepaalt onze
dagelijkse beslissingen?
Je zit in de bioscoop
en de film is nog geen
half uur bezig, maar je
ergert je kapot. Het
verhaal is onzinnig en
de acteurs zijn belabberd. Wat
nu? Je kunt weggaan, maar je
hebt zojuist wel 11 euro aan
een filmticket besteed. Zonde.
Helemaal niet zonde, vond
psycholoog en denkfouten
expert Amos Tversky. Hij liet
rustig zijn vrouw achter in de
bioscoop als het verhaal hem
niet beviel. Goed, zijn geld
kreeg hij er niet mee terug,
maar hij wilde niet óók nog
zijn kostbare tijd verspillen.
We zijn namelijk bang voor
verlies, zo ontdekte Tversky,
en stoppen daarom een hoop
geld, tijd, energie en liefde in
hopeloze projecten. Ermee
ophouden zou beter zijn, maar
dan verlies je alles wat je erin
hebt gestopt. Misschien wordt
het beter als je er nog wat
meer in investeert? Sunk cost
fallacy, zo heet deze denkfout
plechtig, ofwel verzonken
kosten. Beruchte voorbeelden
zijn bodemloze geldputten
als de Joint Strike Fighter-
vliegtuigen en de Betuwelijn.
Opgeven is voor verliezers.
We laten daarom miskopen
ruimte innemen in de kast,
blijven jaren stug doorwerken
in een baan die maar niet
verbetert en proberen onze
uitgedoofde relatie brandend
te houden met nóg een kind.
Een verstandig mens zou
stoppen. Beter ten halve
gekeerd dan ten hele ge
dwaald.
Mooi gezegd, maar doen
is een tweede. Wanneer is
het tijd om een boek weg te
leggen of een serie niet af te
kijken? Onlangs zegde ik mijn
werkplek op, omdat ik er niet
graag was. Ik dacht dat een
nieuwe bureaustoel vast zou
helpen. Of wat plantjes. Van
alles sleepte ik naar mijn
werkhol, maar het werkgenot
bleef weg. Verzonken kosten,
besloot ik. Of had ik er toch
nog wat van kunnen maken?
maar met de Noord-Zuidlijn
in Amsterdam was het net zo:
jarenlang leek het een onein
dig, onaf project waar telkens
meer kosten mee gemoeid
waren. Maar nu hij af is, zijn
alle investeringen ineens geen
verzonken kosten meer. Echte
winnaars geven dus soms wel
op en soms ook niet. Maar
wat wijsheid is, blijkt vaak
pas achteraf.
erkenbaar voor vrijwel
alle werknemers die
regelmatig op kantoor
zitten: De Lul Van Sales
met zijn duikhorloge, de
Morsige Collega met zijn stinkende
adem en Het Meisje Op Wie Ieder
een Verliefd Is. Vandaag wordt de
gids, met deze en veel meer types,
opnieuw uitgegeven. Zeven jaar gele
den schreef Bouma het boek al, maar
de types zijn de afgelopen jaren nau
welijks veranderd. ,,Wel hoe we
tegen sommige aankijken'', zegt ze.
,,Neem De Ziekelijke Flirt. Jarenlang
dachten we: seksistische opmerkin
gen horen er een beetje bij op kan
toor.'' Na #MeToo kan dat echt niet
meer, zegt Bouma. ,,Collega's durven
nu vaker 'sodemieter op', te zeggen.''
Vraag is natuurlijk: als de types
niets veranderd zijn, waarom wordt
het boek dan opnieuw uitgegeven?
,,Het was niet meer verkrijgbaar'',
zegt Bouma. Het was haar eerste
boek over het kantoorleven, daarna
volgden er nog drie, waaronder Uit
rollen is het nieuwe doorpakken. ,,Ei-
genlijk is het mijn interessantste
boek. Het is een studie van het hele
kantoorleven: alles wat daar gebeurt
en welke soorten er rondlopen.''
Naast De Ziekelijke Flirt, beschreef
Bouma dertig verschillende types
zoals De Geboren Leider, De Klager,
De Diva en De Stagiair Met Wie Nie
mand Iets Kan. Daarvoor putte ze uit
ervaringen tijdens haar eerste baan
bij een softwarebedrijf, de Volkskrant
en NRC, waar Bouma inmiddels
ruim twintig jaar werkt.
Waren collega's extra op hun
hoede bij Bouma uit angst gebruikt
te worden als inspiratie voor een
vervelend kantoortype? ,,Daar was ik
in het begin bang voor, dat collega's
op wie ik de naardere types had
gebaseerd zich daarin zouden
'Zo grappig,
dan kreeg ik te
horen: hoe ken
jij Jan van ons
kantoor?'
herkennen'', zegt ze. Maar dat
gebeurde nooit. ,,Dat soort types
hebben vaak weinig zelfspot en
zelfkennis.'' Juist collega's die ze erg
waardeert, vroegen haar of de
beschrijvingen over hen gingen.
,,De onzekerheid zit bij de
verkeerde mensen.''
Werknemers van veel andere
werkvloeren herkennen de types
wel, blijkt uit reacties die Bouma
krijgt. ,,Zo grappig, dan kreeg
ik te horen: hoe ken jij
Jan van ons kantoor?"
Kantoren blijken veel
overeenkomsten te
vertonen, consta
teert ze. „Slechte
managers, de
verkeerde men
sen die de leuke
baantjes krijgen,
of je uit de naad
werken maar nie
mand die het ziet.
Daar verbazen
velen zich over."
En welk type
lijkt het meest op
Bouma? „Ik heb veel
eigenschappen van
De Controlfreak, vrees
ik. Ik kan moeilijk loslaten
en wil alles zelf doen.
Ik hoop dat ik ook iets
heb van De Diva.
En De Klager,
daar heb ik
ook iets
van,
helaas.''
donderdag 17 oktober 2019
GO
Op een iets ander niveau,
RONALD ROERADE (41) is logistiek manager
bij bloemenexporteur Anton Spaargaren.
Wat doe je precies als logistiek manager?
„Wij zorgen dat de bloemen en planten van de
veiling klaar worden gemaakt voor transport.''
Je werkt in de bloemen, is je vrouw niet
ontzettend blij met je?
,,Ik heb een heel gelukkige vrouw ja. Dat ik niet
veel thuis ben, is wat minder leuk voor haar."
In samenwerking met Nationale Vacaturebank
Wie heeft er
geen diva of
klager op de
werkvloer?
Lijkt dit je wat?
Kijk voor vaca
tures op de
site van deze
krant bij /werkt
MARJOLEIN KOOYMAN
-JAPKE-D. BOUMA
