£-3
Iedere dinsdagavond te zien op pzc.nl/magikvantafel
NIEUWS 19
INTERVIEW ALICJA GESCINSKA
De Pools-Belgische filosofe Alicja
Gescinska zat bijna in het Europees parlement.
En o, wat had ze het graag gedaan: „Denkers
moeten hun verantwoordelijkheid nemen." Al
geldt dat eigenlijk voor alle burgers, vindt ze.
Nodig 28
vrienden uit
en probeer
af te spreken
wat je
gaat doen
Brussel
De telefoon gaat. Het is
Guy Verhofstadt. Of
nee, eigenlijk zijn broer
Dirk, die meldt dat Guy
haar zo snel mogelijk
wil spreken. Als Alicja Gescinska zich
de volgende dag meldt bij de promi
nente Belgische liberaal/ex-pre
mier/Europarlementariër thuis heeft
ze haar jas nog niet uit of het ligt op
tafel: of ze mee wil doen aan de Euro
pese verkiezingen. De jonge filosofe
(38), ernstig overdonderd, mag er een
paar dagen over nadenken.
Ze besluit uiteindelijk van ja, want
ze vindt dat er veel te weinig filoso
fen, schrijvers of kunstenaars in het
Europees parlement zitten en de zij
lijn is niet de meest verheven plek
om te vertoeven. ,,Het is cruciaal om
als denker politieke verantwoorde
lijkheid op je te nemen'', vindt ze.
,,Afzijdigheid is geen optie.''
Dat was eerder. Het is nu oktober
en we weten dat het niet is gelukt. De
Vlaamse liberalen kregen bij de ver
kiezingen in mei maar twee zetels,
dus Gescinska viel met haar derde
plek op de lijst net buiten de boot.
Maar ze is wel een ervaring en tal van
nieuwe inzichten rijker. Over zich
zelf, over de politiek, de maatschappij
en de stemmer, de kiezer, de burger.
Ze schreef er een boek over: Intussen
komen mensen om.
Eerst maar eens de campagne, het
flyeren, het werven; zoiets had ze
nog nooit gedaan. En het was geen
onverdeeld genoegen. Vooral het cy
nisme trof haar onaangenaam. ,,Wat
doet het ertoe?'' kreeg ze te horen.
,,Het maakt toch niks uit! Je kunt als
individuele politicus niks verande
ren, het is de partij die alles bepaalt.''
Sommige mensen, zelfs enthousiaste
lezers van haar boeken, vonden haar
ineens 'vuil en besmeurd'. ,,Je wordt
niet altijd even vrolijk van de interac
tie met je medemens.''
Gemakzucht
De kritiek raakt haar, omdat ze ervan
overtuigd is dat je als burger en als
politicus wel degelijk een verschil
kunt maken. ,,Er is geen enkele reden
om weg te draaien'', zegt ze. ,,Het is
een leugen die je jezelf vertelt. Het is
gemakzucht, dat is altijd zo geweest.
Jezelf niet verantwoordelijk voelen is
gemakzucht. Het is makkelijk om
naar anderen te kijken.''
Haar punt is: zie jezelf niet als een
speelbal. Klaag niet dat Europa zo ver
weg is. ,,Je staat er middenin!'' Of dat
het allemaal zo ingewikkeld is, lang
duurt en niet transparant is. ,,Nodig
maar eens 28 vrienden uit en probeer
af te spreken wat je vanavond gaat
doen. Veel succes. Quantumfysica is
ook ingewikkeld. Maar niemand zegt
dat we dat niet moeten doen. En stel
trouwens dat alles binnen een week
geregeld was. Dat zou pas gevaarlijk
zijn. Natuurlijk kunnen sommige
dingen sneller, maar die ingewik
keldheid is een deugd. Het betekent
dat we rekening houden met elkaar.''
En natuurlijk doet het ertoe of je
stemt! ,,Het gewicht van jouw stem is
net zo groot als dat van iemand an
ders, hoe belangrijk diegene ook is.
Op wie je vervolgens stemt, is een
complexe afweging, elke keer weer.
Er zijn mensen die bijvoorbeeld zeg
gen dat ze onvoorwaardelijk socialist
of liberaal zijn. Dat is akelig. Ik vind
zwevende kiezers juist goed. Die
denken elke keer opnieuw na. En een
beetje nadenken over je stem is echt
niet te veel gevraagd. Die ene stem,
die ligt op jouw schouders, wees je
daarvan bewust. Die is niet alleen be
langrijk voor jezelf, maar ook voor
anderen. Want we zijn de ander wel
iets verschuldigd. Dat vergeten we
vaak. We zijn geworden zoals we nu
zijn door andere mensen.''
Als je je eenmaal bewust bent van
je kracht als kiezer, redeneert Ge
scinska, waarom zou je dan ook de
volgende stap niet zetten? Dat geldt
voor iedereen, dus ook voor een filo
soof. Ze had er zich enorm op ver
heugd haar rol te spelen in het Euro
pees Parlement. „Ik was vol ener
gie, ik had de wil, en ik ben er
van overtuigd dat ik ook heel
goed was geweest. Er zijn dos
siers die echt een filosoof nodig
hebben: kunstmatige intelli
gentie, bijvoorbeeld. Dat gaat
over onze vrijheden. Waar gaat
het naartoe met die vrijheden?
Sommige zaken moeten voort
durend geïnterpreteerd wor
den. Dat is wat filosofen doen."
Ook op de debatten had ze zich
verheugd. Face to face iets tegen
iemand zeggen, elkaar ter verant
woording roepen, vragen stellen.
„Gaan we wel akkoord met de logica
van de brexit bijvoorbeeld?"
Teleurgesteld
En nu? Nu is ze toch teleurgesteld,
maar ook weer niet te. ,,Ik hoop dat
we allemaal een beetje teleurgesteld
zijn. Er zit weinig nieuw bloed in het
Europarlement. En het is nooit een
goede zaak als de uitersten winnen.''
In de maanden na de verkiezingen
schreef ze haar boek, voor de mensen
die haar stap niet begrepen (en dat
waren er nogal wat). Ze gaat door
met schrijven, ook over politiek. Het
is zoals de titel van haar boek, naar
een gedicht van Nobelprijswinnares
Wislawa Szymborska: intussen ko
men mensen om. Je kunt dus niet
niks doen, vindt ze.
vrijdag 11 oktober 2019
PC
'Niets doen
is gewoon
gemakzucht'
Mark van Assen
- Alicja Gescinska,
filosofe
Alicja Gescinska (Warschau, 1981) is
filosofe, schrijfster en tv-maakster.
Ze schreef onder meer De verovering
van de vrijheid en Een soort van
liefde. In 2020 schrijft ze het essay
voor De Maand van de Filosofie.
Haar boek Intussen komen mensen
om is eergisteren verschenen.
E
