Marjan Berk
NIEUWS 17
Nieuw proces om geëxecuteerde Nigerianen
We hebben
samen een
geheime
strijdkreet:
Op naar
Carré!
We zijn twee da
gen op tournee.
Met z'n tweeën,
Jelke Smit en
mijn persoon.
Jelke is ons orkest, ze speelt
prachtig piano, zingt en begeleidt
zichzelf ook op gitaar.
Eerst naar Naarden, waar we
zondagmiddag ons programma
Geniet ervan! ten gehore brengen
in het mooie kleine theater The
Mess. Liesbeth rijdt ons in haar
betrouwbare Mini. Zij is ons
sterke vangnet, niet alleen is ze
een goeie chauffeur maar ook
doet ze gedurende en vóór onze
voorstelling alles wat niemand
anders doet. Ze zorgt voor wat we
nodig hebben, vooral verse kan
nen koud water om gedurende
het werk de kikkers in de keel, de
schorre kraak en de opkomende
hoestbui tijdig weg te spoelen.
Ze vult glazen, die ze vervolgens
op strategische plekken neerzet,
zodat de voorstelling nooit dróóg
loopt. Collega Jelke is ook de ge
luidsvrouw. ,,Mag de zaal open?''
Ja, de zaal mag open! Het schip
van deze voorstelling gaat
scheep. We varen. We zijn in
vorm. We doen ons werk. Tot het
meezingen van de zaal aan het
eind, het applaus klinkt vrolijk.
We zijn klaar
„Karsten!" roept Jelke onze
technicus op het balkon toe.
„Klinkt leuk, maar ik heet René!"
antwoordt onze steunpilaar van
boven terug. Onverstoorbaar
praat Jelke verder, nu tegen René:
,,Marjan begint aan de piano, in
het donker!''
naar Enschede, naar Concordia.
Cornald Maas noemde dit een
van de mooiste kleine theaters
van ons land, een zogenoemde
'bonbonnière'. Ook hier komt
een aardige mevrouw ons koffie
brengen en vegetarische brood
jes. Jawel, het roer moet om, we
zijn bezig te veranderen van
carnivoren in wortelknagers en
werkelijk iedereen doet mee. Ook
in Enschede!
,,Als jullie klaar zijn, doe ik de
deur open'', klinkt het. Het is zo
ver, de deur zwaait open, het pu
bliek komt binnen. Het licht gaat
aan. Ik pingel op de piano, Jelke
komt naast me zitten, we begin
nen.
Volgend week zondag gaan we
naar Weesp. Nog één voorstel
ling, de laatste van dit seizoen. En
dan op naar het volgende jaar.
We hebben al een naam voor het
nieuwe programma: Op naar de
toekomst! Maar Jelke en ik hebben
ook een geheime strijdkreet, die
we elkaar iedere keer toeroepen:
,,Op naar Carré!''
,,Jullie hebben wel lef'', zegt
René.
Ja. Lef. Dat hebben we.
De mannen verklaarden in Den
Haag onder ede dat zij door Shell
zijn betaald om valse verklaringen
af te leggen in het proces dat leidde
tot de executie van de zogenaamde
Ogoni Negen.
De negen geëxecuteerde Nigeri-
anen, die in Ken Saro-Wiwa hun
belangrijkste vertegenwoordiger
hadden, werden verantwoordelijk
gehouden voor de dood van vier
leiders van het Ogonivolk. Interna
tionaal wordt het proces tegen de
negen in de jaren 90 al betiteld als
een schijnproces. Met het horen
van getuigen willen vier Nigeri-
aanse weduwen aantonen dat Shell
hier een actieve, kwalijke rol bij
speelde.
Eerder werd in de Verenigde Sta
ten al een poging gedaan om de
energiegigant voor de rechter te sle
pen, maar de rechter daar achtte
zich niet bevoegd tot een oordeel.
De Haagse rechter voelt zich wel
gerechtigd een oordeel te vellen,
bleek uit een tussenvonnis in mei.
Oliewinning
Saro-Wiwa, bij leven een bekende
romanschrijver en zakenman in het
Afrikaanse land, ageerde met zijn
medestrijders van de MOSOP tegen
de effecten van de oliewinning in
Ogoniland, in het zuiden van Nige
ria. Daar stonden grote financiële
belangen op het spel. Jaarlijks
kwam er voor miljarden aan olie uit
de grond. Door de protesten lag de
oliewinning echter stil. ,,Shell en
het Nigeriaanse regime hadden er
beide belang bij als die protesten
zouden stoppen'', zei een woord
voerder van Amnesty International
eerder tegen deze krant.
DSSrom, stellen critici, werd de
dood van de vier Ogoni-leiders in
mei 1994 in de schoenen gescho
ven van Saro-Wiwa en de zijnen.
Dat zou zijn gebeurd middels valse
verklaringen. Drie getuigen vertel
den gisteren hoe die verklaringen
tot stand kwamen. Twee deden dat
onder strikte voorwaarden. Ieder
een die gisteren in de Haagse
rechtszaal aanwezig was, kreeg een
geheimhoudingsplicht opgelegd.
Hun namen, en de namen die zij
noemden, mogen niet verspreid
worden. De Nigerianen zijn doods
bang dat ze repercussies ondervin
den als hun rol in het proces uit
lekt.
De derde getuige is de 54-jarige
Naayone Nkpah. Hij vertelt dat hij
in 1994 eerst een algemene verkla
ring aflegde over de onlusten waar
bij de vier leiders van de Ogoni om
het leven kwamen. Daarna werd hij
echter gedwongen om die verkla
ring aan te passen: hij moest Saro-
Wiwa en consorten beschuldigen
van betrokkenheid. ,,In die tijd liep
je gevaar als je niet deed wat je
moest doen, dus heb ik getekend'',
zei hij gisteren tegen de rechter. ,,Ik
was bang. Maar het was niet de
waarheid.''
In ruil kreeg hij een bedrag van
30.000 Nigeriaanse naira en een
baan bij de lokale overheid. Ook
kreeg hij een training, om te leren
hoe hij tijdens het proces tegen
Saro-Wiwa en zijn medeverdach
ten moest getuigen. Later kreeg hij
nog meer geldbedragen, via verte
genwoordigers van de lokale over
heid, maar het geld zou afkomstig
zijn van Shell. ,,De MOSON moet
worden tegengehouden, zij zorgen
dat Shell niet aan het werk kan,
werd mij verteld.''
Koffer met geld
Op twee momenten was ook een
vertegenwoordiger van het Brits
Nederlandse bedrijf aanwezig bij
de geldtransacties, stelt Nkpah. Een
keer zou een advocaat van de firma
zelfs een koffer met geld hebben
meegebracht. Namen van eventu
eel betrokken Shell-mensen kon
den de getuigen niet noemen.
Vandaag komt in Den Haag nog
een getuige aan het woord. Advo
caat Ledum Mitee vertelt welke rol
de gemanipuleerde getuigenissen
speelden in het proces tegen de
Ogoni Negen.
Shell herhaalde gisteren in een
statement dat er 'geen gronden' zijn
voor de aantijgingen.
woensdag 9 oktober 2019
GO
Tournee
De volgende ochtend gaan we
Getuigen: Shell
betaalde voor
valse verklaringen
Drie Nigeriaanse mannen be
schuldigen energiereus Shell
van betrokkenheid bij de execu
tie van negen landgenoten in
1995. Dat deden ze gisteren bij
de rechter in Den Haag.
Sander van Mersbergen
Den Haag
Ogonileider Ken Saro-Wiwa
werd geëxecuteerd.
De oliewinning in Nigeria is een miljardenbusiness, het Ogonivolk zit met de vervuiling. foto afp
