Kabinet: superstreng met medische gegevens
12 NIEUWS
woensdag 9 oktober 2019
Toen in 2016 bij de Sloterplas een dode baby
werd gevonden, leek de moeder niet te vinden.
Het lukte toch. Politieman Ton Uiterwijk en officier van
justitie Sylvia Sondermeijer vertellen hoe. De rechter
doet vandaag uitspraak. Hanneioes Pen
Het is 8 juni 2016, kwart over zes in
de avond. Een wandelaar met
hond vindt een oranje sporttas aan
de oever van de Sloterplas. Ze
denkt het hoofdje van een baby te
zien en belt meteen de politie. Het
pasgeboren jongetje is overleden.
Ton Uiterwijk, onderzoeksleider
van het Team Grootschalige Op
sporing, dat zich bezighoudt met
zware misdrijven als liquidaties,
maar ook met zaken die veel maat
schappelijke onrust met zich mee
brengen, wordt op de zaak gezet.
Dat het geen gemakkelijk onder
zoek zou worden, werd al snel dui
delijk.
Uiterwijk: ,,De zaken waarbij
babylijkjes ergens buiten worden
gevonden, worden bijna nooit op
gelost. De moeder is meestal on
vindbaar. Dat bepaalde meteen
voor ons de strategie. We hebben
daarom direct veel informatie naar
buiten gebracht. Het rompertje,
de sjaals en de sporttas waarin het
baby'tje lag, werden in de media
getoond. Wij moesten de moeder
van dit jongetje vinden.''
Uiterwijk: ,,Het was ontzettend
ingewikkeld. Uit het eerste sectie-
verslag van het lichaampje bleek
dat niet kon worden vastgesteld of
het jongetje, dat 1700 gram woog,
had geleefd. Ook niet wanneer het
was overleden en geboren, of op
welk moment het was achtergela
ten. We moesten in een tijdvak
van enkele weken gaan zoeken.''
Officier van justitie Sylvia Son-
dermeijer: ,,We wisten niet wat er
gebeurd was. Was het een vrouw
in nood? Moest zij direct geholpen
worden? Was zij slachtoffer van
een zedendelict?''
Uiterwijk: ,,Je schrijft alle scena
rio's op. Is het kindje weggelegd
door de moeder, of door een an
der? Is dit kindje dood of levend
geboren? Is de vrouw slachtoffer
van mensenhandel? We houden
overal rekening mee. Allerlei sce
nario's kap je weg, zodat je één
scenario overhoudt. Maar het ging
allemaal niet zo vlug.''
Uiterwijk: ,,De tips gingen bij-
voorbeeld over vrouwen die zwan
ger waren, maar van wie nog nooit
een baby'tje was gezien. Ze kwa
men uit medische hoek, van fami
lieleden of kennissen van deze
zwangere vrouwen. We zijn ze al
lemaal nagelopen en hebben ook
vaak dna afgenomen. Maar er
kwam niets uit.''
Voor dit onderzoek zijn neona
tologen, gespecialiseerd in vroeg
geboorte, ingeschakeld. Zij vertel
den over het verschijnsel neonati-
cide: vrouwen die uit angst ont
kennen dat ze zwanger zijn en het
kind doden. Volgens hen heeft de
vindplaats van de baby zeer waar
schijnlijk een relatie met de moe
der of de vader van het kind. Het
politieteam heeft daarom grondig
de omgeving van de Sloterplas on
derzocht. Alle verloskundigen in
die buurt zijn benaderd. Verder
zijn ook alle mensen nagetrokken
die rond die tijd een rompertje bij
Primark hadden gekocht.
Uiterwijk: ,,De gegevens van
De afgelopen tijd zijn de uiterst ge
voelige medische gegevens van
honderdduizenden Nederlanders
in stilte verhuisd naar de cloud van
Google. Ziekenhuizen zijn daarvan
op de hoogte, maar patiënten niet.
Databedrijf MRDM verwerkt deze
gegevens voor ziekenhuizen en
stelde vanwege de veiligheid en ca
paciteit Google te hebben gekozen.
Kenners en Kamerleden reageer
den bezorgd, zij vrezen dat hackers
of de Amerikaanse opsporings
diensten ze alsnog kunnen be
machtigen. Ook zou Google de data
zelf kunnen ontsleutelen.
Het kabinet reageerde ook verrast
op de onthulling, minister Bruno
Bruins (Medische Zorg, VVD) gaf
meteen opdracht tot een onafhan
kelijk onderzoek naar de wenselijk
heid van cloudopslag door Google
en andere techbedrijven. Gisteren
stuurde hij de uitkomsten naar de
Tweede Kamer. In een lijvig rapport
concludeert het adviesbureau
ICTRecht dat medische gegevens in
principe wel bij Google en andere
buitenlandse techbedrijven mogen
worden opgeslagen, maar alleen
onder stringente voorwaarden. Zo
moeten de data altijd op Neder
landse- of EU-bodem blijven, zodat
de privacywet AVG geldt. Ook
moeten de gegevens versleuteld
worden vóórdat ze naar de cloud
We moeten data
beschermen tegen
onrechtmatig gebruik
gaan. Deze regels zijn nodig, omdat
grote bedrijven als Google vaak on
der de wetten en regels van meer
dere landen opereren en dus voor
dilemma's kunnen komen te staan
als autoriteiten informatie vra
gen: ,,Dan is er de keuze om óf de
AVG na te leven óf de wetgeving
die verplicht tot het verstrekken
van data aan autoriteiten.''
Ook moeten de aanbieders van
dataopslag rekening houden met
het Nederlandse verschonings
recht: zorgverleners kunnen niet
gedwongen worden medische data
te verstrekken aan derden, dat mag
alleen met toestemming van de pa
tiënt. Dit recht moet worden vast
gelegd in de overeenkomsten, vin
den de onderzoekers. Ook zou mi-
nister Bruins daarover afspraken
moeten maken met andere landen,
zodat zij 'het recht van de Neder
landse patiënt respecteren'.
Bruins schrijft dat het kabinet
alle aanbevelingen overneemt. ,,Zo
worden de data beschermd tegen
onrechtmatig gebruik en kan nale
ving van de AVG effectief worden
afgedwongen. Ik zal de zorginstel
lingen hierop wijzen.''
Hoewel het rapport cloudopslag
in principe goedkeurt, zien de on
derzoekers wel een belangrijk ri
sico: de bescherming van gegevens
door het strenge akkoord Privacy
Shield tussen de EU en de VS is on
zeker, omdat de rechter zich daar
momenteel over buigt. Dat kan her
ziening noodzakelijk maken.
GO
Hoe verliep het onderzoek?
Toch kwamen binnen enkele da
gen meer dan 125 tips binnen.
Als het
baby'tje op
8 juni 2016
wordt gevon
den, begint de
politie meteen
een intensief
onderzoek.
FOTO MAARTEN
BRANTE
De medische gegevens van
Nederlandse ziekenhuisbezoe
kers mogen alleen onder zeer
strenge voorwaarden door Ame
rikaanse techbedrijven worden
opgeslagen. Dat adviseert het
kabinet na onderzoek naar de
massale opslag van patiëntge
gevens bij Google, eerder dit
jaar onthuld door deze krant.
David Bremmer
Niels Klaassen
Rotterdam
- Bruno Bruins, minister
