EUWS 11
Bij een humanitaire ramp
moeten hulpverleners niet
alleen water en dekens
brengen, maar ook
psychische hulp. Minister
Sigrid Kaag zag bij haar
vader het belang van
geestelijke gezondheidszorg.
INTERVIEW SIGRID KAAG
l op jonge leeftijd
merkte Sigrid
Kaag hoe men zich
op basis van de
buitenkant kan
vergissen in de
binnenkant van de
mens. Ze groeide op met een vader
die zwaar depressief was; zelfs
werd opgenomen. Maar daar werd
nauwelijks over gesproken. ,,Het
was begin zeventiger jaren... Dat
deed niemand in die tijd. Ik heb
ook gezien hoe mijn vader nooit
ergens terecht kon met zijn ver
haal. Ik denk dat prins Claus een
belangrijke rol heeft gespeeld in
het bespreekbaar maken van de
pressie en om de schaamte die
mensen ervoeren weg te nemen."
De minister voor Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamen
werking organiseert maandag en
dinsdag in Amsterdam een inter
nationale conferentie over het be
lang van psychische hulp in crisis
situaties met ervaringsdeskundi
gen, artsen en hulporganisaties.
Ook koningin Maxima maakt haar
opwachting.
Aandacht is nodig, zegt Kaag.
Psychosociale hulp behoort nu
niet tot het basispakket van eerste
hulp. ,,Als er een crisis uitbreekt -
of voortduurt, wat helaas het geval
is bij de meeste humanitaire crises
- kijken we naar voedsel, water en
een vorm van een dak boven je
hoofd. Maar het merendeel van de
mensen heeft zoveel moeten mee
maken, vaak aangedaan door an
deren. Voor dat psychosociale ele
ment is nooit veel aandacht ge
weest."
,,Nogal wiedes ja en toch al die ja
ren vergeten! En weet je hoe dat
komt? Als de omvang van een cri
sis groot is, zijn we allemaal allang
blij dat we ^ets kunnen doen."
Ze glimlacht. ,,Je zou kunnen zeg
gen dat ik er van huis uit in geïnte
resseerd ben."
,,Pff. Dat is moeilijk te beoordelen.
Dat denk ik wel. Voor toen."
,,Dat weet ik niet, eerlijk gezegd. Ik
heb wel meer dingen meegemaakt
in mijn leven en ik heb van jongs
af aan leren aanvaarden dat som
mige mensen veel overkomt en
andere mensen minder. Mijn
moeder zei altijd: de sterkste
schouders dragen de zwaarste las
ten. Zo ben ik opgevoed. Dat zie je
bij mensen in écht crisissituaties
ook: ze moeten maar."
Ook in haar vorige functie, als top
diplomaat bij de Verenigde Naties,
zag Kaag het vaak genoeg. Mensen
die totaal verloren in een tentje in
de modder zaten. Lethargisch, af
gestompt. ,,De één heeft zijn been
moeten laten afzetten, maar heeft
niets tegen de pijn. De ander weet
Psychosociale hulp
is belangrijk, net zo
belangrijk als voedsel
en water
niet wat er met haar kinderen is
gebeurd. Ik vind het verschrikke
lijk om mensen zo verloren en
hulpeloos te zien. Dan moet je wel
een mirakels persoon zijn om niet
gedeprimeerd te raken. Al onze
mooie hulppakketten zijn één in
grediënt, maar je redt het niet
zonder psychische hulp. Dan
helpen de simpele dingen: iemand
weer structuur geven, iemand
zich helpen uiten. Hoe gaat dat ge
zegde ook alweer? Gedeeld ver
driet
,,Gedeelde smart is halve smart",
vult haar woordvoerder aan.
Kaag heeft het onderwerp van
haar ouderlijk huis, via de VN
'meegenomen naar deze baan'.
,,Een aantal van mijn eigen top
ambtenaren wist niet of ze het wel
een goed idee vonden. Ze zeiden:
we doen water, we doen land
bouw, we doen onderwijs. Moet
dat nou?"
Ja, antwoordt Kaag zelf. ,,Niet al
leen uit het oogpunt van morali
teit en medemenselijkheid, maar
ook als het gaat om wederopbouw
en de terugkeer van vluchtelingen.
We moeten mensen in staat stel
len hun leed een beetje te verwer
ken."
Ze noemt Rwanda als voorbeeld.
De verschrikkelijke burgeroorlog,
de genocide. ,,Er waren slechts op
kleine schaal projecten voor gees
telijke gezondheidszorg. En nu
lees je dat mensen het pad van na
tionale verzoening niet hebben
kunnen aflopen omdat er geen
structurele psychosociale hulp
was."
,,Ja precies. Dat is ook begrijpelijk.
Maar als je de hulp wel goed plant,
zit er ook een preventie-element
in. Een slachtoffer kan ook dader
worden, als het zelf alleen maar
verschrikkingen heeft meege
maakt. Anders sturen we iemand
die zich innerlijk ziek voelt op pad,
terwijl dat uiterlijk niet te zien is.
Als je een gebroken been hebt, is
er veel meer medelijden, vraagt ie
dereen 'hoe is het nou met je?'. Het
mentale aspect is lastiger - zelfs in
onze open samenleving."
Ze wijst erop dat uit onderzoek
blijkt dat één op de vier mensen te
maken krijgt met een vorm van
depressie. In oorlogsgebieden is
dat twee keer zoveel - en dat is dan
nog een voorzichtige schatting.
,,We kijken ook naar een fonds dat
een snel reactieteam moet kunnen
uitsturen. Maar dat gaat dan vooral
om het helpen met de organisatie
van de hulp. Dat is aan de gemeen
schap zelf. De taal en cultuur zijn
belangrijk, bekend zijn, vertrouwd
zijn. Dat doe je niet als invliegende
arts. Zeker niet als het gaat om
praten over je leed."
,,Deze conferentie gaat vooral om
bewustwording. Over het geld
moeten we het daarna hebben.
Want dat is niet het grootste deel
van het verhaal. Van een hulporga
nisatie wordt verwacht dat ze
voedsel, water en onderdak aan
bieden. Dat is hun standaardpak
ket. Daar komt nu psychosociale
hulp bij. Zoals ik bij de CZ zit en
die verzekering bepaalde zaken
dekt."
,,Het gaat bij psychosociale hulp
niet zozeer om geld, maar ook om
kennis, lokale organisatie en trai
ning."
,,Niet alles hangt van Nederland af.
Wij geven al geld aan deze the
ma's. Hulporganisaties moeten
nu schuiven in hun eigen budget
ten. Ook andere landen, de Golf
staten bijvoorbeeld, kunnen heel
veel financiële middelen te berde
brengen."
,,Psychosociale hulp is geen pana
cee die voor alles crises en alle
trauma's werkt. Verre van. Het is
een bescheiden, maar belangrijke
bijdrage. Net zo belangrijk als
voedsel en water."
zaterdag 5 oktober 2019
GO
'Help leed te verwerken'
Hanneke Keultjes
Den Haag
A
Hulporganisaties zullen zeggen
dat het nogal wiedes is dat men
sen een psychische klap hebben
gekregen en dat daar aandacht
voor moet zijn.
Eén van uw ambtenaren zei: dit
onderwerp komt recht uit het
hart van de minister. Waarom?
Minister
Sigrid Kaag van
Ontwikkelings
samenwerking:
,,Het gaat bij
psychosociale
hulp niet zozeer
om geld, maar
ook om kennis,
lokale organisa
tie en training.''
FOTO PIM RAS
Had u het idee dat uw vader
destijds de juiste zorg kreeg?
Was er ook oog voor het gezin?
,,Nee, nee."
Had u het fijn gevonden als
iemand destijds ook eens met
u had gepraat over wat het voor
u als kind betekende?
- Minister Sigrid Kaag
Ze waren allang blij dat de ene
bevolkingsgroep de andere niet
meer afslachtte.
Is het de bedoelding dat u mo
biele teams van psychiaters
gaat sturen?
Hulporganisaties zeggen vast:
kom maar door met het geld.
Maar als CZ het pakket moet
uitbreiden, hoort u: mevrouw
Kaag, uw premie gaat wel om
hoog.
Zonder geld blijft dat toch een
lege huls?
In hoeverre denkt u het leed te
kunnen verzachten?
