'Zeker acht Nederlanders
vochten mee in Oekraïne'
Boyan Slats plasticvanger
vist met succes in oceaan
II
5
dat veel te veel bomen worden gekapt
"5
Het Planbureau voor de Leefom
geving (PBL) nuanceert de harde
conclusies van de wetenschap
pers en de commissie-Remkes.
,,Om subsidie te krijgen, moeten
de elektriciteitsproducenten aan
tonen dat alle gebruikte biomassa
voldoet aan strenge eisen. Daar
voor hebben ze certificaten nodig
van leveranciers", zegt biomassa-
deskundige Bart Strengers.
Zo wordt volgens hem voorko
men dat oerbossen worden ge
kapt om in onze energiecentrales
te verdwijnen. ,,Het gaat om bos
bouw; boseigenaren zijn er ook
niet bij gebaat om alles in één
keer te kappen.'' In de praktijk
belanden vooral takken en rest-
hout als pellets in de centrales,
zegt Strengers. „Boomstammen
leveren veel meer op als zaag-
hout, voor planken. Nederland
stelt strenge eisen aan biomassa.''
Het internationaal gerenommeerde
Amerikaanse onderzoeksbureau
The Soufan Center meldt de ont
wikkelingen over de wereldwijde
opkomst van gewelddadig rechts
extremisme in een nieuw rapport.
,,White supremacists (witte racisten,
red.) zijn wereldwijde netwerken
aan het vormen, net zoals de jiha-
disten deden voor de aanslagen van
11 september in Amerika'', schrij
ven de onderzoekers.
Het Soufan Center becijfert dat
de afgelopen vijf jaar ruim 17.000
buitenlanders zijn gaan vechten in
de Oekraïense burgeroorlog. Het
overgrote deel daarvan (15.000)
komt uit Rusland, maar de ruim
2000 andere strijders komen uit
meer dan 50 landen. Onder hen zijn
zo'n 165 Duitsers, 65 Fransen en 35
Amerikanen.
Acht strijders zouden uit Neder
land komen. Dat concluderen de
onderzoekers op basis van inter
views ter plekke, propagandavi-
deo's en sociale media. Drie Neder
landers zouden hebben gevochten
aan de kant van rechts-extremisti-
sche Oekraïense milities en vijf Ne
derlanders juist aan de andere kant:
bij de pro-Russische separatisten.
Het Soufan Center vindt die ont
wikkeling zorgelijk, omdat de mili
tanten gevechtservaring opdoen,
een internationaal netwerk opbou
wen en tactieken, technieken en
ideologieën kunnen uitwisselen. In
juli werd in Italië bij een groep neo
nazi's een groot wapenarsenaal
aangetroffen, in de VS zijn rechts-
extremisten die ook in Oekraïne
waren geweest, aangeklaagd voor
geweld bij een betoging in de VS.
Over de Nederlanders die naar
Oekraïne zijn geweest, is nauwe
lijks iets bekend. Deze krant schreef
eerder over Sjoerd H., een twintiger
die zich in 2016 aansloot bij een ul-
tranationalistische militie die aan
Oekraïense zijde vocht. H. reisde
door naar Syrië om tegen IS te vech
ten. Hij kwam daar in 2018 om.
De Nederlandse Nationaal Coör
dinator Terrorismebestrijding en
Veiligheid (NCTV) stelde eerder al
zorgen te hebben over terugke
rende strijders uit Oekraïne. Hij
kan niet bevestigen dat acht Neder
landers daar hebben gevochten.
Over het groeiende internationale
netwerk stelt de dienst dat een der
gelijke ontwikkeling 'nooit in maar
een of twee landen blijft'. eP11
De plasticvanger is ontworpen om
de oceanen te ontdoen van plastic
afval. In tegenstelling tot de vorige
versie, houdt het verbeterde proto
type het afval wel succesvol
vast. ,,Dit eerste jaar van testen in de
ongenadige omgeving van de volle
zee, duidt er sterk op dat onze visie
bereikbaar is", zegt Slat. De Neder
lander heeft samen met zijn team
meerdere technische problemen
opgelost in het prototype. Zo is de
nieuwe versie voorzien van een 'pa
rachute-anker', zodat de vanger be
ter afgeremd kan worden.
De door Slat ontwikkelde plastic
vanger wordt sinds oktober vorig
jaar getest. Begin dit jaar brak de
veegarm af, waarna de testen op zee
lange tijd stil kwamen te liggen.
The Ocean Cleanup ging in juni
weer het water op. Het systeem ver-
zamelt niet alleen zichtbare stuk
ken plastic en bijvoorbeeld visnet
ten, maar ook minuscule stukjes
plastic met een doorsnede van maar
1 millimeter.
Volgens Slat moet er nog veel
werk worden verzet. De volgende
stap is de bouw van een groot sys
teem. Dat moet worden ingezet om
de zogeheten Great Pacific Garbage
Patch op te ruimen, een soort drij
vende vuilnisbelt vol plastic deel
tjes tussen Californië en Hawaï. Dit
gebied is drie keer zo groot als
Frankrijk: er dobberen naar schat
ting 1800 miljard stukken afval
rond, die bij elkaar zo'n 80 miljoen
kilo wegen. Er zijn nog vier grote
afvalhopen in de oceanen. Die be
vatten bij elkaar nog eens 80 mil
joen kilo puin en plastic.
Biomassacentrales
/ergelijking uitstoot CO2
Overgangsbrandstof
De zorgen van de wetenschap
pers moeten volgens het PBL wel
serieus worden genomen. ,,Maar
we mogen niet alle biomassa over
één kam scheren. Volgens de
meeste studies zullen we de ko
mende jaren duurzame biomassa
nodig hebben om de klimaatdoe
len te halen.'' Het klimaatpanel
IPCC van de VN bevestigt dat. Zo
zal biomassa nodig zijn als over
gangsbrandstof voor transport
dat niet zo makkelijk te elektrifi-
ceren valt. Denk aan scheepvaart,
zware vrachtwagens en vliegtui
gen. Ook kan de chemische indu
strie, die van aardolie als grond
stof af moet, er materialen van
maken.
Daarnaast moet beter gekeken
worden waar we biomassa van
daan halen, stelt milieuclub
Natuur Milieu. ,,We mogen het
klimaatprobleem niet oplossen
door de natuur te vernachelen'',
zegt directeur Marjolein Dem-
mers. ,,Maar snoeiafval uit Neder
land en reststromen uit de voe
dingsindustrie bijvoorbeeld kun
nen wel degelijk een duurzame
energiebron zijn. Laten we ervoor
waken om biomassa nu helemaal
in de ban te doen. We staan voor
een enorme opgave om de broei
kasgasuitstoot te verminderen,
één simpele oplossing is er niet.''
Dat beaamt de Europese we
tenschapskoepel ook. ,,Maar laag
waardige energie opwekken uit
hout is het allerlaatste wat we er
mee zouden moeten willen'',
stelt Vet, die met lede ogen aan
ziet hoe miljardensubsidies naar
de grote energiecentrales gaan.
,,Als we dit geld goed hadden be
steed, hadden we er een hele wa
terstofeconomie van kunnen op
tuigen.'' Waterstof kan volgens
deskundigen in de toekomst gaan
fungeren als dé schone energie
drager: het is te verbranden zon
der CO2-uitstoot, makkelijk te
transporteren en op te slaan voor
windstille dagen waarop de zon
niet schijnt. Vet: ,,Daar zouden
we voor de economie, het klimaat
én de natuur een enorme slag
mee kunnen slaan.''
hebben ze minder hoge schoor
stenen en worden ze geregeld
dichter bij dorpen of steden ge
bouwd. Komende jaren komen er
bovendien honderden kleinere
biomassa-installaties bij, blijkt
uit subsidietoekenningen die
deze krant opvroeg bij het minis
terie van Economische Zaken.
Vaak middenin woonwijken. Het
gaat dan bijvoorbeeld om instal
laties in appartementencom
plexen die van het gas af moeten.
In zulke zogenoemde pellet-
kachels worden kleine brokjes
samengeperst hout verbrand (de
zelfde pellets die sinds kort in de
grote kolencentrales worden bij-
gestookt - en waar ze uiteindelijk
voor 100 procent op moeten gaan
draaien).
Het Longfonds maakt zich zor
gen over die trend. ,,We zien nu
een enorme groei van biomassa,
maar mensen moeten zich reali
seren dat het stoken van hout de
lucht vervuilt. Fijnstof, zoals stik
stofoxiden, veroorzaakt chroni
sche ziektes als bronchitis en
astma. Kies voor schonere vor-
Doe biomassa niet
helemaal in de ban.
We staan voor een
enorme opgave
men van verwarming dan hout
kachels.''
Ook de stikstofadviescommis
sie van oud-minister Remkes is
ongerust en pleit voor meer on
derzoek. ,,Het gaat om zulke grote
hoeveelheden, dat wij ons zorgen
maken over de gevolgen voor de
gezondheid van mensen. Het is
onduidelijk wat de uitstooteisen
zijn en of daar controle op is'',
zegt hoogleraar Vet, een van de
leden van de commissie. De hoge
CO2-uitstoot van biomassa is
echter de voornaamste reden dat
de commissie het kabinet advi
seert om met subsidies voor bio-
massabijstook te stoppen.
donderdag 3 oktober 2019
GO
het klimaat'
Zeker acht Nederlanders heb
ben meegevochten in de burger
oorlog in Oekraïne, zowel aan
Oekraïense als aan pro-Russi
sche kant. Het strijdgebied daar
is een 'laboratorium' voor de
internationale rechts-extremis-
tische beweging: „Oekraïne is
voor hen wat Syrië is voor jiha-
disten.''
Cyril Rosman
Rotterdam/Kiev
Strijders van het Oekraïense
rechtse Azov-bataljon. foto hh
De aangepaste 'plasticvanger'
van de Nederlandse uitvinder
Boyan Slat werkt goed. Het ver
beterde prototype van The
Ocean Cleanup heeft onlangs
voor het eerst plastic in de
Grote Oceaan opgeveegd en bij
elkaar gehouden, melden de
ontwerpers.
Loudi Langelaan
Rotterdam
Boyan Slat wil plastic uit de
oceanen halen. foto frank de roo
Farmsum
Sumar
Jkmaar
Hengelo
G°uda Utrecht
Renkum
Katwij
Maasvlakte Botlek
truidenberg
ITilburg
Waar staan (en komen)
biomassacentrales die
30 megawatt of meer
produceren?
289 MW
9^ 100 MW
9" 30 MW
Bestaand
Gepland
tl" 1 eear wseagar»
Per hoeveelheid opgewekte energie komt bij
aardgas de helft minder CO2 vrij dan bij houtpeiiets.
Pellets
Aardgas
Kolen
1101 kg /Giga Joule
Bron: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
-Marjolein Demmers,
Natuur Milieu
031019 BJD, TU FOTO: Amercentrale ANP
