II
Briëtdiscussie krijgt trekken van doolhof
7
BEELDEN GEVEL STADHUIS
De lege nissen in
de gevel van het
oude stadhuis
worden gevuld
met beelden. Wie
zijn er te zien?
Willem-Alexander -
de markies van
Veere - en zijn gezin
vooralsnog niet.
De zeven Dames en
Heren van Veere be
keken eeuwenlang
het stadje vanuit hun
hoge positie in de ge
vel van het monumentale stad
huis. Maar de laatste generatie
beelden werd eind 2012 wegge
haald, omdat ze afbrokkelden. De
argeloze voorbijganger liep het ri
sico een Herenneus of Dames
brokje op het hoofd te krijgen.
De gemeente heeft inmiddels
besloten dat er nieuwe beelden
komen. Restaureren kan niet
meer. Architectenbureau Rothui
zen werkt samen met Erfgoed
Zeeland aan een plan van aanpak
voor die vernieuwing. Een concept
ligt bij de gemeente die zich daar
nog dit jaar over uitspreekt. Archi
varis en kunstconservator Peter
Blom vertelt over de beelden en
zijn voorkeur voor Vrouwe Anna.
,,Het is een eigenlijk stamboom in
steen van de drie Vrouwen en vijf
Heren van Veere. Stadsbestuur
ders in de Bourgondische tijd.
Hendrik II van Borsele en zijn
vrouw Janna van Halewijn, hun
zoon Wolfert VI van Borsele en
zijn vrouw Charlotte van Bourbon
Montpensier. Hun dochter Anna
,,Nee, zeker niet. Ze behoren tot
het Veerse, zelfs het nationale, erf
goed. Wenckebach was niet zo
maar een beeldhouwertje van de
hoek van de straat. De gemeente
wil de beelden een museale her
bestemming geven. Het liefst in
Veere zelf. Ik werk nu mijn ideeën
daarover uit.''
,,Dat is Anna. Een bijzondere
dame; Vrouwe van Veere. Zij cor
respondeerde met Erasmus en hij
schreef haar ook. In een brief ver
gelijkt hij Anna met de drie Anna's
uit de Bijbel. Erasmus is zelfs naar
Veere gereisd. Een verre reis in een
barre winter. Vergeefs, want hij
kreeg geen geld van Anna. Zij was
toen, na de dood van Philips, net
hertrouwd met een Heer van
Montfoort. Erasmus schrijft te
leurgesteld dat Anna 'de voorkeur
geeft aan een mooi mannetje bo-
Het is een stamboom
in steen van de drie
Vrouwen en vijf Heren
van Veere
ven een geleerde'. En Wenckebach
heeft 'zijn' Anna het gezicht gege
ven van de Veerse jonkvrouwe
Jannetje Boddard. Hij vond Janne
tje blijkbaar zo knap. Ik zie dat
voor me; de beeldhouwer ziet haar
langs paraderen en denkt, hé, da's
een mooi gezicht voor mijn
beeld."
Maken Willem-Alexander, als
Markies van Veere, en familie
nog kans?
,,Nee, dat zou afbreuk doen aan de
historie en traditie van de beel
den." Lachend: ,,Wie weet, ooit in
de verre toekomst? Wilhelmina en
een kleine Juliana zijn ook opge
nomen in de gevel van het Middel
burgse stadhuis."
van Borsele met haar man Philips
van Bourgondië en hun zoon
Adolf van Bourgondië.''
,,De originele beeldengroep is in
de zestiende eeuw gemaakt door
beeldhouwer Michiel Ywijns. Die
groep is bij de restauratie van het
oude stadhuis, tussen 1931 en 1934,
verwijderd en staat nu in museum
de Schotse Huizen in Veere.
Beeldhouwer Oswald Wencke-
bach maakte de tweede generatie
beelden begin jaren dertig en die
zijn dus in 2012 weggehaald. Het is
de bedoeling dat de beelden die
straks terugkomen, gebaseerd zijn
op de originelen uit de zestiende
eeuw."
Het Cuypersgenootschap strijdt
voor behoud van erfgoed en heeft
de gemeente gevraagd de Briëthui-
zen aan te wijzen als gemeentelijk
monument. Ook binnen de ge
meenteraad gaan stemmen op van
bijvoorbeeld SP en LPM om op deze
manier te proberen de zeventig jaar
oude huizen te behouden. Ze zijn
gebouwd in de Tweede Wereldoor
log om de woningnood in het gro
tendeels verbrande stadscentrum
te verlichten.
Sloopvergunning
Een gemeentelijke monumenten
status kan valse hoop wekken,
bleek gisteravond in de raadscom
missie ruimte uit een reactie van
wethouder Aalberts. ,,Daarmee
kunnen we sloop niet tegenhou
den. Het is wel een extra middel
waarbij de eigenaar een sloopver
gunning moet aanvragen", legde hij
uit. ,,Zonder die monumentensta
tus is een sloopvergunning niet no
dig."
Overigens waarschuwde Aal-
berts dat wel of niet slopen geen
verantwoordelijkheid is van de ge
meenteraad, maar 'primair van
Woongoed en de betrokken bewo
ners'.
Woongoed wil 135 huizen neer
halen en vervangen door nieuwe;
een initiatiefgroep van bewoners
strijdt al jaren voor behoud van de
woningen.
,,En voor behoud van de wijk in
de huidige vorm kan een be
schermde status als gemeentelijk
monument nodig zijn", stelde
voorzitter Frits Broos namens de
initiatiefgroep. Dat die zo'n be
scherming zelf nog niet heeft aan
gevraagd, komt volgens hem omdat
de monumentenstatus ook 'nadelig
kan zijn' voor de wens van de ini-
Ik vraag u af te zien
van een status als
monument, want die
status verbetert de
situatie niet
tiatiefgroep om de huizen in plaats
van te slopen juist heel grondig te
renoveren.
Rapporten
Woongoed voelt niks voor een ge
meentelijke monumentenstatus,
liet directeur Eric de Ceuster na
drukkelijk weten. ,,Ik vraag u daar-
van af te zien, want die status ver
betert de situatie niet. Renovatie
lost de problemen met zout, vocht,
asbest en de fundering niet op."
De initiatiefgroep en de woning
corporatie blijven daarover van me
ning verschillen. Broos pleitte
daarom voor een onafhankelijke
beoordeling van alle rapporten die
al zijn gemaakt. ,,Woongoed heeft
rapporten laten maken door bedrij
ven die voor Woongoed werken.
Wij hebben een rapport van een
adviseur die stelt dat renovatie wél
kan."
De gemeenteraad praat op don
derdag 10 oktober verder over de
sloopplannen en de mogelijkheid
om van de Briëthuizen als geheel
een gemeentelijk monument te
maken.
dinsdag 1 oktober 2019
Stenen stamboom terug naar Veere
Annemarie Zevenbergen
Veere
Wie stonden er in die nissen?
De favoriet van de conservator?
- Peter Blom, archivaris en
kunstconservator
De Veerse kunstconservator en archivaris Peter Blom bij het beeld van Anna van Borsele.
FOTORUBEN OREEL
Wat gaat straks de gevelnissen
vullen?
Gaan de in 2012 verwijderde
beelden de vergruizer in?
Een status als gemeentelijk mo
nument biedt geen garantie
tegen sloop van de karakteris
tieke Briëthuizen in Middelburg
maar maakt sloop wel moeilijker.
Dat zegt wethouder Johan Aal-
berts. ,,Maar we kunnen Woon-
goed Middelburg als eigenaar
niet zomaar passeren bij zo'n
besluit, dat nemen we alleen in
goed overleg."
Maurits Sep
Middelburg
Eric de Ceuster, Woongoed
