De kiezer is polarisatiemoe en daarom vijlen politieke partijen
i I A
18
De boze burger is uit,
nuance in. Veel
mensen zijn klaar met
het geschreeuw in het
maatschappelijk
debat. Politieke
partijen herontdekken
ook het gematigde
midden en passen hun
koers én toon aan.
'Mensen maken zich
zorgen over de verharding in
de maatschappij'
HANS VAN SOEST
et was even wennen.
Mark Rutte die fron
taal de aanval opende
op grote bedrijven en
hun graaiende top
mannen, deze zomer. Het is hoog
tijd, aldus de VVD-leider, dat de
winsten terugvloeien naar de
werknemer, de gewone man.
En het was even wennen, tij
dens de Algemene Politieke Be
schouwingen vorige week. Terwijl
partijen elkaar tijdens dit belang
rijkste debat van het jaar normali
ter al te graag onder vuur nemen,
was de stemming dit jaar opval
lend mild. Ze waren het op som
mige punten zelfs gewoon met el
kaar eens.
Waren onze politici ineens be
vangen door een golf altruïsme? In
theorie zou dat kunnen, maar
waarschijnlijker is dat de partijen
de datum van 17 maart 2021 in het
achterhoofd hebben, de verkiezin
gen voor de Tweede Kamer.
Alle onderzoeken wijzen de
zelfde kant op: wie de grootste
partij wil worden, moet de gema
tigde kiezer aan zich weten te bin
den. En die gemiddelde kiezer
heeft genoeg van geschreeuw, ge
gil en extreme standpunten. Hij is
een beetje polarisatiemoe.
Fatsoen
,,De meeste Nederlanders hechten
aan fatsoen'', zegt onderzoeker
Paul Dekker van Sociaal en Cultu
reel Planbureau (SCP). Uit onder
zoek van Maurice de Hond bleek
deze week dat de meeste kiezers
de vriendelijke toon tijdens de Al
gemene Beschouwingen waar
deerden. Alleen de achterban van
FvD, PVV en SP waren er gemid
deld negatief over.
,,Mensen maken zich zorgen
over de polarisatie, dat keert tel
kens in onze onderzoeken terug'',
vertelt Dekker. Het SCP steekt
aanhoudend de thermometer in
de samenleving om te peilen wat
er leeft. ,,Het is echt manifest:
mensen beginnen er in onze on
derzoeken vaak zelf over dat ze
zich zorgen maken over de verhar
ding in de maatschappij.''
Hoewel middenpartijen de afge
lopen decennia steeds meer aan
hang verloren aan partijen op de
flanken, zijn de meeste kiezers in
hun opvattingen nog steeds niet
uitgesproken links of rechts. Dek
ker ziet het terug in zijn onderzoe
ken.
,,Als je thema's over immigran
ten of de Europese Unie voorlegt,
blijkt dat mensen helemaal niet
erg voor of tegen zijn, maar juist
twijfelend in het midden zitten.
Ze geven vaak aan het gevoel te
hebben een uitgesproken stand
punt te moeten hebben, terwijl de
meeste mensen juist heel genuan
ceerd zijn en zich zowel bij de
voor- als tegenargumenten iets
kunnen voorstellen.''
Dekker noemt het voorbeeld
van het vluchtelingenvraagstuk.
,,Zelfs mensen die zich als vrijwil
liger inzetten voor vluchtelingen
kunnen wel degelijk kritisch zijn
over wat nieuwkomers krijgen.
Door alle heftige meningen in de
media, of op sociale media, zijn
mensen soms beschroomd om toe
te geven dat ze in het midden zit
ten met hun opvattingen.''
Ook blijken veel kiezers hele
maal niet zoveel moeite te hebben
met politieke compromissen als
wel wordt gedacht. Hoewel in
SCP-onderzoeken geklaagd wordt
dat de besluitvorming in Den
Haag transparanter moet (zo komt
er na verkiezingen vaak een re
geerakkoord waarin weinig van
alle beloftes is overgebleven),
blijkt ook dat een groeiende groep
Nederlanders aangeeft dat het 'een
goede zaak is' dat politici zoeken
naar een middenweg.
De grote groep kiezers in het
midden voelt zich verwaarloosd in
een tijd waarin alle aandacht uit
gaat naar Gele Hesjes of anti-
Zwarte Piet'ers. Na de enorme ver
kiezingsnederlaag van de PvdA in
2017, schreef het wetenschappelijk
bureau van die partij dat 'de steun
van de middenklasse noodzakelijk
is voor de PvdA om weer een bete
kenisvolle partij te kunnen zijn'.
Sindsdien werkt de PvdA in sa
menwerking met reclamebureau
N=5 aan een aantrekkelijker merk.
'Zeker zijn', is het motto dat nu al
anderhalf jaar voortdurend terug
keert. Daarmee wil de partij uit
stralen dat het oog heeft voor de
noden van de middenklasse: fat
soenlijke zorg voor hun ouders,
goed onderwijs voor hun kinderen
en een zeker pensioen voor later.
En zo vijlen alle partijen in het
midden aan hun merk. Groen
Links probeert al langer aantrek
kelijker te worden voor 'de ge
wone man in het midden'. Na een
kantinetour door het land zei
GroenLinks-leider Jesse Klaver bij
de Algemene Politieke Beschou
wingen dat het maar eens afgelo
pen moest zijn met dat elkaar vlie
gen afvangen, 'daar helpen we Ne
derland niet verder mee'. Die
milde, coöperatieve toon staat in
ZATERDAG 28 SEPTEMBER 2019 GO
Alles voor de gewone man in
H
