Zogezien
Brandweervrijwilliger
wordt een semiprof
Classical Christmas
Verdwijnt door een uitspraak van het Europese Hof de
vrijwillige brandweer? Ook zonder het vonnis van de
Europese rechter zijn er redenen genoeg om het
systeem van de brandweer in Nederland tegen het
licht te houden.
Vrijwilligers bij
de brandweer zijn
in de meerderheid
11
Of hij trots is op zijn monumenten? Co: ,,Ik heb
zelden of nooit emoties. Dat komt door mijn oor
logsjeugd, denk ik. Ik heb dodelijke slachtoffers
gezien, daar kan ik gewoon over vertellen. Als je
dertien jaar bent in de oorlog wil je vooral stoer
doen." Hij heeft het over een altijd 'optimistisch
karakter': ,,Een maand geleden is mijn fiets gesto
len bij de Jumbo. Om 8 uur 's morgens, ik had 'm
niet op slot gezet. Voor het eerst in mijn leven heb
ik nu een nieuwe fiets. Ik spring erop alsof ik 25
ben."
Stoer, geen emoties... Hij denkt even na en wijst
naar de groene schutting in de tuin. ,,Wij hebben
geen kleinkinderen. Maar we hadden wel buur
jongen Danny. Vorig jaar kwam hij om bij een
auto-ongeluk, hij was 21. Toen hij klein was droeg
ik hem op mijn schouder. Hij was eigenlijk onze
kleinzoon. Hij heeft die schutting gebouwd. Daar
heb ik wel gevoelens bij, dat is nu gewoon een mo
nument." Uit zijn mappen diept hij een foto op
van een groep jongeren, vrienden van Danny, po
serend voor de schutting.
Het vliegveld van Souburg werd tijdens de oor
log vaak gebombardeerd. Co werkte er in de om
geving op een tuinderij. Bij luchtalarm schuilde
hij achter de zandzakken die rond het afweerge
schut waren opgestapeld. Tijdens een luchtaanval
werden er fosforbommen afgeworpen. Een aantal
kwam in de zachte tuinaarde terecht en ontplofte
niet. ,,Haal jij ze eruit, vroeg mijn baas, anders dan
trapt het paard er straks op. Dat deed ik, als jonge
knul. Een Duitse soldaat heeft me geholpen." Het
gezin Filius bleef ondanks het gevaar in Souburg
wonen. 'Waar moeten we naar toe?', vroeg vader.
En ook: 'Voor onweer ben ik veel benauwder'. Na
dat in de herfst van 1944 Walcheren onder water
kwam te staan, verhuisden ze alsnog naar een
boerenschuur bij Nieuwland. Daar kwamen de
Schotten als bevrijders. ,,Ik ben meegetrokken. Op
de Nieuwlandse dijk heb ik voor één van hen een
schuttersputje gegraven. Als dank kreeg ik het
embleem dat op zijn baret zat. Dat beschouw ik als
mijn eerste militaire onderscheiding."
Na de oorlog ging Co aan de slag als bouwvak
ker. Er moest veel puin worden geruimd. ,,Met nog
twee andere jongens, die bij dezelfde baas werk
ten, kreeg ik in 1948 een oproep voor militaire
dienst. We vroegen vrijstelling, er was immers
veel werk. De andere twee jongens kregen bericht
dat ze niet hoefden te gaan. Hun ouders zaten met
onze baas op het zangkoor. Dat maakte verschil.
Mijn verzoek bleef 'in behandeling'. Nu, 75 jaar la
ter, wacht ik nog steeds op een besluit over mijn
vrijstelling."
Co Filius werd in 1949 als stoottroeper uitge
zonden naar Indonesië. „Daarvan heb ik nooit
spijt gehad. In Indië ben ik gevormd. Ik heb er le
ren schrijven. Later kocht ik een schrift van twaalf
cent waarin ik moeilijke woorden en zinnen op
schreef. Dat schrijven is een hobby geworden."
Wordt de Belg Rudy
Matzak voor de
brandweer wat Jean-
Marc Bosman voor
het professionele voetbal is? In
1995 won Bosman, toen prof bij
RFC Liège, zijn zaak bij het Euro
pese Hof van Justitie. De rechter
bepaalde dat een voetbalclub na
afloop van een contract geen
transfergeld mocht vragen. Dank
zij het Bosmanarrest zijn voetbal
lers na het uitdienen van hun con
tract vrij om te gaan.
Matzak stapte tien jaar geleden
naar de rechter. Hij was vrijwilli
ger bij de brandweer in Nijvel,
maar dat was allesbehalve vrijblij
vend. Hij had bereikbaarheids
diensten en moest binnen 8 minu
ten op de kazerne kunnen zijn.
Voor zo'n dienst kreeg hij geen
vergoeding. Hoefde ook niet, vond
de brandweer, want hij is geen
werknemer, maar vrijwilliger.
De Belgische rechter vroeg ad
vies aan het Europese hof. Matzak
kreeg vorig jaar gelijk. Volgens het
Hof moet hij wel degelijk als een
werknemer worden gezien, want
hij wordt wel betaald bij inzet en
doet dan zijn werk onder leiding
van een ander. En als andere
werknemers heeft hij dus ook
recht op een vergoeding voor een
bereikbaarheidsdienst.
Het arrest heeft niet alleen ge
volgen voor Rudy Matzak en de
stad Nijvel. In veel landen zijn bij
de brandweer vrijwilligers in de
meerderheid. Ook in Zeeland,
waar negen op de tien brandweer-
mensen vrijwilliger zijn. Op de
website geeft de Veiligheidsregio
Zeeland (VRZ) aan dat een vrij
willig brandweerman zijn heel
wat minder vrijblijvend is dan het
draaien van een bardienst in het
dorpshuis. ,,De brandweervrijwil-
ligers hebben in het dagelijks le
ven een andere baan en zijn op af
roep beschikbaar. Zij krijgen de
zelfde opleiding als de beroeps
brandweer en ontvangen een ver
goeding voor hun inzet en tijd."
Nederland was al bezig om de
rechtspositie van brandweervrij-
willigers te herzien vanwege ver
anderend ambtenarenrecht. De
uitspraak van het Europese Hof
maakt dit nog dwingender. Het
Veiligheidsberaad en het ministe
rie van Justitie en Veiligheid zijn
tot de conclusie gekomen dat het
huidige stelsel niet houdbaar is.
Naar goed gebruik zoekt een com
missie naar een oplossing.
Brandweervrijwilligers zijn on
misbaar. Verandering van hun
rechtspositie moet daarom uiterst
zorgvuldig gebeuren, benadrukte
VRZ-voorzitter Jan Lonink deze
week terecht. Het is ondenkbaar
dat 'Brussel' van het ene op het an-
dere moment de bestrijding van
brand en rampen frustreert omdat
een brandweerman uit Nijvel on
terecht geen vergoeding voor zijn
wachtdienst kreeg. Er mag van Eu
ropese regelgeving worden afge
weken als hiervoor een 'objectieve
rechtvaardiging' kan worden aan
getoond. Dat moet voor de korte
termijn niet zo moeilijk zijn.
Maar ook zonder veranderende
wetten en uitspraken van het Hof
is er voor de lange termijn alle
aanleiding om de rol van de vrij
willige brandweer tegen het licht
te houden. Ook in Zeeland is het
een groot probleem om overdag
overal voldoende vrijwilligers op
de been te brengen. Tot nu toe is
de oplossing gevonden in nieuwe
techniek. Een moderne brand
weerauto die bij uitruk met min
der mensen op pad gaat, slimme
'piepers' die sneller een andere
brandweerpost alarmeren als de
dichtstbijzijnde niet op tijd kan
uitrukken. Maar er is een grens
aan wat techniek kan oplossen.
Het Instituut voor de Fysieke
Veiligheid vergeleek een paar jaar
geleden de brandweerzorg in ver
schillende Europese landen. In
Zweden hebben 'vrijwilligers' een
soort nulurencontract met vaste
vergoeding. Ze worden ingeroos
terd zodat inzet verzekerd is. An
derzijds hoeft de baas van de 'vrij
williger' niet te vrezen dat zijn
werknemer op elk moment kan
worden opgeroepen. Om in voet
baltermen te spreken: De Zweden
hebben van de topamateur met
een vergoeding, een semiprof met
een echt salaris gemaakt.
Beleef een sfeervol kerstconcert met een
unieke hoofdrol voor pianist Jan Vayne
Bestel tickets op pzc.nl/kerstconcert
Het voordeel
van PZC
PC ZATERDAG 28 SEPTEMBER 2019
in de bomtrechters, maar nooit iets van hem te
ruggevonden."
THEO GIELE
Geniet van een onvergetelijk kerstconcert met het beroemde Bach
Choir Orchestra of the Netherlands samen met pianist Jan Vayne.
Concertdata
za 7 dec Janskerk Utrecht 15.00
di 10 dec Dominicanenkerk ZwoLLe 19.30
wo 11 dec Jh. Bosch Artcenter Den Bosch 19.30
do 12 dec Martinikerk Groningen 19.30
za 14 dec Laurenskerk Rotterdam 19.30
zo 15 dec Eusebiuskerk Arnhem 15.00
di 17 dec Catharinakerk Eindhoven 19.30
do 19 dec Concertgebouw** Amsterdam 19.30
za 21 dec Janskerk Utrecht 19.30
ma 23 dec Grote Kerk Apeldoorn 19.30
di 24 dec Concertgebouw** Amsterdam 14.15
Bestel nu tickets met kortingscode ADKERST
*ExcLusief €6,95 servicekosten per bestelling. **Concertgebouw Amsterdam €5,- toeslag per Rang 1
ticket incLusief gereserveerde plaats, ontvangst en pauze drankje, selecteer online zelf jouw stoelen.
Omdat je het verdiep
