II
II
'Verbaasd dat minister hier tijd voor heeft'
4
SPEELGOED OPROEP MINISTERA
De oproep voor minder seksistisch speelgoed in Nederland komt
emancipatieminister Ingrid van Engelshoven (D66) op felle kritiek te staan. ,,Dit
raakt ons diep in de ziel, net als discussies rond Zwarte Piet of vuurwerk.''
Ze lijken compleet los van elkaar te
staan: de oproep gisterochtend van mi
nister Ingrid van Engelshoven om naar
Frans model minder stereotype speel
goed in de schappen te leggen en de
verkiezing 's avonds van de Topvrouw
van 2019, de prijs voor vrouwelijke rol
modellen in het bedrijfsleven.
Al hebben die twee thema's wel de
gelijk iets met elkaar te maken, in de re
denatie van Irene Stengs, hoogleraar
antropologie van ritueel en populaire
cultuur (Vrije Universiteit Amster
dam): ,,We zien dat er nog lang niet ge
noeg vrouwen in topfuncties zijn, we
weten dat meisjes een plafond ervaren,
dat jongens die meisjesachtig zijn het
ook niet makkelijk hebben op school.
Allerlei stereotypen, ook bij speelgoed,
dragen daaraan bij'', zegt Stengs, ook
verbonden aan het Meertens Instituut,
dat taal en cultuur in Nederland bestu
deert. ,,Het is een achterhaald idee dat
de vrouwenemancipatie wel klaar is.
Ooit schaften we de minister voor
Emancipatie zelfs af'', zegt Stengs, in de
week dat de discussie over een ver
plicht vrouwenquotum ook weer op
laaide.
Kansen
Al lijkt het debat over seksistisch speel
goed nog een graadje heftiger. Van En
gelshoven reageerde in deze krant gis
terochtend positief op het 'Franse mo
del', waarbij binnenkort de speciale af
delingen voor jongens en meisjes uit
speelgoedwinkels verdwijnen. Het per
soneel mag niet meer vragen of een ca-
rolverdeling geforceerd worden, kan dat
zelfs flinke psychische gevolgen heb
ben, vreest Koerselman: ,,Dat kan ver
warring zaaien. Mannen en vrouwen
worden onzeker, kunnen zelfs een per
soonlijkheidsstoornis ontwikkelen.
Natuurlijk is het zo dat er neutrale acti
viteiten zijn, die zowel door mannen
als vrouwen worden uitgevoerd. Maar
gemiddeld zijn vrouwen anders dan
mannen.''
Wennen
Volgens Stengs van het Meertens Insti
tuut zullen Koerselman en de andere
critici er maar aan moeten wennen: de
geest is allang uit de fles als het gaat om
stereotype speelgoed. Fabrikanten als
Lego en Mattel spelen daar al jaren op
in, nemen afscheid van de man als typi
sche avonturier en de vrouw als verzor
gende. Stengs: ,,Het is goed dat we daar
over in gesprek zijn. Maar de reacties
zijn hevig bij dit soort thema's, zoals bij
meer cultuurtradities die veranderen.''
Kijk naar Zwarte Piet, of neem de dis
cussie rond het vuurwerk, geeft zij aan:
,,Dan gaat het om gebruiken en tradi
ties die voor veel mensen vaak sterk
verbonden zijn met hun eigen jeugd,
waar ze warme herinneringen aan heb
ben. Als daar kritiek op komt, raakt het
hen in eerste instantie diep in de ziel.
Ze kunnen zich dan niet voorstellen dat
er misschien ook een minder florissant
aspect aan zit. Maar de mensen die er
wel last van hebben, die het minder
heidsstandpunt vertolken, laten zich de
mond niet meer snoeren. Zij verheffen
hun stem. En als dingen dan verande
ren, dan past dat bij onze democratie,
dat is vooruitgang."
deautje voor een jongen of meisje be
doeld is, op verpakkingen worden ste
reotype beschrijvingen -'doe als
mama', op de doos van een make-upset
- geschrapt. Met het loslaten van deze
gendertypische rollen krijgen vrouwen
meer kansen om zich te ontwikkelen,
vindt de minister.
'Heeft ze niks beters te doen, waar
bemoeit ze zich mee, indoctrineer de
kinderen niet', klinkt het bijtende com
mentaar op het Binnenhof en sociale
media. Criticasters slepen er soms een
trits andere tradities en gebruiken bij
die 'ook al niet meer mogen in dit land':
,,Alles moet genderneutraal worden'',
twitterde voetbalcommentator Jack van
Gelder gisteren. „Meisjes mogen geen
poppen meer, en jongens geen auto's.
Zijn we zo langzamerhand helemaal
gek aan het worden?'' schreef hij in een
bericht dat honderden keren gedeeld
en geliked werd.
Psychische gevolgen
De tegenstanders van het 'genderneu-
trale gedoe' krijgen steun uit academi
sche hoek. Emeritus hoogleraar psychi
atrie Frank Koerselman vindt dat de
discussie doorslaat. ,,Er is ook nog
zoiets als natuur'', zegt Koerselman, die
het chagrijn over het gelijkheidsdenken
ook proefde bij jongens die hij sprak
voor zijn boek Wie wij zijn (2017). ,,Door
de eeuwen heen moesten mannen hun
gezin beschermen en daarom sterk en
flink zijn. Daarom moesten vrouwen
ook meer verzorgend zijn. Dat mag je
tegenwoordig allemaal al niet meer
zeggen, maar zo is onze natuur gewor
den! Dat kan je niet zomaar wegpoet
sen.'' Als mannen en vrouwen uit deze
Onze natuur
kun je niet
zomaar
wegpoetsen
Mensen die er
last van hebben,
verheffen
hun stem
De minister, die emancipatie in
haar portefeuille heeft, riep speel
goedfabrikanten gisteren op om
rolbevestigend speelgoed in hun
collectie 'onder de loep te nemen'.
Ook voert Van Engelshoven een
discussie over stereotypering met
uitgevers van schoolboeken. Ze
deed haar oproep nadat in Frankrijk
maatregelen zijn genomen om ty
pisch jongens- en meisjesspeelgoed
in de ban te doen.
VVD-Kamerlid Zohair El Yassini
is niet te spreken over het pleidooi
van de D66-bewindsvrouw. ,,De
minister is niet aangenomen om
speelgoed te becommentariëren.
Het verbaast me dat ze überhaupt
tijd heeft voor dit soort hobby's. Op
onderwijsgebied ligt er nog genoeg
werk, lijkt me zo. Laat Van Engels
hoven eerst maar eens gaan zorgen
dat meer meiden kiezen voor tech
niek.''
Een vergelijkbaar geluid klinkt
vanuit het CDA. Kamerlid Lenny
Geluk zegt: ,,Kinderen en ouders
zoeken zelf uit met welk speelgoed
ze willen spelen. Dat hoeft de over
heid niet te regelen. Dit is geen pri-
oriteit voor een minister!'' Chris
tenUnie-Kamerlid Carla Dik-Faber
constateert dat de minister 'lijkt te
lijden aan totale onderschatting
van vrouwen' als ze zegt dat zij
vastzitten in een parttimebaan,
omdat ze vroeger met een pop
speelden. ,,Dat kinderen hun eigen
speelgoed kunnen kiezen en ou
ders hun eigen keuzes kunnen ma
ken tussen werken en zorgen voor
De minister is niet
aangenomen om
speelgoed te
becommentariëren
een gezin: daar is de bemoeienis
van de minister echt niet voor no
dig.''
D66-Kamerlid Vera Bergkamp -
die van dezelfde partij is als Van En
gelshoven - steunt het pleidooi van
de bewindsvrouw wél, al ziet ze
dwang niet als optie. ,,Zodat kinde
ren niet in een mal worden ge
duwd, maar zelf kunnen kiezen wat
bij hen past. Uiteindelijk is het aan
ouders en kinderen.''
Van Engelshoven laat in een reac
tie weten dat alle ophef overbodig
is. ,,Geen paniek! Ik kom geen pop
of auto afpakken'', aldus de minis
ter, die uitlegt slechts gereageerd te
hebben op het Franse plan en het
'mooi' zou vinden 'als we stereoty
pering in Nederland ook weten te
doorbreken'.
vrijdag 27 september 2019
GO
De genderneutrale
geest is allang uit de fles
Niels Klaassen
Amsterdam
-Frank Koerselman,
emeritus hoogleraar
-Irene Stengs, hoogleraar
D66-Kamerlid Vera Bergkamp
steunt Van Engelshoven. foto anp
D66-minister Van Engelshoven
moet zich niet bezighouden met
het speelgoed in de winkels, vin
den coalitiepartners VVD, CDA
en ChristenUnie. Partijen vragen
zich hardop af of de bewinds
vrouw op Onderwijs niets beters
te doen heeft.
Edwin van der Aa
Den Haag
-Zohair El Yassini, Kamerlid
