De boekhouder
Ernest Louwes, tot tweemaal toe veroordeeld
20 JAAR
Iemand anders dan Louwes? Dan pleegde
diegene de moord in een maanpak
DEVENTER
Ernest Louwes (Am
sterdam, 1953) wordt
in 2004 veroordeeld
voor het vermoorden
van de weduwe Wit
tenberg. Hij is fiscaal jurist en
werkt in 1999 voor de weduwe.
Na haar dood is hij haar execu
teur-testamentair.
Als belangrijkste bewijs ziet
de politie een mes, volgens de
politie het moordwapen, dat ze
via een later omstreden geur-
proef aan de jurist koppelen. De
rechtbank in Zwolle spreekt
Louwes in 2000 echter vrij. Het
bewijs is op dat moment onvol
doende. In hoger beroep wordt
hij datzelfde jaar alsnog veroor
deeld tot twaalf jaar gevangenis.
Louwes zelf zegt vanaf het begin
dat hij onschuldig is.
Daarom doet hij ook een her
zieningsverzoek, op basis van
het werk van handschriftdes
kundigen. In juli 2003 doet de
Hoge Raad uitspraak: Louwes
komt op vrije voeten, in afwach
ting van een nieuwe rechtszaak.
Maar het verhaal gaat door.
Herziening betekent herope
ning: Louwes staat in 2004 op
nieuw voor het gerechtshof.
Daar blijkt sprake van onver
wacht nieuw bewijs tegen hem.
Het dna van Louwes is op de
blouse van de weduwe gevon
den. Volgens Louwes is dat be
wijs vervalst. Wat niemand ver-
wacht, gebeurt: Louwes wordt
in 2004 op het nieuwe bewijs
opnieuw veroordeeld tot twaalf
jaar celstraf.
De jurist zit tweederde van
zijn straf uit en komt in 2009 uit
de gevangenis. Hij is dan, mede
door een media-offensief van
Maurice de Hond, een bekende
Nederlander. Op de dag van zijn
vrijlating geeft Louwes aan door
te gaan met zijn strijd om zijn
onschuld te bewijzen.
stop er maar mee', zeiden ze bij het
Openbaar Ministerie. Maar ik wilde
door, want het zat me niet lekker. Na
dat het mes als moordwapen was af
gevallen en ik inmiddels de blouse
was gaan onderzoeken, dachten
steeds meer mensen dat Louwes on
schuldig zou zijn. Maar ik zag dat er
iets niet klopte. Ik heb toen bij de ad
vocaat-generaal van de Hoge Raad
gevraagd of ik de blouse verder
mocht onderzoeken."
Unieke zaak
En zo geschiedde. Hij onderzoekt en
vindt belastend materiaal van Lou-
wes op de blouse van Wittenberg.
Veel dna, maar ook een bloedspetter.
,,De Deventer moordzaak is de enige
zaak die ik gedaan heb waar ik maar
sporen van twee mensen vond: van
het slachtoffer zelf en van Ernest
Louwes. Dat is vrij uniek. Meestal
vind je rond de honderd sporen, ook
van allerlei mensen die er niks mee te
maken hebben. Laten we aannemen
dat iemand anders het gedaan kan
hebben. Dan heeft die persoon daar
in een maanpak rondgelopen en hele
maal niks achtergelaten. Dat kan niet.
De 'boekhouder' van de weduwe
wordt alsnog veroordeeld tot twaalf
jaar cel. Een iconisch moment waar
bij Louwes door het lint gaat tijdens
de uitspraak. De beelden staan op ie
ders netvlies. Dat tegenstanders van
die veroordeling spreken over een
complot, wuift Eikelenboom weg. ,,Ik
kan je verzekeren dat de politie niet
in staat is om mij om de tuin te lei
den. De politie heeft dat dna niet aan
gebracht, want dat kan gewoon niet.
Ze kunnen geen speeksel, aanraak-
sporen of bloed van de verdachte aan
brengen. De enige die het dan gedaan
zou kunnen hebben, ben ikzelf. Maar
wat zou mijn motief zijn?"
Heropening?
Louwes krijgt twaalf jaar cel en komt
in 2009 vrij. Hij blijft tot op de dag
van vandaag volhouden onschuldig
te zijn. In 2014 startte advocaat-gene
raal Diederik Aben met een nieuw
onderzoek naar de Deventer moord
zaak. Hij neemt nogmaals het tijdstip
van de moord, het dna op de blouse
en de telefoongegevens van Louwes
onder de loep.
Dat onderzoek dient als opmaat
naar een nieuw herzieningsverzoek
van Louwes' advocaat Geert-Jan
Knoops. En daarbij heeft advocaat-
generaal Aben een grote rol. Hij kan
zorgen voor heropening van de zaak
en daarmee een nieuwe bizarre wen
ding in deze slepende moordzaak die
ook na twintig jaar tumult nog altijd
springlevend is.
betekent niet dat je koste wat kost ie
mand achter de tralies wilt krijgen.''
Het onderzoek verloopt in de eerste
maand moeizaam. Totdat er een mes
wordt gevonden. ,,Na geruime tijd
kwam er dus iemand binnenlopen
met een mes, dat het moordwapen
zou kunnen zijn. Potverdomme! Ie
dereen was in rep en roer. 'Het zou
toch niet zo zijn datzeiden we te
gen elkaar.''
Na de aanhouding van Louwes
volgt een geurproef waarbij het ver
meende moordwapen, het mes,
wordt gelinkt aan Louwes. Hij wordt
in hoger beroep veroordeeld op basis
van het mes.
Omstreden
Jaren na zijn eerste veroordeling
blijkt de geurproef zeer omstreden.
Bij zo'n proef worden mensen ge
vraagd om een buisje bij zich te dra
gen om de geur daarin te krijgen. Zo
ook Louwes. Vervolgens ruikt een
speciaal getrainde hond aan het mes,
en daarna moet de hond het buisje
met de juiste geur eruit pikken. Maar
de proef is onbetrouwbaar en wordt
tegenwoordig niet meer gebruikt.
De geurproef is vals. Het mes is
geen moordwapen. Weg bewijs.
Wormgoor kritisch: ,,Dat onderzoek
is inderdaad helemaal gekraakt, die
geurproeven. In die tijdsgeest was
zo'n geurproef in sommige zaken een
drukmiddel. Als een verdachte ont
kende, werd weleens gezegd: luister,
je kunt ontkennen, maar die hond
heeft jou eruit gepikt en die is feil
loos. Sommige verdachten bekenden
dan."
Behalve het vermeende moordwa
pen is er volgens de rechercheleider
van destijds, Jaap Visscher uit Olst,
een duidelijk financieel motief. Vis-
scher was de rechercheur die de lei
ding had over het onderzoek naar de
Deventer moordzaak ,,,Hij (Louwes,
red.) was pas veertien dagen voor de
moord aangesteld als executeur-tes
tamentair over een vermogen van
omgerekend een paar miljoen euro.
De familie was buitenspel gezet."
Louwes was ook voorzitter van de
stichting die de beschikking kreeg
over het vermogen van Wittenberg.
Tegen een collega repte hij over een
huisje in Malta dat moest worden be
taald uit geld van de stichting.
Ook Visscher loopt niet weg voor
kritiek op zijn eigen onderzoek. Niet
zonder reden. De Volkskrant bracht
dit voorjaar naar buiten dat er is ge
sjoemeld met het bewijs rond het
mes als vermeend moordwapen.
Geblunder
Ook advocaat-generaal Diederik
Aben van de Hoge Raad, die de De
venter moordzaak op dit moment on
derzoekt vanwege mogelijke herope
ning van de zaak, spreekt van 'ge-
blunder'. De schouwarts die het
exacte tijdstip van de moord moest
vaststellen, werd weggestuurd. En
het vermeende moordwapen, het
mes, bleek niets met de moord te ma
ken te hebben. ,,Er is geblunderd en
er was onwil, maar het is niet mijn
taak om de politie terecht te wijzen",
stelt Aben.
Rechercheur Jaap Visscher: ,,Er zijn
fouten gemaakt. Je hebt nu eenmaal
toprechercheurs en mindere goden.
Je bent toch afhankelijk van wat zij
registreren. Nee, ik neem mezelf niks
kwalijk. We deden toen wat we
moesten doen zoals het moest. We
zouden het nu wel anders aangepakt
hebben"
Volgens de teamleider is niet alleen
het politieteam debet aan de fouten.
Ook het Nederlands Forensisch Insti
tuut (NFI) heeft volgens de hoofdre
chercheur steken laten vallen. ,,Wij
doen het tactische onderzoek, zij het
sporenonderzoek. Ik ben van mening
dat het NFI het maximale eruit haalt,
als ik een spoor naar ze stuur."
Hij doelt daarmee op het eerste
dna-onderzoek op de blouse van het
slachtoffer dat niets opleverde. ,,Later
is dat gelukkig hersteld."
Nieuw bewijs
Dat gebeurde door Richard Eikelen
boom, destijds medewerker van dat
NFI. Hij zorgde voor een verrassende
wending in de Deventer moordzaak.
Eerst toonde hij aan dat het aangedra
gen moordwapen, het gevonden mes,
niks met de zaak te maken had na de
dubieuze geurproef. Toen de rechts
zaak in 2003 over moest, kwam
nieuw bewijs om de hoek. Diezelfde
Eikelenboom had namelijk de blouse
van de weduwe opnieuw onderzocht.
Eikelenboom: ,,Iedereen wilde van
de zaak af. 'Het is een dwaling, dus
MOORDZAAK
Richard Eikelenboom, dna-deskundige
GO ZATERDAG 21 SEPTEMBER 2019
Jaap Visscher
was de team
leider in het
moordonder-
zoek: ,,Er zijn
fouten ge
maakt. Je hebt
nu eenmaal
toprecher
cheurs en min
dere goden.''
FOTO ROB VOSS
