Veertien vragen over de stikstofcrisis
Oké, stikstof.
Wat doet
het dan?
Hoe komen
deze stoffen
in ons
milieu?
Bouwprojecten, Schiphol, wegverbredingen, melkkoeien en zelfs de
Formule 1 liggen onder vuur door een ogenschijnlijk nieuwe
boosdoener: stikstof. Mens en natuur hebben er last van. Hoe groot
is het probleem? Hoe komen we eraan? En hoe komen we ervanaf?
Stikstof
N
no2
Als het over klimaatverande
ring gaat is CO2-uitstoot ons
grote probleem. Maar onder
tussen kampen we ook met
een ander milieuprobleem:
een stikstofoverschot. En die
crisis legt momenteel bijna
alle bouwplannen in Neder
land plat.
Sorry, maar het begin is een
beetje ingewikkeld. De term
stikstofcrisis is eigenlijk mis
leidend, want stikstof is ge
woon het hoofdbestanddeel
van de lucht die we inade
men. Als er te weinig zuur
stof in de lucht zit, en dus te
veel stikstof, dan stik je.
Stikstof kan zich ook hech
ten aan andere atomen, zoals
zuurstof (O) en waterstof (H).
Over zulke zogenoemde 're-
actieve' verbindingen - stik
stofoxiden (NOx) en ammo
niak (NH3) - hebben we het
als het over het huidige deba
cle gaat.
NH3
(stikstofdioxide)
tast luchtwegen
aan en veroor
zaakt verzuring
Stikstofverbindingen komen
van nature voor, maar slechts in
kleine hoeveelheden. Ze zijn
onmisbaar voor het leven: ze
zorgen dat planten groeien en
zijn een bouwstof voor ons li
chaam. In de natuur worden re-
actieve stikstofverbindingen
gevormd door bodembacteriën
en plantenwortels die samen
stikstof omzetten. Ook tijdens
onweersbuien en vulkaanuit
barstingen komt reactieve stik
stof vrij.
De hoeveelheid reactief stik
stof op aarde is afgelopen eeuw
echter verdubbeld. In 1908 deed
de Duitse Nobelprijswinnaar
Fritz Haber een ontdekking die
voor een ongekende revolutie
zorgde: hij kreeg het voor elkaar
om onder hoge druk stikstof
met waterstof te binden tot am
moniak. Dat proces werd de ba
sis voor kunstmest. Door die
uitvinding schoot de voedsel
productie omhoog en kon de
wereldbevolking verviervoudi
gen tot 7,7 miljard mensen. Ook
in de chemische industrie is
ammoniak de belangrijkste
component: zo wordt het ge
bruikt bij de productie van veel
andere stoffen, zoals explosie
ven en plastics.
Door de landbouw komt veel
ammoniak in de bodem, het
water en de lucht terecht. Ver
branding van fossiele brand
stoffen in de industrie, het ver
keer (met name diesels), de
scheepvaart, de luchtvaart en
huishoudens (jawel, het stoken
op aardgas) zijn de belangrijk
ste bronnen van stikstofoxiden.
Niet alle stikstof in ons mi
lieu 'produceren' we zelf. Ruim
een derde waait naar Nederland
vanuit het buitenland. Ook daar
is de mens, met zijn vee, fabrie
ken en voertuigen, de grote
bron. En omgekeerd komt meer
Nederlandse stikstof in het bui
tenland terecht dan er buur-
stikstof bij ons belandt.
GO ZATERDAG 21 SEPTEMBER 2019
De nieuwe
volksvijand
ANNEMIEKE VAN DONGEN TON VOERMANS
Door de mest in de landbouw komt veel ammoniak in de bodem, het water en de lucht terecht. foto caspar huurdeman
Ongeveer 80%
van onze atmo
sfeer bestaat uit
stikstofgas (N2). We ademen het
voortdurend in en uit. Hebben we het
over het stikstofprobleem dan gaat
het vooral om een teveel aan deze
stikstofverbindingen in de lucht:
<Q» O
(ammoniak)
leidt uiteindelijk
tot verzuring
van natuur.
van het milieu.
LEES VERDER OP PAGINA 16
