'Aanslag op advocaat is
een waarschuwing, maar
ook een teken van zwakte'
5
voor tips en een antidrugsbrigade
AmsterHor
jaren wellicht te weinig is gedaan. ,,Leest u
het rapport van meneer Tops van vorig jaar
over synthetische drugs. Daaruit blijkt dat
we het in 2004, 2005 zeer goed onder con
trole hadden. Je kunt het nooit 100 procent
uitbannen, maar het was klein. Daarna
hebben we het als samenleving gewoon
tien jaar lang, misschien wel door de fi
nanciële crisis, niet opgepakt zoals we het
hadden moeten doen.''
Grapperhaus hekelt het idee - eerder ge-
Ik begrijp dat er angst is,
vooral onder advocaten.
Maar we moeten door.
Allemaal. Ik voorop
opperd door bijvoorbeeld GroenLinks -
om xtc te legaliseren. ,,Ik hoorde dat giste
ren ook weer even voorbijkomen. Dat is
géén optie. Nul procent kans. Doe ik niet.
Ik ben ervan overtuigd dat zoiets ont
wrichtend is voor de samenleving. Dan
krijgen we alle Mexicaanse drugsbaron
nen hiernaartoe. Als we dat doen, hebben
we binnen een paar jaar een gigantisch
probleem.''
Op zijn ministerie ontving Grapper-
haus gisteren advocaten, rechters en aan
klagers. Zijn boodschap aan hen was: ga
door met uw werk. ,,Ik begrijp dat er angst
is, vooral onder advocaten. Ook gemengde
gevoelens onder advocaten over hoe het
verder moet. Dit zijn de hoeders van de
rechtspraak, maar ze zijn hard geraakt. Dat
is kwalijk. De schok van deze laffe daad zal
vandaag en morgen nog gevoeld worden.
Het is letterlijk en figuurlijk een schot in
de rug geweest. Maar ik zeg wel: we moe
ten door. Allemaal. Ik voorop, maar de an
deren ook.''
De moord op Derk Wiersum, advocaat van
kroongetuige Nabil B., is de tweede aanslag
die het Openbaar Ministerie (OM) heeft
overrompeld. Paniek was er ook toen Nabils
broer Reduan B. in januari 2018 werd dood
geschoten in zijn bedrijfspand in Amster
dam. Het OM belde toen met collega's in
Italië, waar justitie al tientallen jaren werkt
met spijtoptanten van de maffia. Hoe wa
ken ze daar over de spijtoptant en zijn om
geving?
Eén van de mensen die de Nederlanders
advies gaf, is Nicola Gratteri, een zeer voor
aanstaand maffiabestrijder in Italië. Grat-
teri, die zich richt op processen tegen de
machtige maffiatak 'Ndrangheta, kan zelf
geen meter onbeschermd over straat lopen.
Hij heeft altijd beveiligers om zich heen en
verplaatst zich in een gepantserde auto. Op
zijn gemak voelt hij zich alleen in de tuin
van zijn zwaarbeveiligde huis, als hij de to
matenplanten verzorgt.
Hij is een realist. Criminelen die uit de
school klappen tegen justitie lopen risico en
hun families ook. ,,Het is helaas onderdeel
van het systeem'', zegt Gratteri. Toch pro
beert de aanklager de risico's bij kroonge
tuigedeals zo veel mogelijk te minimalise
ren. Voordat de deal bekend wordt gemaakt,
stelt de spijtoptant een lijst van familiele
den op die risico lopen. Zij worden eerst uit
de omgeving van de getuige weggehaald
voordat de deal kan beginnen. Ook belang
rijk: wie bescherming krijgt, mag dat niet
weigeren.
Infiltratie
Gratteri maande Nederland vorig jaar om
het Italiaanse strafrechtsysteem zo veel mo
gelijk over te nemen, dat veel meer moge
lijkheden biedt voor infiltratie en stelsel
matig tappen. Nederland moet daarmee
haast maken, voegde Gratteri er nog aan toe,
voordat de situatie met de georganiseerde
misdaad verder uit de hand loopt.
Misdaadbestrijders uit Italië weten waar
over ze het hebben. In de jaren 80 en 90
werden meerdere officieren van justitie,
rechters en burgemeesters vermoord. De
dood van de legendarische Siciliaanse on
derzoeksrechters Giovanni Falcone en Pa
olo Borsellino, die in 1992 met zware bom
men werden opgeblazen, bracht een omslag
teweeg. Door de inzet van spijtoptanten
werd de top van de Siciliaanse maffia ten val
gebracht, al moest daar een hoge prijs voor
worden betaald. Als wraak doodde de maf
fia elf familieleden van de belangrijkste
spijtoptant Tommaso Buscetta.
Maar zelfs in misdaadland Italië is de
moord op een advocaat van een kroonge
tuige uniek, zegt officier van justitie Anto
nio de Bernardo. ,,Voor zover ik weet heeft
een vergelijkbare zaak zich bij ons niet
voorgedaan.'' Advocaten van spijtoptanten
worden in Italië niet standaard beveiligd,
zegt de aanklager. ,,Dat gebeurt alleen wan
neer er specifiek gevaar dreigt.''
Volgens advocate Emanuele Capparelli,
die sinds 2015 al vijftien kroongetuigen bij
stond, verdienen advocaten als zij meer be
scherming. Ze werd dit jaar nog buiten de
rechtszaal opgewacht door een maffiafami
lie, nadat een verdachte in de rechtszaal al
tegen haar was uitgevallen. ,,De officieren
van justitie hebben me toen meegenomen
naar kantoor. Maar daarna kreeg ik geen en
kele bescherming. We worden beschouwd
als assistenten van spijtoptanten, niet als
belangrijk onderdeel van de rechtspraak.
Terwijl we het vaak moeilijk hebben."
Zeldzaamheid
Toch zal de moord op een advocaat volgens
haar een zeldzaamheid blijven. Ze vindt het
daarom niet vreemd dat het Openbaar Mi
nisterie in Nederland deze liquidatie niet
zag aankomen. ,,Wie een kroongetuige bij
staat, loopt normaal gesproken weinig ri
sico. Moord is niet effectief. Als je de advo
caat van een spijtoptant vermoordt, kan hij
een nieuwe nemen. Als je de spijtoptant
zelf vermoordt, zwijgt hij voor altijd.''
Een gedegen bescherming van kroonge
tuigen en hun omgeving, inclusief advoca
ten, is van fundamenteel belang voor de
strijd tegen de georganiseerde misdaad,
zegt aanklager De Bernardo. ,,Elke keer als
een kroongetuige stopt omdat hij zich on
veilig voelt, is dat een nederlaag in de strijd
tegen de georganiseerde misdaad.''
Journalist Maria Grazia Mazzola volgt de
maffia al meer dan dertig jaar. Ze groeide op
in Palermo, waar ze de legendarische rech
ters Falcone en Borsellino leerde kennen. Ze
heeft een heilig geloof in het systeem van
spijtoptanten. ,,Het is de enige manier om
gesloten organisaties als de maffia of de mo-
cromaffia te raken.'' Zelfs de moord op Derk
Wiersum laat volgens haar zien dat de geor
ganiseerde misdaad bang is voor spijtoptan
ten als Nabil B. ,,Je kunt deze aanslag zien
als een waarschuwing, maar ook als een te
ken van zwakte.''
vrijdag 20 september 2019
GO
M Vanuit het
hele land kwa
men gisteren
mensen om
bloemen te leg
gen bij het Am
sterdamse kan
toor van Derk
Wiersum. foto
ROBIN UTRECHT ANP
-Ferd Grapperhaus,
minister van Justitie
'Italiaanse toestanden', werd er geroe
pen na de gewetenloze moord op advo
caat Derk Wiersum. Hoe gaat het moe
derland van de maffia om met de beveili
ging van advocaten en magistraten, en
wat kan Nederland daarvan opsteken?
Koen Voskuil
Rotterdam
M De Siciliaanse
onderzoeksrechter
Giovanni Falcone
(tweede van links),
vijand nummer 1
van de maffia, was
altijd omringd door
bewapende bevei
ligers. FOTO AFP
