PRINSJESDAG 2'019
Y
m
7.
9
We blijven de
taart herverdelen,
maar de taart
moet groter
Met werken maak
je de samenleving
groter, mooier
en rijker
waagd idee, zeker voor een
VVD'er. Hij moest zelf ook over
een drempel: „Sterker, ik heb er
nog nooit eerder voor gepleit dat
de overheid extra geld moet uit
geven.''
Wiebes wist wat hem als eerste te
doen stond, zo vertelt hij: de mi
nister van Financiën aan boord
krijgen. En zo nodigde Wiebes
zijn CDA-collega Wopke Hoekstra
uit voor een 'haardvuursessie' op
zijn ministerie. „Zonder haard
vuur", zegt Wiebes. ,,Dat was een
lokkertje.'' Het werden meerdere
sessies, waarbij de twee bewinds
personen het eens werden over
een groot investeringsprogramma.
In Oisterwijk, bij de jaarlijkse hei
dag van alle bewindspersonen,
wist Wiebes de rest van zijn colle
ga's enthousiast te krijgen.
Ommezwaai
Het is een grote ommezwaai in het
economische beleid: de laatste ja
ren loste Nederland juist af op de
staatsschuld. „Sinds Rutte II is de
staatsschuld met 50 miljard euro
afgelost: ruim 10 miljard euro per
jaar'', zegt Wiebes. ,,Dat was nut
tig, maar er is geen reden om de
staatsschuld naar nul te brengen.
Als je nu als kind wordt geboren,
erf je automatisch een enorme
welvaart. Dat daar een schuld te
genover staat, is op zich niet raar.''
Hoeveel geld er geïnvesteerd
moet worden, is aan minister
Hoekstra, benadrukt Wiebes.
Maar dat er middelen beschikbaar
gemaakt kunnen worden, illus
treert hij met een sommetje. ,,Bij
een groei en een inflatie van beide
2 procent en een staatsschuld van
50 procent, kan er per jaar 16 mil
jard extra geleend worden, terwijl
er in de afgelopen jaren juist jaar
lijks 10 miljard werd afgelost. Dat
geeft 26 miljard euro ruimte. Al
met een fractie daarvan kunnen
we Nederland verder helpen."
Het doel van die extra miljarden:
een 'nieuw verdienvermogen'
voor Nederland. ,,Ik zit hier geen
pleidooi te houden voor ongebrei
deld consumentisme", zegt Wie
bes. ,,Ik denk dat Nederlanders
allemaal redelijke wensen hebben.
Mensen willen beter wonen, is dat
raar? Ze willen een opleiding vol
gen. Neem je ze dat kwalijk? Ze
willen iets voor hun kinderen
doen. Is dat heel gek? Het zijn legi
tieme wensen. En ook op over
heidsniveau moeten er dingen ge
beuren, we ontkomen er bijvoor
beeld niet aan ons defensiebudget
fors te verhogen.''
Maar dat geld moet dus wel er
gens vandaan komen. ,,Ons recept
voor welvaart verandert. We ver
dienden altijd veel geld met onge
breidelde handel. Maar kan dat
nog op deze manier? Andere lan
den zijn op onze patenten uit en
sommige staten subsidiëren hun
bedrijven fors. Wij hebben het
grootste petrochemische complex
van Europa, de grootste veeteelt
van Europa. Maar dat houdt een
keer op, omdat de uitstoot van
schadelijke stoffen wordt inge
perkt.''
Big data
Wiebes heeft ideeën waar het
extra geld naar toe kan: onderwijs,
arbeidsparticipatie, innovatie en
infrastructuur. ,,We zakken al ja
ren op de internationale lijstjes
over onderwijskwaliteit. We heb
ben ook al jarenlang discussie over
de inhoud van het lesprogramma.
Gaan wij door het leren van Frans
en Grieks de Chinezen van ons lijf
houden? Ik vrees van niet.''
,,Ook hebben we het al jaren
over een geïndividualiseerde leer
omgeving, waarbij we kinderen
met behulp van big data en game-
theorie naar het volgende level
brengen. Mijn kinderen maken in
hun games gebruik van professio
nelere leermiddelen dan ze op
school krijgen. Het schoolbord is
digitaal geworden en kleien en
knutselen is vervangen door CKV.
Dat is allemaal geweldig, maar we
zullen met oplossingen moeten
komen die beter zijn. Het onder
wijssysteem moet echt snel wor
den gemoderniseerd.''
Wiebes wil dat Nederlanders
meer gaan werken. ,,Deeltijdwer-
ken is een groot goed in Neder
land. Dat is fantastisch. Maar in
middels zijn er sectoren, zoals de
zorg en het onderwijs, die voor 60
tot 80 procent worden bevolkt
door deeltijdwerkers. Het is nu
zelfs zo dat hogeropgeleide vrou
wen - vaker dan mannen - al aan
het begin van hun loopbaan in
deeltijd gaan werken, nog voor ze
kinderen krijgen. De helft doet
dat. Dan vraag ik mij af: wat is er
met ons werk aan de hand? Het
moet interessanter.''
,,Een miljoen Nederlanders wil
len graag werken of meer wer
ken'', zegt Wiebes. ,,Voor sommi
gen van hen loont dat echter niet
of nauwelijks. Het vorige kabinet
heeft stappen gezet, maar we kun
nen meer doen. Werken is méér
dan een manier om in je levens
onderhoud te voorzien. Je bouwt
mee aan de samenleving, die
wordt er groter, mooier en rijker
van. Je ontmoet er nieuwe kennis
sen, je ontplooit je en je maakt je
zelf trots. Dat moeten we stimu
leren.''
De minister stelt dat de overheid
zelf miljarden euro's extra in inno
vatie moet steken, en niet langer
wacht tot bedrijven dat doen.
,,Economische groei komt door
nieuwe dingen, door innovaties.
Daar verdien je geld mee. In Ne
derland zijn we goed in het beden
ken van nieuwe dingen. Denk aan
gentechnologie, de ontwikkeling
van kunstorganen, microchips die
op zonlicht werken, kunstmatige
intelligentie. Maar daar maken we
nu te weinig werk van. Die bedrij
ven moeten ook brutaler worden,
ze moeten hun slimme ideeën
omzetten in geld. We zijn nu heel
voorzichtig, bijvoorbeeld als het
gaat om privacy. Maar nu besteden
we onze privacy uit aan het bui
tenland: aan Facebook, aan Google.
Is dat dan beter?''
Vies
Het stoort Wiebes dat veel men
sen negatiever zijn gaan denken
over het bedrijfsleven. Zelfs bin
nen zijn eigen VVD. ,,De waarde
ring voor bedrijven is klein. Het
woord 'vestigingsklimaat' vinden
we vies. We moeten daar echt
weer met meer liefde over spre
ken. Want zo'n woord betekent
niets anders dan dat bedrijven be
reid zijn om in ons land meer
waarde te creëren, om onze wel
vaart te vergroten.''
In politiek Den Haag wordt nog
weleens gedagdroomd van pres
tigeprojecten, zoals een luchtha
ven in zee. Wiebes kijkt echter uit
om concrete projecten te noemen.
Wel laat hij doorschemeren dat in
vesteringen vooral niet moeten
worden gebruikt om politieke
hobby's te financieren. ,,Het moet
wel aannemelijk zijn dat een in
vestering écht bijdraagt aan het
vergroten van de taart. Dat zijn
ongemakkelijke keuzes. Daarvoor
wil het kabinet lef tonen. We
moeten nu allemaal lef tonen."
maandag 16 c/- ember 2019
i?
Eric Wiebes, minister van Eco
nomische Zaken en Klimaat.
FOTO GUUS SCHOONEWILLE
