'prinsjesdag 2019
II
NIEUWS 11
Met de
nadruk op
zuinig zijn
gedraagt
Hoekstra
Het kabinet zegt op Prinsjesdag weer een lading plannen en
investeringen toe. Maar wat zijn drie hoofdpijndossiers waar
u op moet letten? Vandaag: waarom geld uitgeven
helemaal niet zo makkelijk is voor de overheid.
zich als de
Colijn van
de 21ste
eeuw
verwacht - maar de economische
voorspoed leidt ook tot een krappe
arbeidsmarkt. Die omstandigheid
wreekt zich: het blijkt bijvoorbeeld
heel lastig om extra agenten de straat
op te sturen als de gehele BV Neder
land om personeel verlegen zit.
Sterker nog, de Rekenkamer waar
schuwt dat het de vraag is of het be
nodigde extra personeel überhaupt
wel gevonden gaat worden. Nu al is
er een schrijnend tekort aan leraren,
agenten, ouderenverzorgers, gevan
genisbewaarders, verplegers, com
mando's, ingenieurs, it-specialisten
en inkopers. En het is de vraag of die
op korte termijn wel gevonden wor
den, stelt het instituut.
Doorschuiven
Het geld dat het kabinet niet weet uit
te geven, gaat niet per se rechtstreeks
naar aflossing van de staatsschuld.
Sommige ministeries, zoals Defensie
en Infrastructuur en Waterstaat,
kunnen budgetten doorschuiven
naar latere jaren. Het kost immers
tijd om onderzeeboten aan te schaf
fen of een nieuwe weg aan te leggen.
Tussen het besluit om een bevoorra
dingsschip te kopen en de tewaterla
ting ervan zit bijvoorbeeld zes jaar.
Daarnaast mogen ministeries
maximaal 1 procent van het budget
dat zij niet hebben uitgegeven mee
nemen naar het volgende jaar. Deze
regel is ingevoerd om te voorkomen
dat ministeries tegen het eind van
het jaar het geld nog even snel 'op
maken' om te voorkomen dat zij het
jaar erop met minder moeten doen.
Boeren
Desondanks blijft minister van Fi
nanciën Wopke Hoekstra goed boe
ren. In zijn eerste volle begrotingsjaar
hield hij 11,4 miljard euro over. Het
begrotingsoverschot in 2018 kwam
daardoor met 1,5 procent fors hoger
uit dan de 0,5 procent waarop in zijn
begroting was gerekend.
Hoekstra ontkent dat hij het stie
kem wel best vindt dat zijn collega's
het geld niet weten op te krijgen. De
CDA'er wijst op de krappe arbeids
markt. Ook stelt hij steevast dat er al
tijd aanlooptijd nodig is om investe
ringsplannen ten uitvoering te bren-
gen en dat veel van het niet bestede
geld gewoon beschikbaar blijft. Tege
lijkertijd kwam hij begin dit jaar te
genover NRC Handelsblad met een
kanttekening. ,,Het geld hóeft niet
op. En de staatsschuld moet óók ver
der omlaag", zei Hoekstra toen.
Die uitspraken wekken wrevel bij
de oppositie. Zo meent PvdA-Ka-
merlid Henk Nijboer dat Hoekstra
zich ten onrechte verschuilt achter
het feit dat het momenteel lastig is
personeel te vinden. ,,Als je hogere
lonen betaalt, komen er meer men
sen voor je werken", zegt Nijboer.
„Leraren wachten echter nog steeds
op een nieuwe cao. Dat is nu op te
lossen, maar deze minister stort het
geld dat blijft liggen liever af in de
staatsschuld. Met de nadruk op zui
nig zijn en buffers bouwen gedraagt
Hoekstra zich als de Colijn van de
21ste eeuw."
Defensie
Het is de vraag of de beloofde inves
teringen later alsnog ingehaald zul
len worden. Nijboer heeft er een hard
hoofd in. Hij heeft zelf uitgerekend
dat bijvoorbeeld Defensie dit jaar
19 procent meer moet uitgeven dan
in 2018. Onmogelijk, denkt de
PvdA'er.
Ook het Centraal Planbureau
(CPB) is sceptisch over het vermo
gen van de overheid om extra in
vesteringen te doen. Tot chagrijn
van het kabinet gaat de reken
meester ervan uit dat dit jaar
2,5 miljard euro van de zogeheten
'intensiveringen' in de porte
monnee van Hoekstra blijft. Voor
2020 houdt het planbureau het op
1 miljard euro die 'niet gereali
seerd' zal worden.
De onderbesteding kent een
prijs: de Nederlandse economie
wordt door die achterblijvende uit
gaven minder gestimuleerd 'dan bij
het Regeerakkoord werd veronder
steld', stelt het CPB. Concreter: als
het kabinet de 2,5 miljard euro dit
jaar tegen de verwachting in tóch
weet weg te zetten, dan valt het
groeicijfer in 2019 0,3 procentpunt
hoger uit, aldus het CPB. Nu de eco
nomie afkoelt en de angst voor een
recessie de kop opsteekt, is er dus des
te meer reden voor het kabinet om
die beloofde miljarden alsnog te zien
uit te geven.
MORGEN:
Iet zijn van die berich
ten die ons rond
Prinsjesdag om de
oren vliegen: het kabi
net trekt extra geld uit
voor van alles en nog
wat. Aan ambitie is in
Den Haag zelden gebrek. Maar wat
minder aan de grote klok wordt ge
hangen is dat lang niet al die beloofde
extra euro's daadwerkelijk worden
uitgegeven. Niet omdat het kabinet
die miljarden niet wü uitgeven, maar
omdat het domweg niet lukt. Voor
dit fenomeen gebruikt het Binnen
hof verschillende bewoordingen die
allemaal met een 'o' beginnen:
onderbesteding, onderschrijding of
onderuitputting.
Bij zijn aantreden ontvouwde dit
kabinet een ambitieuze investerings
agenda: in 2018 zou er bijna 5 miljard
euro extra worden gespendeerd, op
lopend tot 14,5 miljard in 2021. Het
extra geld was bedoeld voor 'voorzie
ningen die van ons allemaal zijn'.
,,Daarom investeren we in defensie,
politie, zorg en onderwijs", zo be
loofden VVD, CDA, D66 en Chris
tenunie in het regeerakkoord.
Op de plank
In mei van dit jaar kwam de Alge
mene Rekenkamer echter met ont
nuchterende cijfers. Van de 5 miljard
aan extra investeringen uit het eerste
regeringsjaar bleek maar
liefst een miljard nog
op de plank te liggen.
Behalve dat het
'ontbrak aan zicht
bare resultaten' kwam
het geld 'moeilijk aan het
rollen', luidde het strenge oor
deel van Rekenkamer-president
Arno Visser. Tekenend: bij het minis
terie van Defensie bleef aan het eind
van het jaar meer geld over dan er aan
het begin was bijgekomen.
De economische meewind voor dit
kabinet is zowel een zegen als vloek.
Het belastinggeld klotst weliswaar
tegen de plinten - vorig jaar kwam er
6 miljard euro meer binnen dan was
maar ""6 September 2019
Hoekstra krijgt 't geld niet op
ILLUSTRATIE MARK REIJNTJENS
—Henk Nijboer,
PvdA-Kamerlid
Waarom Rutte het liever niet over
een recessie heeft
Laurens Kok
