slechte feminist?) vraagtekens zette bij de
MeToo-beweging. Mannen, vond ze,
worden door MeToo zowel beschuldigd
als veroordeeld zonder zich te kunnen
verdedigen. 'En vrouwen liegen natuurlijk
ook. Het zijn mensen!'
Het boek
Atwood schreef The Handmaid's Tale in
1984. Ze woonde in West-Berlijn, toenter
tijd een westerse enclave in de communis
tische wereld. Dankzij haar Canadese pas
poort kon ze relatief vrij door het Oostblok
reizen, waar ze kennismaakte met dissi-
denten en ervoer wat een totalitair systeem
inhoudt en wat het met mensen doet.
Vrouwen, zag ze ook, zijn altijd het meest
de dupe van zulke systemen.
Omdat The Handmaid's Tale in de nabije
toekomst speelt - zoals meer van haar
boeken - wordt het door sommigen als
sciencefiction gezien. De schrijfster heeft
het liever over 'speculatieve fictie': ze trekt
bestaande maatschappelijke tendensen
door en beschrijft de (mogelijke) gevolgen
daarvan. Niets is dan ook volledig aan haar
fantasie ontsprongen, alle gebeurtenissen
en ontwikkelingen hebben zich ooit - in
andere vorm - al eens voorgedaan.
De rechteloosheid van de vrouwen in
Gilead is onder meer een afspiegeling van
bijvoorbeeld de achterstelling van vrouwen
onder de i7de-eeuwse Engelse Puriteinen.
Na het verschijnen van The Handmaid's
Tale kreeg de roman al snel de bestseller-
status; in het Engels taalgebied werden er
vijf miljoen exemplaren verkocht en na de
tv-serie uit 2017 kwamen er nog eens drie
miljoen bij. Het boek is in 35 talen vertaald,
waaronder - recent - in het Arabisch. Ook
verscheen het onlangs als graphic novel.
Maar het verhaal riep ook scepsis en
ongeloof op: zoiets zou (in de VS) nooit
kunnen gebeuren! Door de opkomst van de
alt-right beweging en de groeiende macht
van fundamentele christenen in Amerika
sinds de jaren 90 - met als voorlopig 'hoog
tepunt' de verkiezing van Donald Trump
als president - is die mening gekanteld.
Ontwikkelingen die in 1985 nog ondenk
baar leken, zijn nu manifest in de Ameri
kaanse samenleving. In tal van staten wordt
aan vrouwenrechten geknaagd, vooral als
het gaat om het recht op abortus. Zoals
Atwood zelf in een interview stelde: 'In
Gilead krijgen artsen die vrouwen aborte
ren de doodstraf, in Alabama kunnen ze
sinds kort worden veroordeeld tot 99 jaar
gevangenisstraf'.
Het boek heeft sinds Trumps verkiezing
een voorspellende waarde toegedicht
gekregen en is symbool geworden van het
verzet tegen de aantasting van vrouwen
rechten. Overal ter wereld demonstreren
vrouwen in de verplichte kleding van de
dienstmaagden: een wijde rode jurk en
mantel, en een grote witte kap.
Overigens droeg Atwood het boek op aan
haar verre voorouder Mary Webster. Die
werd in 1680 opgehangen op beschuldiging
van hekserij, maar overleefde de executie
en leefde naar verluidt nog veertien jaar.
Atwood schreef over haar het gedicht Half
Hanged Mary.
De serie
verbeeldt Atwood een verontrustend,
actueel thema: de onderdrukking van
vrouwen'', zegt professor Patricia Pisters,
filmwetenschapper aan de Universiteit van
Amsterdam. ,,Dit is wat zou kunnen gebeu
ren als we niet waakzaam blijven.''
Krachtige beeldtaal
De massascènes maken duidelijk dat het
individu ondergeschikt is aan het collectief.
„In Het verhaal van de dienstmaagd
ZATERDAG 7 SEPTEMBER 2019 31
